Theo Sumeth Laomoraphorn, chủ tịch của C.P. Intertrade Co.,  nhà sản xuất gạo đóng gói lớn nhất Thái Lan, giá xuất khẩu gạo Thái Lan, giá tham chiếu thị trường gạo toàn cầu, có thể tăng 20% lên 750 USD/tấn vào cuối năm nay. Những cơn bão liên tiếp gây lụt lội tại 62/77 tỉnh thành của Thái Lan, phá hủy hoàn toàn 1,4 triệu ha đất đang canh tác và ước lượng khoảng 7 triệu tấn nông sản. Thiệt hại ước tính lên đến 4,6 triệu tấn ngũ cốc, cao hơn 1 triệu tấn so với dự đoán của USDA.

Gạo, loại ngũ cốc được tiêu dùng phổ biến trên thế giới, đã tăng giá cao nhất trong số các mặt hàng nông sản sau khi hạn hán làm giảm sản lượng lúa gạo tại Mỹ xuống mức thấp nhất trong 13 năm. Giá cũng tăng khi Thái Lan bắt đầu chương trình thu mua gạo cao hơn giá thị trường để tăng thu nhập khu vực nông thôn. Giá gạo tăng cũng làm gia tăng áp lực lên giá lương thực toàn cầu mà UN tính toán, vốn đã giảm 5% từ mức kỷ lục hồi tháng 2 nhờ giá các loại ngũ cốc khác giảm.

Theo ông Wichian Phuanglamchiak, một người nông dân 74 tuổi tại khu vực trồng lúa đang ngập trong nước lũ tại Thái Lan cho biết, ông chưa bao giờ thấy một thiên tai nào nặng nề như năm 2011 và toàn bộ ruộng lúa của ông đã bị lũ cuốn trôi. Ông đang chờ nước rút hết để có thể gieo hạt lại trong tháng 12.

Giá xuất khẩu

Trong năm 2011, giá xuất khẩu gạo Thái Lan đã tăng 13% lên mức 625 USD/tấn; trong khi đó, giá lúa mỳ giảm 19% trên sàn Chicago và giá đậu tương giảm 12%. Chỉ số Standard & Poor GSCI, tính toán dựa trên 8 loại hàng hóa, đã giảm 11%, chỉ số MSCI toàn cầu giảm 6,9%. Giá gạo tương lai trên thị trường Chicago tăng 12% kể từ 10/10.

Vụ thu hoạch lúa chính tại Thái Lan, chiếm khoảng 70% sản lượng hàng năm, dự đoán tăng 3,3% lên mức kỷ lục 25,1 triệu tấn trước khi tình trạng lụt lội nghiêm trọng diễn ra. Thiên tai bắt đầu tại miền Bắc Thái Lan trong tháng 7 và hiện lũ đã lan khắp 81% tỉnh thành trên cả nước. Ước tính thiệt hại có thể tồi tệ hơn nhiều người dự đoán.

Thị trường gạo quốc tế vẫn chịu ảnh hưởng lớn từ những diễn biến tại Thái Lan do nước này vẫn chiếm khoảng 31% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo thế giới trong năm 2011. Sản lượng gạo thế giới dự đoán tăng 2,2%, lên mức cao kỷ lục 461,4 triệu tấn trong năm 2011, so với tổng nhu cầu 457,8 triệu tấn.

Sản xuất gạo trên toàn cầu

Các nông dân tại Arkansas, sản xuất khoảng 42% tổng lượng gạo của Mỹ, phải đối mặt tới tình trạng lũ lụt hồi đầu năm, sau đó là tình trạng hạn hán nghiêm trọng, làm giảm sản lượng gạo tại bang này 32%. Texas, bang sản xuất gạo lớn thứ 4 sau California và Lousiana, trải qua thời kỳ hạn hán nặng nề nhất kể từ năm 1895. Mỹ chiếm khoảng 10% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo toàn cầu.

Tại Philippines, nhà nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới năm 2010, bị mất khoảng 600 ngàn tấn gạo do những cơn bão liên tiếp trong năm 2011. Lượng gạo bị thiệt hại chiếm khoảng 4,6% tổng tiêu dùng gạo của nước này.

Theo Yanyong Phuangrach, thư ký thương mại thường trực, Thái Lan vẫn có thúc đẩy xuất khẩu gạo, tăng 22% lên mức 11 triệu tấn trong năm 2011 ngay cả khi tính đến các thiệt hại do lũ lụt. Mức sản lượng dự đoán của Thái Lan cao hơn 500 ngàn tấn so với dự đoán của USDA. Nông dân tại Thái Lan cũng lên kế hoạch gieo lúa lại khi nước lũ rút để bù đắp thiệt hại.

Nguồn cung gạo bổ sung từ Ấn Độ và Việt Nam

Theo nhà phân tích Ofon, xuất khẩu gạo toàn cầu sẽ không chững lại do lũ lụt tại Thái Lan do nguồn cung bổ sung dồi dào từ Ấn Độ và Việt Nam.

Ấn Độ, nhà xuất khẩu gạo lớn thứ 3 thế giới, có thể đẩy sản lượng lên mức kỷ lục 100 triệu tấn trong vụ này, theo ước tính của USDA. Sản lượng tăng có thể thúc đẩy xuất khẩu tăng 61% sau khi chính phủ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo non-basmati trong tháng trước.

Việt Nam, nhà xuất khẩu gạo lớn thứ 2 thế giới, lên kế hoạch bán hơn 7 triệu tấn gạo trong năm 2011.

Mặc dù nguồn cung gạo dồi dào tại Ấn Độ nhưng lượng gạo xuất khẩu có thể bị chậm giao do các cảng của nước này không đủ công suất để bốc dỡ - vận chuyển hàng. Lượng hàng giao trong tháng 9 chỉ ở mức 258 ngàn tấn, không đủ để bù đắp thiệt hại tại châu Á, Mỹ và Nam Mỹ.

Lợi nhuận tăng

Lũ lụt đã gây thiệt hại 13% vụ lúa tại Thái Lan, 6% tại Philippines, 12% tại Campuchia và 7,5% tại Lào, theo ước tính của UN FAO. Đây là một động lực tăng giá mạnh, đồng thời gia tăng áp lực lên lạm phát tại các quốc gia châu Á.

Sản lượng tại Nam Mỹ có thể giảm 15% do hiện tượng La Nina làm giảm lượng mưa và nông dân đang chuyển sang trồng các loại nông sản khác, cho lợi nhuận cao hơn, như đậu tương.

Nhu cầu tăng

Các thị trường chứng khoán và hàng hóa đã giảm giá mạnh từ tháng 5 do tăng trưởng chậm lại tại Mỹ cũng như khủng hoảng nợ tại châu Âu. Tuy nhiên, nhu cầu đối với mặt hàng gạo hầu như không suy giảm. Tiêu dùng đã tăng liên tục hàng năm kể từ năm 2006, ngay cả trong cuộc khủng hoảng tồi tệ 2008 – 2009.