“Ít được tiếp xúc với vi tính nói chung, chứ không nói gì đến Internet, nhưng người dân vẫn rất hào hứng”, thày Lâm nói. “Khó có người nông dân nào đó có thể tự thấy nhu cầu và giải quyết với Internet. Họ chỉ biết máy tính là một cái gì đấy hiện đại, có ích và muốn con cái mình được học. Vì vậy, dự án WiMax với chúng tôi có ý nghĩa hơn một cuộc thử nghiệm công nghệ mới. Nó mang lại cơ hội để nâng cao dân trí và phát triển”.

Tham gia dự án thử nghiệm, trường được trang bị 7 chiếc máy tính và 1 giáo viên môn Tin học "dạy chung" với 1 trường khác trong thành phố. Điện lưới trong xã quá yếu, mỗi khi trạm xẻ gỗ đối diện bật máy cưa là toàn bộ máy tính trong trường đồng loạt khởi động lại vì sụt áp. Biết vậy, nhưng việc đầu tư vài triệu đồng bộ lưu điện dường như quá sức đối với một ngôi trường cấp II chỉ có 150 học sinh như Vạn Hoà.

Chat là "môn học" các em chăm chú thực hành nhất. Ảnh: Hưng Hải.

Hiện tại, có 2 trong số 6 lớp của trường được học môn tự chọn Tin học. Ngoài giờ học chính, các em được chia thành nhiều nhóm nhỏ để thực hành. Một vài giáo viên của trường sinh sống trong thành phố được tiếp xúc với Internet sớm hơn bắt đầu tìm kiếm tư liệu giảng dạy trên mạng và hướng dẫn thêm. Theo lời kể của giáo viên phụ trách thì chat và chơi game là hai “môn học” được các em học sinh thích nhất. “Các em thích và sử dụng được máy tính cũng đã là điều đáng khích lệ”, thày Lâm nói.

Cách trường cấp II Vạn Hoà không xa là bưu điện văn hoá xã, cũng là một điểm thử nghiệm nằm trong dự án WiMax nói trên. Chiều thứ 7, bưu điện không làm việc. Những người dân quanh đây hầu hết đều không biết xã mình dùng Internet. Nhưng việc bưu điện có thêm mấy cái máy xem được nhiều tin tức thì ai cũng thích. "Đọc chữ trên hình khó, nhưng xem tranh ảnh có màu thì thích hơn", bác Dũng, một người dân địa phương, nói. "Cái khó là cứ phải nhờ người khác làm hộ mới đọc được".

Thử nghiệm thành công, ứng dụng phải chờ giảm giá

Hiện nay, một trạm phát sóng chính được đặt tại Bưu điện Lào Cai. Khoảng 20 thiết bị đầu cuối thu tín hiệu (CPE) đặt tại 19 địa điểm khác nhau, kết nối băng thông ở tốc độ 8Mb/giây. Ngay trong buổi lễ khai trương tại Hội trường UBND tỉnh, ông Bùi Quang Vinh, Bí thư tỉnh uỷ Lào Cai, và ông Jonathan M.Aloisi, Phó Đại sứ Mỹ, đã có cuộc giao lưu trực tuyến với các em học sinh trường PTTH chuyên Lào Cai và trình diễn 2 dịch vụ chính là Internet và thoại VoIP trên nền WiMax.

Ông Bùi Quang Vinh và ông Jonathan M. Aloisi giao lưu trực tuyến với các em học sinh trường THPT Chuyên Lào Cai. Ảnh: Hưng Hải.

Trong thử nghiệm hiện trường tại những điểm truy cập, tín hiệu đường truyền rất tốt khi CPE có được tầm nhìn thẳng đến trạm phát sóng tại Bưu điện Lào Cai. Anh Vũ Minh Tiến, chủ quán cà phê Wi-Fi tại 176 đường Hoàng Liên, một trong những điểm thử nghiệm của dự án, cho biết thậm chí đường truyền dùng WiMax còn tốt hơn cả ADSL trước đây. Khoảng cách từ nhà anh Tiến đến Bưu điện Lào Cai khoảng 0,7km (đo bằng thiết bị định vị của WiMax), thiết bị “out-door” (bộ thu tín hiệu ngoài trời) được đặt ở đầu hồi nhà hướng thẳng đến cột ăng-ten phát sóng. “Người có laptop để dùng Wi-Fi tại Lào Cai không nhiều, đa phần là cán bộ, người làm ăn hoặc khách du lịch cao cấp. Vì thế chất lượng dịch vụ rất quan trọng”, anh Tiến nói. “Khi mới được chọn làm điểm thử nghiệm, mình vẫn duy trì đường truyền ADSL. Nhưng hiện tại thì đường WiMax là chính vì tốc độ tốt hơn hẳn, xem phim và nghe nhạc không bị giật”.

