Hetty Green, mụ phù thủy thiên tài trên phố Wall

14 | 03 | 2008

Trên phố Wall, lời đồn về người đàn bà keo kiệp và lập dị nhưng có ảnh hưởng rất lớn đến thị trường tài chính đã được nhiều câu chuyện kể lại và lưu giữ cho đến tận ngày nay.

Hetty Green (1834 - 1916) thừa kế một gia sản đồ sộ của gia đình tích lũy từ thế kỉ 19 trong ngành vận chuyển và đánh bắt cá voi ở Massachusetts, và sau đó đã nhân tài sản lên gấp trăm lần với vai trò là đại gia nữ duy nhất trên phố Wall lúc bấy giờ. Trên thực tế, thành công của bà lớn đến mức J.P. Morgan đã từng mời bà đến dự cuộc họp tổ chức vào năm 1907 nhằm giải quyết nỗi hoảng loạn đe dọa thị trường tài chính và toàn bộ nền kinh tế nước Mỹ. Hetty là người phụ nữ duy nhất được mời tham dự.

Tên đầy đủ của bà là Henrietta Howland Green (Green là họ chồng), nhưng mọi người gọi bà là Hetty (đây còn là tên được khắc trên ngôi mộ của bà sau này). Tuy nổi tiếng với việc sở hữu một gia tài khổng lồ, Hetty tai tiếng với tính keo kiệt và lập dị quá mức; đó là lí do vì sao mọi người đặt cho bà biệt hiệu "Mụ phù thủy phố Wall."

Mặc dù tích lũy được đống tài sản ước tính 100 triệu đôla (tương đương với sức mua của 2 tỉ đôla ngày nay) nhưng Hetty sống trong những căn hộ chật hẹp rẻ tiền ở khu dân lao động để tiết kiệm tiền đóng thuế nhà đất. Bà thường mặc những bộ váy áo mòn vẹt, lỗi thời, và càng ít giặt càng tốt; ăn món cháo yến mạch nấu ở lò sưởi của văn phòng làm việc và mang theo mình để tiết kiệm tiền ăn khi đi xa. Tai tiếng nhất là Hetty có thói quen xuất hiện ở các khu điều trị từ thiện khi cần sự chăm sóc y tế để khỏi phải trả hoá đơn tiền thuốc. Bi kịch xảy ra khi bà áp dụng "chiến lược" này với cậu con trai Ned của mình, khi cậu bị thương ở chân. Nhưng khi người ta nhận ra bà, cậu bé đã bị từ chối điều trị. Bà cương quyết không đưa Ned đến bác sĩ tư, cho đến khi chồng bà được biết về tình hình cậu con trai và đồng ý trả hoá đơn bệnh viện. Lúc đó, mọi việc đã quá trễ, chân cậu bé bị chứng hoại thư và phải cắt bỏ.

Mặc dù bị mang tiếng keo kiệt và lập dị nhưng khó ai có thể phủ nhận Hetty là một thiên tài đầu tư. Trên thực tế, những chiến lược đầu tư của bà tương tự với những kĩ thuật mà các quỹ hedge-fund ngày nay sử dụng. Khả năng độc lập, tư duy rạch ròi và tính chắc chắn là các tố chất đã đem lại cho bà những thành công ngoạn mục.

Một trong những khả năng của Hetty là lối suy nghĩ ngược với đám đông. Mặc dù trong cuộc sống, những người như vậy thường khó gần, và những quyết định họ đưa ra rất đáng hoài nghi, nhưng nó đã tạo ra kết quả kinh doanh ngoài sức tưởng tượng. Lối suy nghĩ "ngược đời" trong đầu tư đã được tổng kết khéo léo bởi Russell Sage, một người cùng thời Hetty. Ông là người đã khuyên các nhà đầu tư mua mũ chống nắng vào mùa đông, khi chả ai cần đến chúng, và sau đó bán ra khi thời tiết ấm dần lên.

Hetty đã làm đúng như vậy sau ngày Thứ 5 đen tối, 18/9/1873, khi thị trường chứng khoán New York đổ vỡ. Điều đầu tiên bà làm vào buổi sáng hôm sau là xuất hiện trên phố Wall để đặt những lệnh mua lớn và thu hoạch một vụ "bội thu" khi giá cả hồi phục. Bà cũng làm tương tự vào năm 1907, khi bảo lãnh phát hành 1,1 triệu đôla cho trái phiếu chính quyền thành phố New York vào thời điểm mà chẳng ai thèm quan tâm, thực hiện chức năng của ngân hàng đầu tư một-phụ-nữ và đã cứu thành phố thoát khỏi nguy cơ vỡ nợ.

Một kĩ thuật hedge-fund nữa mà bà sử dụng là risk-arbitrage, chiến lược đầu tư vào một công ty khi dự đoán rằng sẽ xảy ra thâu tóm.

