Đường đi của gà lậu

21g đêm. Thị trấn Đồng Đăng sương giăng lạnh buốt. Khoác chiếc áo rét sờn chỉ, kéo sụp mũ, xỏ đôi giày bata cũ, tôi trở thành một cửu vạn. Tôi đến điểm tập kết gặp Trung. Trung là một cửu vạn từng đi hàng gà lậu, đã giải nghệ và hiện chạy xe ôm. Từ Đồng Đăng, chúng tôi men theo con lộ giáp đường biên giới tới khu vực cầu Nà Pàn (Bảo Lâm), cửa ngõ nhập lậu gà Trung Quốc vào Lạng Sơn sầm uất nhất hiện nay.

Khác với các bản làng im lìm ngủ khi tôi đi qua, tại Nà Pàn náo nhiệt khác thường. Các “cửu” nữ, “cửu” nam vai vác đòn gánh, bụng thắt dây chằng nối đuôi nhau ngược đồi sang bên kia biên giới “bo” (gánh, mang, vác) hàng. Trung thì thào: “Nà Pàn sầm uất nhất lúc nửa đêm đổ về sáng, nhưng đêm nay mấy thằng tăm đường mới báo đường thông nên hàng đi sớm hơn”.

Tôi theo chân Trung và đám cửu vạn ngược đồi. Mới được vài bước thì một thanh niên tay cầm bộ đàm, mu bàn tay có trổ một chữ Tàu to bằng cái chén, chui ra từ căn chòi lá dựng bên đường chặn lại. Hắn lừ mắt nhìn rồi hất hàm: “Thằng này nhìn lạ vậy?”. Trung chắn ngang: “Nó là thằng em, tao với nó vào tìm thằng bạn đi hàng gà”. Qua căn chòi lá “trạm gác”, Trung mới thì thầm: “Nó là chim lợn (kẻ canh đường) khu vực này. Cửu qua đây đều phải trả tiền đường cho nó, mỗi lần 2.000 đồng”.

Qua đỉnh đồi là địa danh Cốc Trang thuộc địa phận Trung Quốc. Những lồng gà đã được tập kết thành đống tại đây từ sớm. Mỗi chiếc lồng nhồi chật cứng hơn 20 con, con nào con nấy má trắng bợt, lông bết lại và bốc mùi hôi khẳn. Mắt chúng lừ đừ, có con đầu gục hẳn xuống, mỏ chảy đầy rớt dãi. 

Hơn chục tay "cửu" nhanh chóng buộc hàng, mỗi người hai lồng. Từ cầu Nà Pàn, "cửu" gánh gà băng đường rừng về tập kết tại nhà dân ở địa phận Tam Lung (làng Pẩy Muôi, xã Thụy Hùng, huyện Cao Lộc). Nà Pàn cách Tam Lung hơn hai giờ đi bộ đường rừng. Con đường này khá xa và phải chịu tiền “cửu” khá nặng, tuy nhiên nó khá an toàn vì tránh được hầu hết các trạm kiểm soát tại khu vực Hữu Nghị quan, thị trấn Đồng Đăng, trạm Dốc Quýt... Bởi vậy các chủ hàng gà lậu đã lựa chọn nó.

Một “cửu” cho biết mang thành công mỗi con gà từ Nà Pàn về Tam Lung họ được chủ trả khoảng 3.000 - 4.000 đồng tùy thời điểm. Tính ra một gánh gà (hai lồng) mỗi chuyến một cửu được hơn trăm nghìn. Sau khi được cửu gánh về Tam Lung, gà Trung Quốc được đóng vào các thùng gỗ. “Phi đội" xe Minsk chờ tại Tam Lung và chở những thùng gà này xuôi về phía thành phố Lạng Sơn.

Tôi và Trung ngược đường nhựa về đón lõng tại Tam Lung. 2g, trong khi khu vực trạm Dốc Quýt khá im ắng thì sâu trong làng Pẩy Muôi khá ồn ào.

Cánh xe Minsk ngồi đánh bạc câu giờ chờ hàng về trước bãi đất trống của làng cãi nhau ỏm tỏi. Rồi chợt tiếng động cơ xe máy rú lên, ánh đèn pha loang loáng qua những bụi cây. Trung giục: “Bọn nó đóng hàng xong rồi, đang xuôi đó”. Từng tốp xe Minsk hai, ba chiếc một lao vọt từ làng ra quốc lộ 1A, chạy về phía thành phố Lạng Sơn với tốc độ hơn 100km/giờ. Trung căng ga đuổi theo nhưng chúng tôi dần bị bỏ lại đằng sau, tiếng động cơ của phi đội xe Minsk cứ nhỏ dần.

Bất lực nhìn gà nhập lậu

Gà nhập lậu "hiên ngang" trên phố - Ảnh: Trọng Phú

Theo ông Đỗ Văn Được, chi cục trưởng Chi cục Thú y tỉnh Lạng Sơn, nguyên nhân khiến tình trạng gà Trung Quốc nhập lậu gia tăng là giá quá rẻ. Một ký gà mua tại Trung Quốc chỉ khoảng 5-6 nhân dân tệ (tương đương 10.000-12.000 đồng). Trong khi đó giá gà ta tại các chợ chính của Lạng Sơn là gần 50.000 đồng/kg. Nếu mang về VN, trừ tiền vận chuyển, chủ hàng có thể lãi gấp đôi. Ông Được cho biết gà Trung Quốc có giá rẻ do chúng là loại gà mái thải loại, đã kết thúc chu kỳ đẻ trứng, hoặc đẻ trứng ít.

Sáng 2-1, chúng tôi chứng kiến gà Trung Quốc được chuyên chở nhan nhản trên tuyến quốc lộ 1A. Thậm chí ngay tại các tuyến phố chính của Lạng Sơn như đường Lê Lợi, đường Trần Đăng Ninh... gà Trung Quốc cũng được đèo qua lại khá công khai. Ngay tại chợ Kỳ Lừa, chúng tôi được một phụ nữ bán gà Trung Quốc rao bán giá 32.000 đồng/kg. Tuy nhiên, không thấy bóng dáng một lực lượng cơ quan chức năng nào của Lạng Sơn ra ngăn chặn.

Trao đổi với Tuổi Trẻ chiều 2-1, ông Hoàng Văn Sơn, phó Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Lạng Sơn, khẳng định: “Không có chuyện gà Trung Quốc được bày bán công khai tại chợ Kỳ Lừa vì chúng tôi kiểm tra suốt” (?!). Tuy nhiên, ông Sơn thừa nhận các cơ quan chức năng dù cố gắng vẫn không ngăn chặn nổi vì lực lượng mỏng và dân buôn gà liều lĩnh. “Nhiều lúc lực lượng liên ngành của tỉnh phục chặn sắp bắt được hàng thì cánh xe Minsk chở gà lậu liều lĩnh phóng thẳng xe vào cán bộ. Mới đây họ còn lấy xe ba bánh của thương binh để chuyên chở gà, gây khó khăn với lực lượng chức năng...” - ông Sơn than thở.

Và khi ông Sơn than thở thì gà nhập lậu vẫn ngày đêm sùng sục tràn vào.