Huyền thoại về tỉ phú giàu nhất Tây Nguyên

13 | 04 | 2008

Bây giờ Ama Ben đã trở thành người Ê Đê giàu có nhất Tây Nguyên, với 100ha caosu, gần chục hécta càp hê - trị giá vài chục tỉ đồng. Ama Ben có biệt thự, xe hơi đắt tiền, có gần 60 công nhân thu nhập bình quân 2,5-2,7 triệu đồng/người/tháng...

Vốn liếng khởi nghiệp của ông tỉ phú Ê Đê này là trình độ văn hoá tương đương lớp 5, cộng với đói nghèo và... nhiều con. Chuyện Ama Ben (buôn Krưm, xã Cư Bao, huyện Krông Búk, Đắc Lắc) trở thành tỉ phú là huyền thoại thời hiện đại của dân tộc Ê Đê, đẹp không kém các câu chuyện về vua săn voi, hay huyền thoại về ông già Ama Kông...

Ama Ben là người rất nổi tiếng ở Đắc Lắc, nhưng không có nhà báo nào viết về ông, vì ông già khó chịu này không thích tiếp xúc với nhà báo. Chúng tôi vào buôn Krưm, thấy căn biệt thự nhà vườn đẹp như khu du lịch, phía trước có một xe tải, một xe hơi xịn thì biết chắc chắn đó là nhà ông. Nhưng người nhà liên tục lắc đầu: Không phải nhà Ama Ben đâu. Bí cách, tôi phải nhờ đến Phó Chủ tịch UBND xã Cư Bao Nguyễn Minh Thành "nói khéo", Ama Ben mới đồng ý tiếp. Chuyện là năm 2005, có một nhà báo đến viết bài về ông, sau đó tặng ông bài báo rồi đòi... 6 triệu đồng "công tác phí". Từ đó, Ama Ben "cạch" nhà báo luôn.

Ăn củ mài trừ bữa

Nhìn người đàn ông khoẻ mạnh, chắc nịch như cây gỗ trắc trong rừng, tóc vẫn còn đen nhánh, ít ai nghĩ rằng Ama Ben đã trải qua 68 mùa rẫy. Ông bình thản kể chuyện đời, chuyện làm ăn mà ánh mắt, cử chỉ vẫn toát lên một quyết tâm, một nghị lực phi thường luôn luôn thường trực. Chàng thanh niên Y Hon Niê (tên thật của Ama Ben) từng nếm trải cuộc sống đói nghèo, thống khổ của người dân Tây Nguyên dưới thời Pháp thuộc. Bản thân ông phải làm phu phen trong các đồn điền ở tận rừng sâu, chứng kiến không biết bao nhiêu cái chết vì đói rét, vì bệnh tật và lao động khổ sai. Đến thời Mỹ - ngụy, gia đình Ama Ben vẫn sống bằng củ mài, củ sắn thay cơm.

Sau giải phóng, ông đã quyết tâm làm giàu, nhưng vì thiếu vốn, thiếu khoa học kỹ thuật, lại nhiều con nên cuộc sống vẫn bữa no, bữa đói. Năm 1989, Cty caosu Đắc Lắc có chủ trương đầu tư 70% vốn cho nông dân trồng caosu, thu hồi vốn bằng sản phẩm trong 10 năm. Đây là cơ hội cho Ama Ben làm giàu. Với những người Ê Đê khác, Cty phải vận động trầy trật, mỗi hộ mới nhận trồng một vài hécta. Còn Ama Ben thì mạnh dạn nhận trồng 51ha. Nhiều người trong buôn bảo rằng Ama Ben tham quá, nhận nhiều như thế sẽ không làm nổi. Mặc kệ, ai nói gì thì nói, năm sau ông tiếp tục trồng thêm 34ha nữa. "Không làm thì thôi, đã làm thì phải trồng cho hết đồi trọc, chứ bỏ đất hoang hoá thì tiếc lắm" - Ama Ben nói. Không có tiền thuê mướn, gia đình ông phải làm quần quật, lăn lóc dưới chân đồi Cư Bao. Những đêm sáng trăng, người dân buôn Krưm vẫn thấy vợ chồng Ama Ben cùng các con hì hục đào hố, cuốc cỏ cho đến lúc con gà trong buôn cất tiếng gáy... Cứ thế, gần 100ha caosu của Ama Ben lớn dần, 6 năm sau đã khép tán thành rừng.