Vào năm 1886, một nhóm các nhà đầu tư ở New York mua cổ phiếu của công ty Georgia Central Railroad, một công ty đường sắt làm ăn có lãi. Các nhà đầu tư nhận ra rằng tuyến đường sắt, dài khoảng 2000 dặm, sẽ tạo ra nhiều lợi nhuận hơn nhiều nếu đội ngũ quản lí điều hành tốt hơn. Thêm vào đó, công ty này cũng sở hữu một đội thuyền hơi nước làm ăn rất lờ lãi chạy trên tuyến từ Georgia đến New York, nhưng không được phản ánh trên giá cổ phiếu. Nhắm vào mục tiêu Georgia Central, các nhà đầu tư của New York hành động giống hệt những quỹ cổ phần tư nhân hiện nay, tìm kiếm những công ty đại chúng mà họ có thể mua lại để nắm quyền kiểm soát, và sau đó bán lại với giá cao hơn.

Đội ngũ quản lí của công ty "phản công" dựa vào niềm tự hào của người miền Nam (khoảng vài thập kỉ sau Nội Chiến) và tố cáo những người New York là những kẻ xâm phạm tham lam. Hetty nhảy vào trận chiến, tích tuỹ 7000 cổ phiếu (khoảng 15% số phiếu đang lưu hành trên thị trường) với mức giá trung bình 70 đôla/cổ phiếu. Mức giá đã tăng lên 100 đôla/cổ phiếu rất sớm sau đó.

Có vẻ những phiếu bầu thay (proxy vote) sẽ không được chấp nhận, vì vậy những nhà đầu tư New York trả Hetty với giá 115 đôla/cổ phiếu, cao hơn giá thị trường 15%, nhưng bà nâng giá lên 125 đôla/cổ phiếu. Hetty rất tin vào dự đoán của mình rằng họ sẽ không chịu thua trong vụ mua lại và sẽ trả cao hơn. Các nhà đầu tư do dự, nhưng sau đó cũng phải hoàn giá. Họ sẽ trả cao hơn nhưng phải đợi cho đến khi cuộc bỏ phiếu kết thúc, khi đó bà sẽ được trả tiền mà không liên quan gì đến kết quả lựa chọn. Hetty đồng ý nhưng nâng giá lên 130 đôla với lí do phải chờ đợi, mặc dù thời gian chờ đợi không hề dài. Nhà đầu tư lại trả giá 127,5 đôla, Hetty chấp nhận nhưng đưa thêm điều kiện rằng nhà đầu tư phải kí quỹ mua với lượng đầy đủ. Các nhà đầu tư New York đã học được rằng Hetty là một người thương thuyết rất kinh nghiệm và bà đã kiếm được một khoản kếch xù chỉ trong một thời gian ngắn.

Một kĩ thuật khác mà Hetty sử dụng đó là "đầu tư kền kền," khi đó bà sẽ mua trái phiếu được bảo đảm với giá chiết khấu cực kì rẻ của những công ty đang "lâm nạn" dự đoán rằng công ty sẽ gượng dậy sau khi phá sản. Theo luật phá sản của Hoa Kì, các cổ đông mất khoản đầu tư khi công ty bị phá sản, nhưng những người giữ trái phiếu bảo đảm sẽ khiến nại đòi tài sản của công ty và nếu họ thống nhất với nhau, doanh nghiệp sẽ được tái tổ chức.

Năm 1887, Hetty mua cổ phiếu trị giá trên 1 triệu đôla của công ty đường sắt Houston and Texas Central Railroad, một hãng điều hành kém hiệu quả và hoạt động rất èo uột. Khi gã khổng lồ ngành đường sắt Collis Huntington tiếp quản công ty và cố gắng lôi kéo những người nắm cổ phiếu chấp nhận những cổ phiếu có giá trị thực tế thấp hơn rất nhiều mức giá mua, ông đã không dự đoán được là mình phải đối phó với Hetty. Bà biết rằng trái phiếu của bà được bảo đảm bằng những tài sản thế chấp của ngành đường sắt, và rằng Huntington thèm khát hoạt động của công ty bởi vì ông ta muốn tham gia nó với đế chế riêng Central Pacific của mình.

"Trận chiến" giữa Huntington và Green, sức mạnh không thể ngăn cản gặp chướng ngại vật bất dịch. Hetty từ chối bỏ phiếu tán thành việc tổ chức lại công ty trong gần 1 năm sau đó, khiến kế hoạch thâu tóm của Huntington trong tình trạng lấp lửng, và chơi trò "tàn phá" giá chứng khoán ở cả công ty Central Pacific và Houston and Texas Central, cho đến khi Huntington đáp ứng các điều khoản của bà. Huntington đã không bị cản trở, nhưng ông đã bị đánh chệch hướng, và Hetty đã kiếm được một khoản "đẹp trai" sau vụ đó.

Hetty mất ngày 3 tháng 6 năm 1916 khi sống cùng con trai Ned. Ned đã thừa hưởng gia tài của mẹ và trở thành ông chủ đường sắt, sống xa hoa trong cung điện của riêng mình và hưởng thụ những sản vật giá trị nhất mà đồng tiền có thể mua được.

Nguồn: www.saga.vn

Các Tin Khác

Đầu tư thế nào là hợp lý?

24 | 09 | 2008

Bản tin thực phẩm tuần từ 21/04 - 26/04/08

24 | 04 | 2008

Tham tán Kinh tế-CH Ba Lan đánh giá cao việc phát hành hai báo cáo thường niên của Trung tâm Thông tin PTNT

25 | 03 | 2008

Tiếp tục giảm thuế nhiều mặt hàng nhập khẩu

14 | 03 | 2008

Cần hài hòa hóa các “tuyến” hội nhập

14 | 03 | 2008