Hạn chế của công nghệ WiMax cố định đang thử nghiệm là hiện tượng tín hiệu bị che khuất (None Light of Sight - NLOS). Một điểm y tế xã cách trạm phát khoảng 8,5 km không triển khai được vì tín hiệu quá yếu. Thí nghiệm của VnExpress tại một địa điểm cách cột ăng-ten Bưu điện Lào Cai phát khoảng 1,7km cho thấy khi mặt thu sóng của CPE hướng thẳng đến trạm phát sẽ cho tín hiệu mạnh (khoảng 7 vạch), nhưng khi quay sang hướng khác thì cường độ giảm xuống chỉ còn 1-2 vạch. Tuy vậy, đường truyền không bị gián đoạn. Thời gian để truy cập vào những website phổ biến như VnExpress, Yahoo, Google trong “giờ cao điểm” từ 17-19 giờ mất chưa đến 1 giây, các tác vụ xem phim, nghe nhạc trực tuyến không bị gián đoạn. Theo giải thích từ các kỹ thuật viên của VDC, kết nối sẽ vẫn duy trì tốt ngay cả khi sóng yếu, tương tự điện thoại di động vẫn có thể thực hiện cuộc gọi với 1 "vạch" sóng. Hiện tượng NLOS sẽ giảm đi nếu trạm phát có độ cao tốt hơn. Trong một phát biểu gần đây, ông Vũ Hoàng Liên, Giám đốc VDC, cho biết tình trạng trên sẽ được cải thiện khi triển khai thí điểm WiMax di động.

Thời gian cung cấp thử nghiệm sẽ kéo dài từ nay đến khoảng tháng 3/2007. Các đối tác trong dự án thử nghiệm WiMax đã công bố giai đoạn tiếp theo, dự kiến bắt đầu từ tháng 12/2006 hoặc tháng 1/2007. Trong đó, vệ tinh IPSTAR của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) được sử dụng để cung cấp thí điểm dịch vụ CNTT và truyền thông tiên tiến tới các khu vực vùng sâu vùng xa của tỉnh Lào Cai, nơi cơ sở hạ tầng viễn thông còn hạn chế hoặc chưa có.

Đánh giá về việc triển khai thử nghiệm thành công WiMax, hầu hết các chuyên gia cũng như lãnh đạo tỉnh Lào Cai đều cho rằng đây là một bước tiến quan trọng về tiếp cận công nghệ mới. Tuy nhiên, ứng dụng hiệu quả vào cuộc sống để biến Internet thành “động lực để phát triển kinh tế”, “công cụ xoá đói giảm nghèo” lại đòi hỏi những nỗ lực dài hạn. Ông Nguyễn Ngọc Kim, Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Lào Cai, nói: “Đây là cơ hội để đồng bào vùng sâu vùng xa đặc biệt khó khăn của Lào Cai được tiếp cận với khoa học công nghệ hiện đại và tri thức của nhân loại”. Trải dài trên một địa bàn rộng, địa hình phức tạp với nhiều núi non hiểm trở, dân cư phân bố dàn trải, kinh phí đầu tư cho việc sử dụng Internet được truyền tải bằng các hệ thống viễn thông truyền thống như cáp đồng, cáp quang tại đây rất tốn kém.

“Chúng ta không nên có quá nhiều kỳ vọng. Thành công hôm nay vẫn chỉ là những bước đặt nền móng ban đầu”, ông Vũ Hoàng Liên nói. Theo ông Liên, việc triển khai rộng rãi mô hình WiMax tại Lào Cai phải phụ thuộc khá nhiều vào lộ trình giảm giá công nghệ mới trên thế giới, bởi như vậy mới có thể đảm bảo được mức chi phí hợp lý cho người dân. Quan trọng hơn là việc gây dựng một cộng đồng biết sử dụng Internet, đặc biệt là lớp trẻ. “Theo tôi, nơi cần được ‘phủ sóng’ đầu tiên là những trường học. Tiếp theo sẽ là điểm bưu điện văn hoá xã, cuối cùng mới là UBND tại địa phương. Các em học sinh sẽ không ngần ngại tìm tòi, khám phá và yêu thích cái mới. Chính các em sẽ làm thay đổi cách nghĩ của bố mẹ, ông bà trong gia đình, từ đó phát sinh nhu cầu thực tiễn”, Giám đốc VDC khẳng định.