“Chỉ có khoảng 5% rau sản xuất toàn cầu được xuất khẩu, nhưng con số này đang tăng lên. Khoai lang là một ví dụ về loại rau củ mà sự ưa chuộng tăng mạnh trong những năm gần đây và nhập khẩu khoai lang của EU đã tăng 3 lần trong 4 năm qua”, theo nhà phân tích Cindy van Rijswick của Rabobank. Nền kinh tế Hà Lan được khích lệ nhờ thương mại rau tăng lên trong suốt thập kỷ qua, đặc biệt là trên thị trường EU. Sự tồn tại của cân bằng thương mại tự do là tối quan trọng cho sự thành công của các nước sản xuất rau định hướng xuất khẩu như Mexico, Tây Ban Nha và Hà Lan.

Sự kết hợp thắng lợi giữa tươi và tiện

Ước tính 70% tất cả các loại rau củ sản xuất trên toàn cầu được bán dưới dạng tươi, chưa chế biến.

Thị trường rau củ tươi đang tăng trưởng chậm lại tại cả thị trường châu Âu và Mỹ. Khoảng 5 – 10% tất cả các loại rau trồng tại các nước này được chế biến, tỷ trọng lớn hơn được sử dụng để sản xuất thức ăn chăn nuôi hoặc bỏ phí. Đông lạnh hoặc bảo quản rau củ góp phần quan trọng để ngăn ngừa lãng phí nhưng đồng thời sự ưa chuộng các loại rau củ đóng hộp và đóng lo trên toàn cầu đang suy giảm. Diễn biến này diễn ra cùn lúc với sự ưa chuộng ngày càng tăng các loại salad chế biến sẵn (như cắt sẵn, rửa sẵn và đóng gói sẵn). Rabobank dự báo thị phần của các sản phẩm vừa tươi vừa tiện sẽ tiếp tục tăng ổn định trong những năm tới. CÁc báo cáo về lợi ích sức khỏe của một số loại rau cụ thể đang làm tăng sự ưa chuộng đối với các loại rau này và có tác động kích cầu. Trong một số trường hợp, những loại rau này được cường điệu lên trở thành “siêu thực phẩm” như trường hợp khoai lang tại EU, cải xoăn ở Mỹ và súp lơ xanh trên toàn thế giới.

Các thỏa thuận thương mại có vai trò rất quan trọng trong thương mại gạo

Tại châu Âu, Tây Ban Nha và Hà Lan tiếp tục vị thế dẫn đầu khi bổ sung cho nhau nguồn cung các loại rau củ sản xuất nội địa. Các nguồn cung cà chua, ớt ngọt và dưa chuột của Tây Ban Nha và Hà Lan bổ sung cho nhau tùy thuộc theo mùa cũng như cạnh tranh lẫn nhau, đặc biệt là vào mùa xuân và mùa thu. Các loại hành có thời gian sử dụng dài trồng tại Hà Lan được xuất khẩu trên khắp thế giới – từ châu Phi tới Đông Nam Á – bổ sung cho nguồn cung nội địa. Morocco đang nổi lên là nhà cung cấp các loại rau tươi quan trọng cho thị trường châu Âu. Tại châu Mỹ, Mexico đang dược chú ý với vai trò là “vườn rau” cho Bắc Mỹ, đã tăng trưởng mạnh về xuất khẩu trong thập kỷ qua. Ngành rau của Mexico hưởng lợi từ quan hệ thương mại thuận lợi với Mỹ và sự hiện diện của NAFTA, cũng như Morocco hưởng lợi từ tiếp cận với các thị trường EU và Nga, và Hà Lan với thị trường nội bộ EU. Các luồng thương mại quan trọng từ Tây Ban Nha và Hà Lan tới Anh rõ ràng cho thấy tầm quant rọng của thỏa thuận Brexit có lợi cho ngành rau củ của các nước này.

Các nước nhập khẩu rau mới nổi tại châu Á và Trung Đông

Trái ngược với một thập kỷ trước, khi nhập khẩu rau chủ yếu diễn ra tại Bắc Mỹ, Tây Âu và Nhật Bản, giờ đây các thị trường nhập khẩu lớn, mới nổi đang nằm ngoài nhóm thị trường này. Theo bà Van Rijswick, “Ấn Độ, Trung Quốc và UAE là một vài ví dụ về các nước có nhập khẩu rau củ tăng mạnh trong những năm gần đây”. Không chỉ là những nươc sản xuất rau củ lớn – tổng cộng chiếm đến 2/3 tổng sản lượng rau củ toàn cầu – Ấn Độ và Trung Quốc cũng đang trở thành các nước chi phối luồng xuất nhập khẩu rau trên thế giới”. Trường hợp tương tự như Nga, bất chấp bị trừng phạt thương mại vào năm 2014 tác động tiêu cực lên nhập khẩu ra từ EU, Mỹ, Na Uy, Canada và Úc, các nước đang xuất khẩu một lượng rau lớn sang Nga là Belarus, Morocco, Trung Quốc, Armenia và Azerbaijan.

Sự nổi lên của canh tác nông nghiệp “theo chiều dọc”

Bên cạnh trồng rau trong nhà kính, sản xuất rau toàn cầu đang nóng lên với sự nổi lên của những sáng kiến mới như “làm nông thành phố” và “canh tác theo chiều dọc”. Canh tác “theo chiều dọc” là hoạt động canh tác được kiểm soát hoàn toàn và không có ánh nắng mặt trời, mặc dù các hệ thống canh tác khác cũng được xếp vào loại hình canh tác này. Sự quan tâm tới loại hình canh tác nông nghiệp dọc ngày càng lớn trên phạm vi toàn cầu, mặc dù phần lớn việc triển khai sáng kiến này diễn ra ở Bắc bán cầu, gần những khu tập trung người tiêu dung tại Bắc Mỹ, Tây Âu và Đông Bắc châu Á. Nông nghiệp canh tác dọc có vai trò gia tăng giá trị cho các phương pháp canh tác chủ đạo tại một số khu vực cụ thể và với một số cây trồng cụ thể, Rabobank cho rằng phương pháp canh tác này sẽ không thay thế được các phương pháp canh tác truyền thống và trồng rau nhà kính.

Theo Rabobank (gappingworld.com)