Vượt qua thời gian khó

Năm 1996, vườn caosu của Ama Ben đã cho ra "vàng trắng". Nhưng thật không may cho ông, giai đoạn 1996 - 2000 lại là thời kỳ khủng hoảng tồi tệ nhất trong lịch sử ngành công nghiệp caosu, giá mủ khô chỉ còn vài ba triệu đồng/tấn. Thay vì giúp gia đình Ama Ben vượt qua đói nghèo, gần 100ha caosu lại trở thành gánh nặng cho ông. Ama Ben phải xoay xở đủ cách để "nuôi" vườn cây. Ông kể: "Mình có 6ha càphê. Cũng may là lúc đó càphê được giá. Tiền thu hoạch từ càphê nhiều lắm, nhưng mình không dám đụng vào, mà dành toàn bộ để mua phân bón nuôi caosu.

Mỗi năm, vườn caosu này "ăn" hết khoảng 30 - 40 tấn càphê nhân của mình đấy. Còn tiền bán mủ thì không đủ trả tiền công cạo, mỗi ngày mình lại phải bù lỗ thêm mấy chục ngàn. Càng cạo được nhiều mủ thì càng lỗ to". Đã chấp nhận bù lỗ, nhưng Ama Ben vẫn không thuê được người cạo, vì bà con chỉ thích làm càphê thôi. Ở Cty caosu Đắc Lắc, đội ngũ công nhân cạo mủ chuyên nghiệp cũng ồ ạt ra đi. Tình trạng khủng hoảng, bế tắc như vậy kéo dài ròng rã suốt 3 năm. Đã có hàng trăm hộ chặt caosu để trồng càphê, hoặc quay lại cái thời "phát đốt chọc trỉa" kiếm lúa gạo, khoai sắn cầm hơi. Ama Ben tiếc lắm, ông khuyên bà con cố gắng giữ lại vườn cây, nhưng cả buôn, cả xã không ai chịu nghe ông. "Nếu họ giữ lại, mỗi hộ vài hécta thì bây giờ cũng có cả trăm hộ giàu rồi" - Ama Ben tiếc rẻ. Nhưng ngay cả vợ con, họ hàng Ama Ben cũng không ngừng thúc giục ông phải chặt caosu để trồng lấy cái ăn.

Ông kể tiếp: "Mình không nhớ đã thức trắng bao nhiêu đêm bên gốc caosu, đốt hết bao nhiêu tẩu thuốc lá để bắt cái đầu mình suy nghĩ. Nếu chặt caosu để trồng càphê, rồi sau này càphê mất giá, caosu lại lên giá thì sao. Chặt caosu đi rồi thì lấy gì trả nợ cho Nhà nước? Trồng được cây caosu là phải đau cái tay, đau cái chân, đau cái đầu, chặt bỏ thì đau lòng lắm. Rồi lần nào cũng thế, mình cương quyết giữ lại vườn caosu". Khi lao động tại chỗ không thèm làm công cho Ama Ben, ông lặn lội ra tận huyện miền núi Ba Tơ của tỉnh Quảng Ngãi, thuê 15 người Hrê khoẻ mạnh về ở trong nhà để cạo mủ caosu. Mãi đến năm 2001, khi Ama Ben sức cùng lực kiệt thì giá mủ bắt đầu nhích dần lên, mỗi cây caosu là một cây vàng, gia đình ông mới dần dần thoát cơn bĩ cực.

