Theo ông Diệp Kỉnh Tần, thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết, nếu có bất cứ dấu hiệu sốt giá thực phẩm nào xuất hiện trên thị trường, Việt Nam sẵn sàng và sẽ mở ngay kho dự trữ gạo quốc gia, hiện ở mức hơn 1 triệu tấn, để làm dịu giá gạo. Tuy vậy, Bộ NN&PTNT chưa nhận thấy bất cứ dấu hiệu nào của cơn sốt giá thực phẩm như vậy.

Thái Lan, nhà xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới và là đối thủ chính của Việt Nam trên thị trường thế giới, đang quay lại với chính sách mua gạo từ nông dân với giá cao hơn giá thị trường để thúc đẩy thu nhập khu vực nông thôn, đẩy giá xuất khẩu gạo của Thái Lan lên mức cao nhất kể từ tháng 2/2010. Gạo là loại ngũ cốc được tiêu thụ bởi một nửa dân số toàn cầu, do vậy giá gạo tăng đẩy chi phí thực phẩm lên cao, gây sức ép lạm phát trong thời điểm tăng trưởng kinh tế thê giới đình trệ.

Trong 2 tuần qua, giá gạo Việt Nam đã tăng khoảng 10%, so với mưc tăng giá khoảng 2 – 3% tại các nước khác. Với chính sách mới của Thái Lan và lệnh cấm xuất khẩu một số loại gạo của Ấn Độ, những người mua toàn cầu đang nhìn nhận Việt Nam như một nhà cung cấp thiết yếu.

Giá gạo thô trên thị trường Chicago đạt mức 17,12 USD/100 pound, tăng 55% so với cùng kỳ năm ngoái, vượt qua mức tăng giá của lúa mì và đậu tương. Giá gạo Thái 100% loại B, loại gạo chuẩn xuất khẩu, đang ở mức 582 USD/tấn trong phiên giao dịch ngày 17/8, tăng 22% so với cùng kỳ năm 2010.

Khủng hoảng lương thực

Ấn Độ, nhà sản xuất gạo lớn thứ hai toàn cầu, đã ban hành lệnh cấm các công ty tư nhân xuất khẩu loại gạo không basmati từ tháng 4/2008 nhằm tăng cường nguồn cung nội địa trong cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu. Tuy vậy, nước này đang xem xét khả năng xem xét nới lỏng lệnh cấm và cho phép xuất khẩu gạo.

Chi phí thực phẩm toàn cầu tăng lên mức cao kỷ lục trong tháng 2 và chỉ giảm 2% trong tháng 6, theo tính toán của FAO. Theo WB, giá thực phẩm toàn cầu tăng cao và lượng dự trữ thấp sẽ hỗ trợ duy trì mức giá này.

Theo bà Cao Thị Ngọc Hoa, phó giám đốc VF2, giá lúa trong tuần qua đạt 7.100 – 7.200 VND/kg (tương đương khoảng 34 cents). Trong tuần kết thúc vào ngày 28/7, giá lúa chỉ ở mức 6.500 VND/kg. Một vài công ty đã ký thêm hợp đồng giao kỳ hạn trong năm nay do dự đoán giá nội địa sẽ giảm do nguồn cung dồi dào khi vào vụ thu hoạch mới. Tuy vậy, theo bà Hoa, giá gạo sẽ không giảm, thay vào đó sẽ tăng và các công ty sẽ phải nhanh chóng thu mua, thông qua đó đẩy giá thị trường tiếp tục tăng cao.

Nhu cầu của Trung Quốc

Nhu cầu đối với gạo Việt Nam không chỉ tăng trong nước. Trung Quốc đã bắt đầu thu mua gạo từ Việt Nam do thời tiết xấu làm ảnh hưởng nặng đến mùa vụ lúa tại nước này.

Theo VFA, kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2010 đạt 6,75 triệu tấn và Việt Nam đặt mục tiêu xuất khẩu 7,4 triệu tấn trong năm nay nhờ mùa vụ bội thu và giá cao. Kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam trong 7 tháng đầu năm ước đạt 4,7 triệu tấn, tăng 9% so với cùng kỳ năm 2010.

Việt Nam đến nay đã ký hợp đồng xuất khẩu gạo khoảng 6,3 triệu tấn trong năm 2011. Khoảng 1,5 triệu tấn gạo trong đó vẫn chưa được xuất đi và có thể tiếp tục duy trì giá cao.

Sản lượng tăng

Giá sẽ tiếp tục tăng ngay cả khi vụ lúa gạo của Việt Nam đạt sản lượng cao hơn năm 2010. Sản lượng lúa của Việt Nam có thể tăng 4%, lên mức 41,6 triệu tấn trong năm 2011, theo dự đoán của Bộ NN&PTNT.

Theo VFA, giá sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao do nhu cầu vượt quá cung. Gia sẽ tiếp tục vững cho đến quý 1/2012, phụ thuộc vào giá vạo Thái Lan và khả năng nới lỏng lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ.

Các nhà xuất khẩu Việt Nam đã trì hoãn xuất khẩu sau khi giá tăng, khiến những người mua từ châu Phi, Indonesia và Philippines chuyển sang thu mua gạo Thái Lan. Các nhà xuất khẩu Thái Lan có thể nhận được đơn đặt hàng khoảng 100 ngàn tấn do Việt Nam trì hoãn xuất khẩu gạo.

Tính đến ngày 15/8, giá xuất khẩu gạo 5% hạt vỡ của Việt Nam đạt 568 USD/tấn, so với mức giá 549 USD/tấn gạo Thái Lan 5% hạt vỡ. Từ đầu tháng 8, gạo Việt Nam được chào bán với mức giảm giá khoảng 22 USD. Giá gạo Thái lan được giao dịch ở mức chênh lệch so với giá gạo Việt Nam khoảng 20 – 40 USD.

Kim Dung AGROINFO