Không phải vòng vèo, trải qua nhiều tầng nấc phân phối như các mặt hàng khác, đường đi của nông sản TQ từ khi qua cửa khẩu VN chỉ bắt đầu bằng nhà nhập khẩu nhập hàng, vận chuyển về chợ đầu mối, sau đó các tiểu thương ở chợ bán lẻ đến lấy hàng về bán cho người tiêu dùng.

Giá hàng nông sản Trung Quốc - (Đơn vị: đồng/kg)

(Nguồn: các mức giá tại chợ do tiểu thương cung cấp)

Giá… siêu rẻ

Khảo sát tại các chợ bán lẻ và siêu thị trên địa bàn TP.HCM cho thấy các loại nông sản nhập khẩu từ TQ như: hành, tỏi, gừng, riềng, cà rốt, khoai tây, các loại trái cây, nấm… hiện đang lấn át nông sản Đà Lạt và các vùng lân cận tại TP.HCM.

Thậm chí có cả bắp cải, bông cải, cải ngọt xuất xứ TQ. Giá bán lẻ các mặt hàng này rất hấp dẫn so với nông sản VN. Cụ thể, tỏi TQ giá 40.000 đồng/kg, trong khi tỏi trong nước bán gần 49.000 đồng/kg; gừng VN bán 45.000 đồng/kg, gừng TQ 40.000 đồng/kg…

Có mặt tại chợ đầu mối Bình Điền (Q.8, TP.HCM) đêm 7-6, chúng tôi ghi nhận giá bán sỉ một số loại nông sản TQ rẻ bất ngờ, chỉ 17.000-18.000 đồng/kg gừng tươi loại ngon, tỏi nguyên củ 30.000 đồng/kg, cà rốt 10.000 đồng/kg, khoai tây 10.000 đồng/kg, bông cải 21.000 đồng/kg…

Sự xuất hiện của hàng TQ với các mức giá khá hấp dẫn trên khiến những mặt hàng cùng loại của VN gần như vắng bóng. Nhiều sạp treo biển hiệu chuyên rau sạch Đà Lạt nhưng bên trong lại 100% là hàng nhập khẩu “made in China”.

Chị Nguyễn Thị Nga, tiểu thương chợ Bình Điền, cho hay mặc dù mất phí vận chuyển từ TQ về VN nhưng đa số đều đi thẳng từ cảng ra chợ đầu mối, không qua lưu kho bãi nên giá hầu hết các mặt hàng nhập khẩu từ TQ đều khá rẻ. Trước đây, sạp này vừa mua rau củ Đà Lạt, vừa làm hàng TQ nhưng hơn một năm nay chỉ còn bốn mặt hàng nhập từ TQ gồm: hành tây, cà rốt, khoai tây và bông cải.

Tại chợ Bình Điền, không ít sạp biến thành kho hàng với những thùng, bao tải hàng được đóng chắc chắn, chất cao ngút.

Theo số liệu của Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực I, giá cà rốt nhập khẩu vào VN (đã gồm cước vận chuyển) đi bằng đường chính ngạch chỉ có 3.900 đồng/kg, hành khô 2.400 đồng/kg, tỏi 3.400 đồng/kg, khoai tây 2.300 đồng/kg, táo 6.200 đồng/kg, nấm các loại 26.400 đồng/kg, cam 5.700 đồng/kg…

Nếu so sánh thì giá hành khô nhập khẩu chỉ bằng 8%, tỏi bằng 8%, nấm bằng 26%, táo bằng 16,7% giá bán lẻ trên thị trường. Giá nhập các loại khoai tây, cà rốt, cam… cũng ở mức siêu rẻ.

Theo ông Nguyễn Bá Định, phó chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực I, nhiều loại nông sản TQ vào VN nếu có C/O (chứng từ chứng nhận xuất xứ) sẽ được hưởng mức thuế suất thuế ưu đãi đặc biệt ASEAN - TQ là 0%.

Hàng ngoại chiếm 30-40%

Tại các chợ đầu mối ở TP.HCM như chợ Bình Điền, chợ Hóc Môn (huyện Hóc Môn), chợ Tam Bình (Q.Thủ Đức)… mỗi ngày có hàng trăm tấn nông sản các loại đổ về. Trong đó, rau củ quả ngoại nhập luôn chiếm 30-40% tổng lượng hàng. Gần như toàn bộ được đóng trong các thùng giấy, thùng xốp hoặc bao tải. Nông sản TQ về VN đủ loại, trong đó có loại giá bán lẻ tới 100.000 đồng/kg (nấm kim châm) nhưng có loại chỉ hơn 10.000 đồng/kg (tỏi nhánh rời - hàng loại được gom lại, đóng trong bọc).

Lãnh đạo hải quan cảng Cát Lái (TP.HCM) cho biết từ đầu năm 2010 đến nay có khoảng 7.200 tấn cà rốt, 10.042 tấn khoai tây, gần 1.000 tấn hành, 1.043 tấn tỏi… đã được làm thủ tục thông quan.

Trong khi đó, theo Bộ Công thương, có khoảng 75% nông sản TQ nhập về VN bằng đường bộ, qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc. Tại các cửa khẩu ở Lào Cai, mỗi ngày có gần 400 tấn nông sản TQ được nhập về VN.

Mặc dù giá nhập ở mức rất thấp, nhưng theo Bộ Công thương, từ đầu năm 2010 đến nay kim ngạch nhập khẩu nhiều mặt hàng nông sản tăng chóng mặt, đặc biệt hai tháng đầu năm nay với kim ngạch tăng 56%.

Riêng với mặt hàng rau quả, theo Tổng cục Thống kê, kim ngạch nhập khẩu năm tháng đầu năm nay đạt 99 triệu USD, tăng khoảng 6,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, TQ chiếm trên 40% tổng kim ngạch.