Chỗ dựa của người nghèo

Bây giờ thì Ama Ben đã là tỉ phú, là người Ê Đê giàu nhất Tây Nguyên. Tổng thu nhập của gia đình ông trong năm 2004 là 1,5 tỉ đồng, năm 2005 là 2,1 tỉ, năm 2006 là 3,2 tỉ, năm 2007 là 5 tỉ... Ama Ben đã xây cho mỗi người con một biệt thự riêng, mua được xe tải trị giá gần 1 tỉ đồng, xe hơi trị giá 30.000USD... Tôi hỏi điều gì là quan trọng nhất ông rút ra từ sự thành công của mình? Ama Ben đúc kết: "Nhà nông muốn làm giàu thì phải kiên trì, không nên trồng - chặt theo phong trào, thời giá. Phải trồng một số loại cây công nghiệp dài chứ đừng độc canh, nếu cây này mất giá hoặc mất mùa thì còn có cây kia, như thế mới giảm được rủi ro, tổn thất". Hiện trang trại của ông có 57 công nhân, có cả người Ê Đê lẫn người Kinh. Tất cả đều được ký hợp đồng lao động, được đóng bảo hiểm, thu nhập bình quân 2,5-2,7 triệu đồng/người/tháng. Năm nào Ama Ben cũng tổ chức cho công nhân đi nghỉ mát tại các khu du lịch nổi tiếng nhất trong nước, mỗi chuyến đi kéo dài cả tháng trời, qua nhiều tỉnh, thành. Công nhân nghèo chưa có nhà ở, Ama Ben sẵn sàng hỗ trợ hàng chục triệu đồng để xây nhà kiên cố. Người không biết chữ thì gọi ông là Ama (bố), người biết chữ thì gọi ông là giám đốc Ama Ben.

Với những người không được tuyển dụng, Ama Ben giúp đỡ họ bằng cách khác. Thông qua chính quyền và các đoàn thể, năm nào ông cũng chia sẻ áo cơm với người nghèo hàng chục triệu đồng. Ama Ben còn hiến đất xây nhà sinh hoạt cộng đồng, bỏ tiền xây dựng hệ thống nước sạch cho địa phương... Tuy nhiên, Ama Ben thích nhất là giúp cho bà con cái "cần câu cơm", chứ không phải là việc đem tiền cho họ. Năm 2004, ông hỗ trợ 7 tấn phân, 30 con heo giống giúp được mấy chục hộ nghèo làm ăn. Năm 2005, ông cho vay 7 tấn phân, 45 triệu đồng không tính lãi. Năm 2006, cho vay thêm hàng chục triệu đồng nữa...

Trước khi hỗ trợ người nào, Ama Ben tính toán rất kỹ, xem có thật sự cần thiết không và phải hỗ trợ như thế nào cho có hiệu quả. Ông nói: "Ai muốn vay tiền của mình phải chỉ rõ là vay để làm gì, khả năng sinh lợi ra sao. Ai muốn xin hoặc vay phân bón cũng phải chỉ cho mình thấy được vườn cây. Hộ nào làm nhà thì mình mua ximăng, tôn lợp đến cho, chứ không đưa tiền mặt". Ama Ben còn thường xuyên hướng dẫn bà con cách thức làm ăn, đó cũng là cách để ông kiểm tra hiệu quả đồng vốn của mình. "Phải làm chặt chẽ như vậy thì sự giúp đỡ của mình đối với người nghèo mới tốt, mới không bị lãng phí chứ" - Ama Ben giải thích.

Ama Ben đã nhiều lần đi Maylaysia, Indonesia, Thái Lan. Không phải ông bỏ tiền ra đi chơi, mà là đi học hỏi kinh nghiệm làm ăn, mở mang kiến thức. Tôi hỏi ông có thấy nông dân các nước đó giỏi hơn, giàu hơn nông dân Việt Nam không? Ông trả lời: "Họ giàu hơn nhiều chứ. Cây caosu của họ nhỏ hơn cây caosu nhà mình, nhưng mà nó cho mủ nhiều hơn. Vì người ta biết áp dụng khoa học để lai tạo giống tốt, rút ngắn thời gian kiến thiết và giảm vốn đầu tư, nhưng năng suất và chất lượng vẫn cao hơn. Còn cái này nữa, nông dân nước họ làm nhà xa đường giao thông lắm, phải cách đường hơn 200 mét đấy, không ở sát mặt đường như mình đâu. Lạ nhất là các vùng nông thôn của họ... không có rác".

Nguồn: www.doanhnhan24h.vn

Các Tin Khác

Đầu tư thế nào là hợp lý?

24 | 09 | 2008

Bản tin thực phẩm tuần từ 21/04 - 26/04/08

24 | 04 | 2008

Tạo dựng thành công từ ... dừa

12 | 04 | 2008

Giải pháp để ngành bán lẻ hội nhập: Nâng cao trách nhiệm với khách hàng

12 | 04 | 2008

Thầy phủ thủy Rupert Murdoch: Hóa phép cho WSJ

11 | 04 | 2008