Thái Lan có thể là nhà sản xuất chịu thiệt hại nghiêm trọng nhất bởi lũ lụt. Các nhà chức trách nước này cho biết khoảng 1 triệu ha diện tích trồng lúa đã bị thiệt hại. Với mức năng suất trung bình 2,8 – 3 tấn/ha, sản lượng lúa bị thiệt hại có thể lên đến gần 3 triệu tấn. Nếu ước tính này là thật, sản lượng lúa tại Thái Lan sẽ sụt giảm mạnh mặc dù số liệu thống kê và các thông báo chính thức của Thái Lan vẫn hướng đến mục đích nhằm tăng giá gạo, nhằm thực thi chính sách thu mua gạo của chính phủ nước này, sẽ bắt đầu vào 7/10. Mức giá lúa mà chính phủ Thái Lan thu mua từ nông dân vào khoảng 480 USD/tấn.

Trong khi đó, Philippines vừa phải hứng chịu hai cơn bão mạnh, có thể hủy hoại khoảng 450 ngàn tấn lúa, tương đương khoảng 300 ngàn tấn gạo, nếu tính toán của chính phủ nước này là chính xác. Các nhà chức trách Philippines đã họp bàn khẩn cấp trong ngày 3/10 để bàn về nguồn cung gạo của nước này. Cơn bão thứ 3 đang hình thành trên vùng biển của Philippines và có thể phát triển thành bão trong tuần tới, có thể đặt thêm gánh nặng cho nước này. Cho đến nay, Philippines đã luôn tuân thủ những nguyên tắc nhất định trên thị trường gạo và chưa bao giờ rơi bào tình trạng khủng hoảng gạo cũng như khủng hoảng nhu cầu nhập khẩu. Trong năm 2011, chính phủ nước này dự kiến sẽ nhập khẩu khoảng 800 – 900 ngàn tấn gạo, phần lớn đã đặt hàng, và khoảng 500 ngàn tấn trong năm 2012. Trong năm 2011, nước này trước đó thông báo có một năm sản xuất gạo rất tốt, nhưng trước những diễn biến thời tiết mới, chính phủ Philippines có thể sẽ phải tăng cường nhập khẩu gạo sớm hơn dự định.

Lũ lụt nghiêm trọng cũng đang ảnh hưởng lớn đến sản xuất tại Việt Nam. Các nhà chức trách Việt Nam cho biết lũ lụt tại đồng bằng sông Cửu Long trong năm nay là mùa lũ tồi tệ nhất trong hơn 1 thập kỷ qua. Nhưng may mắn cho những nông dân trồng lúa Việt Nam là diện tích thiệt hại chỉ khoảng 5 ngàn ha, tương đương sản lượng lúa khoảng 15 – 25 ngàn tấn.

Do đó, tính đến nay, lũ lụt tại Thái Lan, Philippines và Việt Nam có thể sẽ không gây ảnh hưởng nghiêm trọng lên thị trowngf gạo hoặc giá. Hiện các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan hầu như đã rút ra khỏi thị trường do họ chào giá quá cao, làm chậm đáng kể giao dịch. Philippines có thẻ sẽ phải nhập khẩu thêm một vài trăm ngàn tấn gạo sớm hơn dự kiến và cao hơn so với ước tính trước đó của chính phủ nước này. Trong khi đó, Việt Nam vừa nâng mục tiêu xuất khẩu gạo lên 7,5 triệu tấn, xét đến tốc độ xuất khẩu hiện tại. Thậm chí nhiều người dự đoán kim ngạch xuất khẩu gạo có thể vượt 8 triệu tấn.

Những ảnh hưởng của lũ lụt đến thị trường có thể nhận biết thông qua sự thay đổi giá chào hàng từ các nhà cung cấp. Các nhà cung cấp Thái Lan vừa hạ giá chào khoảng 10 – 15 USD. Các nhà cung cấp Ấn Độ và Pakistan cũng hạ giá chào. Giá chào từ Việt Nam không thay đổi. Cả Việt Nam và Ấn Độ có vẻ là những người hưởng lợi lớn hơn cả từ tất cả những vấn đề mà ngành gạo Thái Lan đang phải đối mặt cho đến nay. Bất kể chính phủ Thái có thừa nhận hay không thì tâm lý lo lắng cũng bao trùm thị trường và giá chào ở mức cao đã vô tình đẩy những nhà cung cấp Thái Lan ra khỏi thị trường. Sau khi kế hoạch giải phóng bất thành 2 triệu tấn gạo từ vụ cũ, chính phủ Thái Lan đang nỗ lực tìm cách khác. Nỗ lực mới nhất của chính phủ nước này là bán khoảng 30 – 40 ngàn tấn gạo vụ mới. Chính phủ Thái Lan sẽ tổ chức đấu giá và nhận giá đặt hàng FOB. Chính phủ Thái có thể nhận yêu cầu đóng hàng loại 50 kg hoặc 250 gram gói bán lẻ.

Trong một bước đi mới nhất, chính phủ Thái đang lên chương trình, theo đó cho phép các pháp nhân tư nhân Thái Lan nhập khẩu lúa từ các nước láng giềng vào lãnh thổ Thái Lan. Gạo sẽ được xay xát tại Thái Lan và tái xuất. Một quan chức nước này cho biết chính phủ Thái Lan sẽ lập đặc khu để giải quyết vấn đề này. Một vài nhà chức trách Thái đang nỗ lực thúc đẩy cho kế hoạch này và cho rằng hệ thống mới này có thể giúp các nhà xuất khẩu Thái Lan tăng cường hoạt động. Tuy nhiên, một số nhà giao dịch Thái Lan cho biết họ hoài nghi về việc làm thế nào mà chính phủ Thái Lan có thể đảm bảo lúa sẽ thực sự nằm trong đặc khu và không rơi vào chương trình thu mua lúa với giá 480 USD/tấn của chính phủ nước này.

Hiện Ấn Độ đang khẩn trương gieo hạt trên diện tích trồng lúa kỷ lục và nỗ lực tìm kiếm đối tác trên thị trường. Thông tin mới nhất cho biết nông dân Ấn Độ đã gieo hạt trên diện tích khoảng 38 triệu ha, tăng 3 triệu ha so với năm trước.

Kim Dung AGROINFO