Xuất khẩu gạo Thái Lan gặp khó

Sản lượng gạo của Thái Lan năm 2009 dự kiến sẽ ở mức gần 21 triệu tấn, tăng nhẹ so với năm 2008(1). Trong khi đó lượng gạo xuất khẩu của Thái Lan trong năm 2009, dự kiến chỉ đạt 8,5 triệu tấn, giảm mạnh (khoảng 15%) so với mức xuất khẩu gần 10 triệu tấn của nước này trong năm 2008.

Nguyên nhân của sự suy giảm này do tác động của chương trình mua lương thực của Chính phủ Thái Lan (diễn ra từ tháng 3 đến tháng 7-2009).

Nông dân bán mạnh gạo cho chính phủ, kéo theo một dòng gạo lớn được chuyển vào kho dự trữ lương thực quốc gia. Tính đến đầu tháng 6-2009, nguồn dự trữ gạo này đã lên tới 5,5 triệu tấn (và hiện nay vào khoảng 7 triệu tấn).

Mặc dù nguồn dự trữ dồi dào nhưng do mua với giá cao nên vào thời điểm đó Chính phủ Thái Lan hoãn việc xuất khẩu gạo ra thị trường thế giới nhằm tránh ảnh hưởng tới thị trường nội địa. Thay vì xuất khẩu vài trăm ngàn tấn như trước thì Thái Lan chỉ xuất kho theo từng lô hàng với số lượng nhỏ và chờ đợi những diễn biến tiếp theo của thị trường thế giới.

Với những động thái trên, thị phần xuất khẩu gạo của Thái Lan trên thị trường quốc tế bị giảm sút khá mạnh trong thời gian qua. Theo báo cáo thị trường gạo quí 2 của AGROINFO, chính cơ chế mua gạo này cùng với đợt hạn hán làm cho Ấn Độ ngưng xuất khẩu đã tạo cơ hội cho Việt Nam trở thành nhà cung cấp gạo chính trên thị trường thế giới những tháng đầu năm.

Có thể nói sáu tháng đầu năm 2009, lần đầu tiên Việt Nam có cơ hội là người dẫn dắt thị trường gạo thế giới, nếu có chiến lược kinh doanh thích hợp và sự hợp lực của các doanh nghiệp có nhiều khả năng Việt Nam sẽ áp đặt được một mức giá đối với thị trường.

Thực hiện chính sách mới

Theo nguồn tin của hãng Dow Jones chính phủ Thái Lan đã mở phiên giao dịch bán 100.000 tấn gạo vào ngày 17-9-2009(3). Nói về động thái này của chính phủ, ông Chookiat Ophacswongse - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp xuất khẩu gạo Thái Lan, cho rằng: “Việc đấu giá lúa gạo là một phần quan trọng trong kế hoạch “giải phóng” kho dự trữ quốc gia hiện đã lên tới con số 7 triệu tấn. Và trong thời gian tới những phiên đấu giá này sẽ tiếp tục được triển khai nhằm chuẩn bị kho bãi cho vụ mùa chính của nông dân vào tháng 11”(4).

Giá gạo Việt Nam và Thái Lan trong tám tháng đầu năm 2009. Nguồn: Agroinfo.

Theo báo Wall Street Journal lần đầu tiên trong một thập kỷ qua sẽ diễn ra thay đổi trong chính sách mua lúa gạo của Chính phủ Thái Lan. Bắt đầu từ tháng 10-2009, thay vì trực tiếp mua lúa gạo từ nông dân, chính phủ sẽ “mở cửa” cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo được trực tiếp mua.

Bên cạnh đó, chính phủ cũng sẽ tiến hành trợ giá lương thực cho nông dân nếu như giá mua của doanh nghiệp thấp hơn so với mức giá tham khảo hàng ngày dựa trên chi phí sản xuất của nông dân và mức độ lợi nhuận xác thực (dự kiến là dưới 10.000 baht/tấn). Động thái này xuất phát từ sức ép của các doanh nghiệp khi nguồn cung lúa gạo của họ xuống thấp mà nhu cầu của thị trường lúa gạo thế giới trong những tháng cuối năm có xu hướng gia tăng.

Thị trường gạo thế giới sẽ chịu tác động

Cùng với việc mở cửa phiên giao dịch bán đấu giá lúa gạo với số lượng lớn và tiến hành chương trình mua lúa gạo mới, dự đoán rất có thể giá gạo Thái Lan sẽ giảm mạnh trong những tháng cuối năm. Theo ông Chookiat Ophaswongse, “giá gạo của nước này sẽ giảm từ 540 đô la/tấn (thời điểm hiện tại) xuống còn 380-400 đô la/tấn cho tới cuối năm nay”(5).

Lượng gạo xuất khẩu của Việt nam tám tháng đầu năm 2009. Nguồn: Agroinfo.

Trong những tháng đầu năm 2009, tình hình xuất khẩu gạo của Việt Nam khá tốt. Những nước xuất khẩu gạo lớn trên thế giới như Ấn Độ, Thái Lan đều thực hiện những chính sách cấm hoặc hạn chế xuất khẩu. Đây là cơ hội cho Việt Nam chiếm lĩnh thị trường gạo xuất khẩu thế giới. Tính đến ngày 7-8-2009, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt hơn 4 triệu tấn, trị giá 1,706 tỉ đô la, tăng 50,4% về khối lượng và 6,3% về giá trị so với cùng kỳ năm 2008. Một số cơ quan trong nước dự kiến đến hết năm 2009, Việt Nam sẽ xuất khẩu được 6 triệu tấn gạo.

Tuy nhiên vào thời điểm hiện tại và trong mấy tháng cuối năm, khi mà Chính phủ Thái Lan tiến hành xả gạo trên thị trường thế giới, đẩy nguồn cung lên cao, sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới thị trường tiêu thụ gạo của Việt Nam. Theo dự báo mới nhất của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2009 sẽ chỉ đạt 5,7 triệu tấn, giảm 300.000 tấn so với mức dự báo vào tháng 8-2009(6). Thị trường gạo xuất khẩu của Việt Nam bị ảnh hưởng chắc chắn sẽ ảnh hưởng ngược trở lại đến thị trường nội địa, gây áp lực làm giảm giá mua lúa gạo cho bà con nông dân.

_____________________________________________________

(1) (6): Số liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA)

(2) (3) (4) (5): Theo một báo cáo của Sở Giao dịch Chicago (CBOT)

Tin đã được đăng tại  Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online