Thiệt hại vì giống rởm

Thành phố Hà Nội có hơn 14.000ha cây ăn quả, chiếm gần 10% diện tích đất nông nghiệp; trong đó bưởi hơn 2.400ha, nhãn hơn 2.200ha, vải 1.700ha, cam, quýt 579ha và 2.200ha chuối trồng rải rác ở các vùng bãi ven sông. Vừa qua, Sở NN&PTNT Hà Nội kiểm tra về thực trạng phát triển cây ăn quả trên địa bàn 6 huyện Hoài Đức, Từ Liêm, Quốc Oai, Chương Mỹ, Phúc Thọ và Đan Phượng. Kết quả cho thấy, giống cây ăn quả đang bị thả nổi, mạnh ai nấy làm. Hầu hết các chủ trang trại đều cho biết giống cây ăn quả họ trồng là mua tự do, không biết các chỉ số kỹ thuật cây giống. Hậu quả là nhiều chủ vườn mua phải giống cây rởm mất tiền oan mà không biết kêu ai. Năm 2001, ông Nguyễn Văn Kết ở xã Hồng Hà (Đan Phượng) tìm đến một cơ sở cung ứng giống cây trên địa bàn để mua 100 gốc bưởi được giới thiệu là bưởi Diễn chính hiệu. Sau thời gian chăm sóc theo đúng hướng dẫn, cây phát triển tốt nhưng mãi không thấy ra hoa và đậu quả. Sau 7 năm kiên trì chờ đợi, ông nhận ra mình đã mua phải giống rởm và đã phải phá bỏ vườn bưởi để trồng cây mới. Khi đã mua phải giống kém chất lượng thì bên cạnh việc thiệt hại về tiền bạc, công chăm sóc, chỉ tính riêng về thời gian, người làm vườn cũng phải trả giá ít nhất là 5 năm đầu tư. Hiện nay, nhu cầu về giống cây ăn quả của người dân rất lớn nhưng trên địa bàn Hà Nội mới chỉ có 2 cơ sở cung cấp giống được chứng nhận, số lượng giống cây đầu dòng qua bình tuyển ít ỏi, vẻn vẹn có 35 cây bưởi Diễn, 24 cây xoài và 46 cây nhãn muộn.

Cần có biện pháp quản lý

Ông Nguyễn Văn Huynh, xã Đan Phượng, huyện Đan Phượng trồng gần 1 mẫu bưởi Diễn. Năm 2008, gia đình ông thu được từ vườn bưởi 95 triệu đồng, riêng từ bán cành giống thu gần 50 triệu đồng. Ông Triệu Tiến Ích chủ một trang trại trồng nhãn muộn ở Hoài Đức đang sở hữu gần 800 cây nhãn trong độ tuổi ra quả. Mỗi năm, ông Ích thu được vài trăm triệu đồng từ tiền bán nhãn. Từ cây nhãn chuẩn, hằng năm ông còn cung ứng hàng ngàn cây giống cho bà con trong vùng. Mặc dù cung ứng giống ra thị trường với số lượng lớn, nhưng cả ông Huynh và ông Ích đều chưa được cơ quan chức năng công nhận tiêu chuẩn chất lượng về giống cây ăn quả do chưa qua bình tuyển.

Theo các chuyên gia, bài toán cho chất lượng cây ăn quả cần phải được khởi đầu từ công tác giống nhằm bảo đảm ổn định gen di truyền, cây chống chịu sâu bệnh tốt, cho năng suất, chất lượng cao và từng bước xây dựng được thương hiệu sản phẩm. Để đạt tiêu chuẩn nhân giống, cây trồng phải qua bình tuyển, xét chọn bằng những tiêu chí riêng. Ví dụ, đối với cây bưởi Diễn, để nhân giống có chất lượng thì cây phải đạt các tiêu chí như: quả đạt trọng lượng từ 800-1.000g, vị ngọt từ 12-14%, số hạt dưới 50 hạt/quả, màu vàng cam, tuổi cây từ 8-10 năm, năng suất chất lượng cao, tính chống chịu sâu bệnh và thời tiết tốt. Trên cơ sở đó mà lựa chọn những vườn cây chủ yếu là các giống cây trồng chất lượng cao duy trì làm vườn cây đầu dòng để nhân giống. Tuy nhiên, hầu hết các cơ sở sản xuất giống cây ăn quả đều thiếu hẳn vườn cây đầu dòng hoặc không có vườn cung cấp mắt ghép được nhân từ cây đầu dòng do đó độ đúng giống của một lô giống được xuất vườn chất lượng không cao.

Nguồn cung cấp giống cây ăn quả phải được kiểm soát thông qua bình tuyển. Nếu không được quản lý, người dân sẽ không phân biệt được chất lượng giống dẫn đến những thiệt hại lớn về kinh tế. Để làm được điều này, các quận, huyện cần phải rà soát lại diện tích cây ăn quả trên địa bàn, tập trung kiểm tra các địa chỉ đã và đang kinh doanh giống cây ăn quả; đồng thời Sở NN&PTNT phải thường xuyên tổ chức bình tuyển các cây đạt yêu cầu để đưa vào khai thác giống, là điểm khởi đầu cho mục tiêu ổn định di truyền, phát triển vùng sản xuất cây ăn quả trên địa bàn thành phố, xây dựng thương hiệu cây ăn quả của Hà Nội.