Dạo này người ta nói nhiều đến việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhưng không thể hiểu “thô thiển” chuyển đổi cơ cấu đơn giản chỉ là chuyển từ đối tượng này sang đối tượng khác mà nhiều khi còn phải chuyển đổi trong chính nội tại đối tượng đó theo hướng nâng cao hiệu quả hơn.

Đi theo tinh thần đó, huyện Thường Xuân của tỉnh Thanh Hóa đã tìm đến với những giống lúa mới có hiệu quả cao hơn để thay thế cho các giống cũ lợi nhuận thấp.

Cũng xin được nói thêm Thường Xuân là huyện miền núi nằm ở phía tây tỉnh Thanh Hóa, 1 trong 62 huyện nghèo của cả nước. Điều kiện địa hình phức tạp, giao thông đi lại gặp nhiều khó khăn, có nhiều đồi núi và suối nhỏ chia cắt. Người dân trên địa bàn còn mang nặng dấu ấn của nền sản xuất tự nhiên. Thêm vào đó đa phần là ruộng bậc thang, dễ bị rửa trôi, cho năng suất, hiệu quả kém.

Làm sao để người trồng lúa có lãi, làm sao để phát triển nông nghiệp một cách bền vững vẫn là điều mà địa phương này hằng trăn trở. Bởi vậy vụ xuân năm 2016, Trạm Khuyến nông huyện đã kết hợp với Cty Bayer và UBND xã Xuân Lộc tiếp tục triển khai 1 ha mô hình thâm canh lúa lai Tej Vàng bằng phương pháp SRI sử dụng viên nén nhập khẩu.

Mục tiêu xây dựng mô hình ứng dụng đồng bộ 3 yếu tố: giống chống chịu tốt, phương pháp hàng rộng hàng hẹp SRI và viên nén nhập khẩu dúi sâu. Nếu mô hình thành công sẽ là cơ sở để khuyến cáo bà con nông dân trên địa bàn huyện ứng dụng đồng bộ các yếu tố vào trong sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả.

Trong suốt quá trình thực hiện, Trạm đã cử cán bộ kỹ thuật cùng phối hợp với ban nông nghiệp xã, ban quản lý thôn bám sát đồng ruộng, hướng dẫn các hộ thực hiện tốt các khâu kỹ thuật như ngâm, ủ, gieo mạ, cấy kỹ thuật SRI, dúi viên nén. Thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, cảnh báo, phát hiện sớm các đối tượng dịch bệnh xuất hiện trong mô hình. 100% các hộ nông dân tham gia đều được tập huấn kỹ càng để thấm nhuần các nguyên lý khoa học mà áp dụng.

Ruộng mô hình sử dụng mạ non khi cấy, cấy 1 dảnh cộng với mật độ thưa hơn so với truyền thống từ 10 - 18 khóm/m2 và dúi viên nén nhập khẩu sau cấy 2 - 3 ngày nên Tej Vàng có khả năng để nhánh sớm, nhiều, tập trung, số nhánh hữu hiệu/khóm cao và đồng đều trên toàn mô hình.

Sự kết hợp đồng bộ 3 yếu tố vào sản xuất giúp cho cây lúa có sức sinh trưởng khỏe, chống chịu tốt với các đối tượng sâu bệnh gây hại. Từ giai đoạn mạ đến giai đoạn chín, các hộ tham gia mô hình không phải đi mua thuốc BVTV để phun phòng.

Vụ xuân 2016 tại địa điểm thực hiện mô hình đã xảy ra hạn hán suốt từ khi cây lúa bước vào giai đoạn đẻ nhánh đến chín. Tuy nhiên Tej Vàng vẫn đạt 52,8 tạ/ha, cao hơn so với các giống lúa lai khác 15 - 18%. Tổng chi phí đầu tư cho 1 sào lúa lúa mô hình là 346.000đ, doanh thu từ bán lúa là 1.584.000đ nên người dân thu lãi 1.238.000đ.

Ngoài hiệu quả kinh tế, về xã hội mô hình giúp nâng cao trình độ về chuyên môn cho đội ngũ cán bộ tham gia. Các biện pháp kỹ thuật là tổng hợp các tiến bộ KHKT mới nhưng cách thức ứng dụng đơn giản, dễ hiểu, dễ làm, phù hợp với đặc điểm địa hình, trình độ canh tác của đại bộ phận nông dân trên địa bàn. Nhờ đó, thông qua mô hình, người dân có được cơ hội nâng cao trình độ canh tác, chất lượng và hiệu quả lao động.

Về môi trường, sự kết hợp của ba yếu tố SRI, giống chống chịu tốt, dùng viên nén NK dúi sâu giúp ruộng đồng thông thoáng, cây lúa phát triển cân đối, giảm sự phát sinh sâu bệnh, giảm lượng thuốc BVTV, bảo vệ môi trường đất, nước và không khí.

Sự kết hợp nhịp nhàng của bộ ba yếu tố kỹ thuật cũng giúp giảm chi phí (giống, thuốc BVTV, phân bón, công chăm sóc), tăng năng suất thêm 15 - 18% và quan trọng là cho người dân một cơ hội có thể sống khỏe nhờ nghề trồng lúa. Bởi vậy mà Trạm Khuyến nông đã đề nghị UBND huyện tiếp tục có chính sách thúc đẩy, nhân rộng mô hình ra diện rộng, đặc biệt là trong vụ chiêm xuân.