Khi thời hạn bắt đầu chương trình thu mua gạo của chính phủ Thái Lan với giá thu mua 500 USD/tấn từ ngày 7/10 càng đến gần, các nhà chức trách nước này bắt đầu cân nhắc về những kịch bản cho 2 triệu tấn gạo mà hiện tại chính phủ nước này đang nắm giữ. Lượng gạo này được truyền lại từ chính phủ cũ. Một số chuyên gia Thái Lan cho biết lượng gạo này được dự trữ từ vụ cũ và chất lượng một phần gạo có vẻ không tốt. Các chính trị gia Thái Lan đã đưa ra quyết định về một phần lượng gạo này khi thông báo chính phủ sẽ cung cấp 120 ngàn tấn gạo từ kho dự trữ cho những dân tộc Thái thiểu số sinh sống ở khu vực phía Bắc nước này, vốn chịu ảnh hưởng của lũ lụt trong những tháng gần đây.

Chính phủ Thái cũng đang tìm cách xử lý phần còn lại của 2 triệu tấn; tuy nhiên, có tồn tại những bất đồng quan điểm về thời gian mà chính phủ nước này sẽ bắt đầu giải phóng kho dự trữ cũ. Một nhóm cho rằng thời gian chính phủ nước này mở kho dự trữ cũ sẽ là cuối tháng 9; trong khi đó, một số khác cho rằng chính phủ Thái hiện không có một kế hoạch cụ thể cho vấn đề này. Lượng gạo dự trữ cũ này sẽ chỉ gây tăng chi phí dự trữ, bảo quan và không có mấy ý nghĩa kinh tế khi chính phủ mới của Thái Lan đang bước vào triển khai việc thu mua hàng triệu tấn gạo của mùa vụ mới trong 3 tuần tới.

Tuy nhiên, chính phủ Thái có thể làm gì với lượng gạo dự trữ cũ? Chính phủ nước này có thể có hai lựa chọn: tìm một hợp đồng chính phủ (có thể là Indonesia) hoặc bán lượng gạo dự trữ này cho các nhà xay xát, xuất khẩu Thái Lan. Tuy vậy, những nhà xay xát, xuất khẩu nội địa không phải là một lựa chọn khôn ngoan lúc này do chính những người này cũng đang nắm giữ một lượng gạo của mùa vụ cũ mà họ đã tích cực thu mua trong thời gian qua trước khi chính phủ Thái triển khai kế hoạch thu mua gạo từ nông dân. Và do chất lượng gạo trong kho dự trữ công thấp nên những người mua sẽ yêu cầu chiết khấu giá,

Một số nhà xuất khẩu gạo Thái Lan cũng nhận định lượng gạo thu mua vụ cũ sẽ là đảm bảo để có thể giảm chi phí trung bình và bắt đầu giao hàng tới một số thị trường, hiện đang mất nhanh chóng vào tay những nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ.

Trong khi đó, những nhà xuất khẩu Ấn Độ cũng nhận thấy rằng họ đã chào giá gạo quá thấp và sau một vài giao dịch với giá thấp ban đầu, họ bắt đầu tăng giá chào khoảng 15 – 20 USD/tấn trong đêm qua.

Tình hình không có gì đột biến từ Việt Nam và Pakistan. Các nhà xuất khẩu Pakistan đang cố gắng dự đoán về lượng gạo thiệt hại tại tỉnh Sindh, khoảng từ một vài ngàn tấn đến nửa triệu tấn. Tuy vậy, ngay cả khi nguồn cung gạo tại Pakistan bị giảm đi thì hiện cả Pakistan cũng như Việt Nam cũng không phải là những tác nhân chính do nguồn cung gạo dồi dào trên toàn châu Á.

Ngày 16/9, những đại diện từ Việt Nam và Thái Lan sẽ bắt đầu cuộc gặp tại Chiang Mai để bàn bạc về chiến lược giá gạo. Thị trường đang đồn đoán về việc Thái Lan và Việt Nam có thể bắt tay để thành lập một cartel gạo. Khi các nhà xuất khẩu Ấn Độ giảm hoạt động trên thị trường, tình hình sẽ thay đổi và Thái Lan hoặc Việt Nam sẽ trở lại vị trí cầm cương thị trường trong vài tuần tới. Bất kể kết quả của cuộc gặp, Việt Nam hẳn sẽ không chịu lãnh bất cứ chi phí nào từ việc Thái Lan triển khai chương trình mua gạo. Nhưng các nhà phân tích cũng cho rằng chương trình này sẽ chỉ có lợi cho Việt Nam bởi khi chính phủ Thái đẩy giá thu mua lên quá cao sẽ làm ảnh hưởng xấu đến hoạt động xuất khẩu và thậm chí, Thái Lan có thể sẽ giúp thiết lập một mặt bằng giá mới cao hơn, thúc đẩy sản xuất tại Việt Nam.

Tại Mỹ, lượng gạo vụ cũ đã đươc tung hết ra thị trường và hoạt động kinh doanh gạo vụ mới vẫn trầm lắng do nông dân và những nhà xay xát đều lưỡng lự khi dự đoán về mức giá.

Kim Dung AGROINFO

Theo ozyra.com