Đáng chú ý, cơ cấu thị trường đang chứng kiến cuộc "đổi ngôi" ngoạn mục khi dòng chảy thương mại dịch chuyển mạnh từ các thị trường xa về các nước láng giềng.
Cú hích từ ‘công xưởng’ Malaysia và Indonesia
Trong bối cảnh ảm đạm chung, khu vực Đông Nam Á nổi lên như một điểm sáng rực rỡ. Malaysia, quốc gia vốn được mệnh danh là cường quốc cao su thế giới, đang trở thành động lực tăng trưởng mới cho cao su Việt Nam.
Số liệu từ Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC) chỉ ra nghịch lý của ngành cao su Malaysia: dù là nhà sản xuất lớn, nước này lại nhập siêu tới hơn 341.000 tấn trong 9 tháng đầu năm để phục vụ nhu cầu chế biến sâu.
Nguyên nhân cốt lõi đến từ việc nguồn cung nội địa của Malaysia đang lao dốc không phanh, với sản lượng tháng 9/2025 giảm tới 16,3% so với cùng kỳ.
Sự thiếu hụt này đã mở toang cánh cửa cho cao su Việt Nam. Lũy kế 10 tháng, xuất khẩu sang Malaysia đạt 40.659 tấn, tăng 63,7% so với cùng kỳ, đưa nước này vươn lên vị trí thị trường lớn thứ ba của Việt Nam.
Không kém cạnh, Indonesia cũng tăng gấp đôi lượng nhập khẩu từ Việt Nam (tăng 106,2%), đạt gần 38.500 tấn.
Chất lượng của sự tăng trưởng này mới là yếu tố đáng bàn. Tại thị trường Malaysia, cao su Việt Nam đang định hình lại mặt bằng giá. Trong 9 tháng đầu năm, giá xuất khẩu bình quân sang thị trường này đạt 1.943 USD/tấn, tăng 18,3%.
Con số này không chỉ cao hơn mức bình quân chung mà còn vượt xa giá cao su của Thái Lan (1.807 USD/tấn) và Bờ Biển Ngà (1.737 USD/tấn). Việc thị phần tăng từ 1,2% lên 2,3% cùng mức giá bán vượt trội cho thấy năng lực cạnh tranh của cao su Việt Nam đã được cải thiện rõ rệt, chuyển từ cạnh tranh bằng giá rẻ sang cạnh tranh bằng chất lượng và khả năng cung ứng.
Gam màu xám tại các thị trường truyền thống
Trái ngược với sự sôi động tại Đông Nam Á, các "pháo đài" xuất khẩu truyền thống của Việt Nam đang lung lay dữ dội. Ấn Độ - thị trường lớn thứ hai - ghi nhận mức sụt giảm nghiêm trọng 42,2% về lượng trong 10 tháng qua, chỉ còn gần 66.000 tấn. Cùng chung xu hướng, thị trường Mỹ giảm sâu 56,2% chỉ riêng trong tháng 10.
Đáng lo ngại hơn cả là tín hiệu từ Trung Quốc, thị trường tiêu thụ tới 72,5% tổng lượng cao su của Việt Nam. Dù lũy kế 10 tháng vẫn tăng nhẹ, nhưng dữ liệu tháng 10 cho thấy sự "hụt hơi" rõ rệt khi lượng xuất khẩu sang đây giảm 19%. Tổng lượng nhập khẩu cao su (tự nhiên và tổng hợp) của Trung Quốc trong tháng 10 chỉ tăng khiêm tốn 1,2%.
Giới phân tích nhận định, nhu cầu từ nền kinh tế tỷ dân đang chịu áp lực kép. Một mặt, ngành xe điện Trung Quốc đang cuốn vào cuộc chiến giá khốc liệt, buộc các nhà sản xuất phải thắt chặt chi phí đầu vào.
Mặt khác, các vùng sản xuất chủ lực như Vân Nam, Hải Nam sắp bước vào mùa nghỉ cạo, dù hỗ trợ giá ngắn hạn nhưng cũng phản ánh sự chững lại của hoạt động sản xuất.
Xem thêm: Người Hàn Quốc ngày càng ‘chuộng’ cà phê Việt: Cơ hội nào cho hàng chế biến sâu?
Áp lực và cơ hội đan xen cuối năm
Diễn biến giá cao su thế giới những ngày cuối tháng 11 càng củng cố thêm nhận định về một thị trường đầy rủi ro. Giá cao su đang bị giằng xé bởi hai luồng thông tin đối lập.
Ở chiều tăng, giá cao su kỳ hạn tại Sở Giao dịch Osaka (Nhật Bản) chạm đỉnh 7 tháng nhờ đồng Yên suy yếu. Thêm vào đó, thời tiết cực đoan gây mưa lũ tại Thái Lan và cảnh báo lũ quét từ ngày 17-23/11 đang dấy lên lo ngại gián đoạn nguồn cung từ nước xuất khẩu lớn nhất thế giới này.
Tuy nhiên, áp lực giảm giá vẫn đè nặng khi cán cân cung - cầu toàn cầu đang nghiêng về phía dư thừa. Hiệp hội các quốc gia sản xuất cao su tự nhiên (ANRPC) ước tính trong 9 tháng đầu năm, nguồn cung toàn cầu tăng 2,3% trong khi tiêu thụ lại giảm 1,5%. Giá dầu thô hạ nhiệt cũng khiến cao su tổng hợp trở nên rẻ hơn, tạo áp lực cạnh tranh trực tiếp lên cao su tự nhiên.
Dự báo trong ngắn hạn, xuất khẩu cao su của Việt Nam khó có thể bứt phá mạnh khi "đầu tàu" Trung Quốc giảm tốc. Trong bối cảnh đó, việc "lội ngược dòng" thành công tại thị trường Malaysia và Indonesia không chỉ là cứu cánh tạm thời về doanh số, mà còn là hướng đi chiến lược để ngành cao su giảm bớt sự phụ thuộc rủi ro vào một thị trường đơn lẻ.