Tìm nguồn nguyên liệu thay thế

Khoảng 55% khối lượng nguyên liệu thức ăn chăn nuôi phải nhập khẩu như bắp, đậu nành, lúa mì. Trước đây trong nước còn tự chủ được khoai mì, cám gạo và bắp, nhưng giờ đây ngành chăn nuôi phải nhập khẩu cả cám gạo và khoai mì về chế biến, do khoai mì dùng để xuất khẩu chế biến xăng sinh học ethanol.

Trong khi đó, nguyên liệu thức ăn giàu đạm như khô dầu đậu nành, bột cá, bột thịt phải nhập 90-95%; các loại chất khoáng, vitamin, tạo mùi lên đến 100%. Năm 2010, Việt Nam nhập khẩu 12,4 triệu tấn nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, tương đương 2,7 tỷ USD (năm 2009 là 2,1 tỷ USD với 10 triệu tấn nguyên liệu), dự kiến 2011 con số này sẽ trên 3 tỷ USD.

Với tư cách là một chủ doanh nghiệp chế biến thức ăn chăn nuôi, ông Phạm Đức Bình ước tính, giá thức ăn chăn nuôi công nghiệp sẽ tăng thêm khoảng 3%. Việc tăng giá này sẽ xảy ra trong thời gian không xa, tùy theo khả năng dự trữ nguyên liệu của từng doanh nghiệp, thông thường trước đây khoảng 3 tháng, nhưng do lãi suất ngân hàng cao nên hầu như các nguyên liệu dự trữ chỉ còn khoảng 2 tháng, doanh nghiệp nào hạch toán giỏi còn khoảng 10 ngày.
 
Một tác động gián tiếp khác gây bất lợi cho ngành chăn nuôi là doanh nghiệp xuất khẩu sẽ tăng giá mua nguyên liệu, trong đó có mặt hàng khoai mì (sắn), ở mức 5.000 đồng/kg đã quá cao để làm nguyên liệu chế biến thức ăn chăn nuôi, nay lên 5.500 - 6.000 đồng/kg. Nhưng còn có nỗi lo khác còn lớn hơn là sắp tới có thể tăng giá điện, rồi đến giá xăng dầu và than.

Vì vậy, thời điểm này, các doanh nghiệp chỉ mong duy trì hoạt động cầm chừng và chờ đợi khả năng tìm nguồn nguyên liệu thay thế trong nước hoặc từ các nước khác có giá nguyên liệu rẻ hơn.

Nhà chăn nuôi nhỏ lẻ đuối sức

Thức ăn chiếm đến 70% giá thành chăn nuôi, do vậy người chăn nuôi sẽ gặp không ít khó khăn. Ngoài sức ép về dịch bệnh luôn đe dọa thường xuyên, trong thời gian qua giá thức ăn chăn nuôi thường xuyên tăng giá (chưa đầy 2 tháng đầu năm 2011 đã tăng 3 lần, năm 2010 tăng 14 lần trong 12 tháng), mỗi lần tăng 100 - 250 đồng/kg, trong đó, giá thức ăn cá tra mấy ngày vừa qua tăng nhanh nhất trong các loại thức ăn chăn nuôi khác.

Thức ăn cho heo, gà đã lên trên 10.000 đồng/kg, thức ăn thủy sản dành cho cá tra loại 26% đạm đã gần 10.000 đồng/kg.

Theo ông Lê Bá Lịch, Chủ tịch Hiệp hội TACNVN, giá thức ăn chăn nuôi đã tăng do nguyên liệu đầu vào tăng liên tục như bắp từ 240USD/tấn lên 270 - 280USD/tấn, khô dầu đậu nành từ 410 - 420 USD/tấn lên 450USD/tấn… Giá bắp trong nước hiện ở mức 6.700 - 7.000 đồng/kg, giá khô đậu nành là 9.500 - 10.000 đồng/kg, giá khoai mì là 5.500 - 6.000 đồng/kg. Thức ăn nuôi cá tra vượt mức 10.000 đồng/kg với thức ăn có 26% đạm.

Với mức giá thức ăn như vậy cùng với sự gia tăng các yếu tố đầu vào khác như con giống, hóa chất, nhân công, tỷ lệ hao hụt cao, giá thành nuôi cá tra khoảng 19.500 - 20.000 đồng/kg, người nuôi cá dễ lâm vào tình trạng phá sản khi có biến động giá mua.

Người nuôi gia súc, gia cầm cũng lo ngại việc đầu tư vào chăn nuôi do chi phí đầu vào liên tục tăng. Trong chuỗi sản xuất của ngành chăn nuôi, khi giá thành tăng lên buộc phải tăng giá bán ra thị trường. nhưng người chăn nuôi không thể tăng giá mãi, bởi nếu tăng quá cao, người tiêu dùng sẵn sàng quay lưng lại với ngành chăn nuôi trong nước, mua thịt đông lạnh nhập khẩu với giá rẻ hơn.

Ông Phạm Đức Bình, với tư cách là nhà chăn nuôi cho biết, giá thành nuôi heo hiện nay nhiều nơi cao hơn giá bán ra thị trường, giá gà công nghiệp cũng vậy, chỉ có giá gà màu (thả vườn) còn tương đương với thị trường. Với những gì đang diễn ra, người chăn nuôi nhỏ lẻ dường như đuối sức. Chỉ có những nhà chăn nuôi chuyên nghiệp mới có thể trụ lại.

Chuyên nghiệp nghĩa là chăn nuôi với số lượng lớn, kết hợp chăn nuôi gia cầm, gia súc với nuôi thủy sản, có thêm trồng trọt, biết làm biogas để tận dụng nguồn phân thải nhằm tạo  nguồn điện, khí đốt sử dụng trở lại cho chăn nuôi.