Từ một nước thiếu lương thực, Việt Nam trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới. Nông dân là thành tố quan trọng nhất viết nên kỳ tích đó, song chính họ lại luôn đối mặt nhiều rủi ro (từ giá cả, chất lượng giống, phân bón, thuốc trừ sâu đến đầu ra thị trường bấp bênh).

Căn nguyên là chưa có cơ chế đảm bảo cho nông dân sản xuất an toàn. Các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp phải đảm bảo rằng tất cả sản phẩm phục vụ sản xuất khi tung ra thị trường đều đạt chất lượng và nông dân chỉ việc an tâm sử dụng.

Đằng này, nông dân phải gồng mình thẩm định tất cả các nguyên liệu đầu vào sản xuất. Với những người chân lấm tay bùn, việc làm ấy quả là quá sức và quá nhiều rủi ro.

Suy nghĩ nhiều hơn là làm thế nào để thương hiệu gạo Việt Nam vững mạnh và vang danh trên thị trường thế giới.

Giá trị lợi nhuận từ việc xuất khẩu gạo hiện không tương xứng với sản lượng xuất khẩu. Đây là hệ quả của một chuỗi nguyên nhân, từ khâu tổ chức sản xuất, chất lượng giống, kỹ thuật canh tác, đến khâu sau thu hoạch và chế biến. Giá trị lợi nhuận thấp vừa là nguyên nhân, vừa là hậu quả của yếu kém về thương hiệu.

Còn phải suy nghĩ nhiều về cách của con người thời nay ăn gạo. Gạo không chỉ chống đói mà đang dùng để chống căn bệnh béo phì như một xu hướng mới ở các quốc gia phát triển.

Do vậy, ta phải sản xuất để cung ứng loại lúa gạo đáp ứng nhu cầu thị trường này, thay vì nhăm nhăm làm ra những gì như trước giờ vẫn làm. Và, đó là cách, hay cơ hội để tạo giá trị gia tăng cho sản phẩm lúa gạo.

Những người sáng lập và tổ chức Festival lúa gạo Việt Nam 2009 thừa nhận, không tham vọng giải quyết được những vấn đề lớn lao kể trên trong phạm vi một sự kiện, song cũng cố khơi gợi, gieo những hạt mầm mới trong suy nghĩ về lúa gạo.