Mặt hàng thủy sản Việt Nam đã có mặt trên khắp 146 nước và vùng lãnh thổ khác nhau trên thế giới nhờ những nỗ lực phát triển thị trường và đa dạng hoá sản phẩm của các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu.
Tình hình xuất khẩu diễn ra trong các tháng đều tương tự như mấy năm gần đây, nghĩa là quí I đạt mức thấp và tăng dần đến hết quí III, sang quí IV đạt đỉnh ở tháng 10 sau đó giảm nhẹ vào tháng 11 và tháng 12.
Các thị trường nhập khẩu chính của thủy sản Việt Nam không có nhiều biến động lớn về nhu cầu và giá cả, nhưng các thị trường này đã có nhiều thay đổi lớn về chính sách kiểm soát vệ sinh ATTP đối với thủy sản nhập khẩu, do vậy đã gây nhiều khó khăn lớn cho các doanh nghiệp của Việt Nam.
Tuy nhiên, với sự phối hợp chặt chẽ giữa Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản, cộng đồng các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu và Cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản (Nafiqaved) đã tháo gỡ kịp thời nhiều khó khăn về dư lượng kháng sinh trong tôm và mực xuất khẩu sang Nhật, đồng thời giải quyết nhiều vướng mắc khác sang Nga, Ôxtrâylia….
Tỷ trọng nhập khẩu thủy sản từ Việt Nam của các thị trường lớn trên thế giới được phân bố khá đồng đều: khối EU chiếm 25,7% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, tiếp đến là Nhật Bản chiếm 21,1%, Mỹ chiếm 20,4% và các thị trường nhập khẩu đáng kể khác như Hàn Quốc, Trung Quốc - Hồng Kông, Ôxtrâylia, Đài Loan… đều tăng nhập từ VN trong năm vừa qua.
Sự phát triển và điều hoà giữa các thị trường đã tạo thế cân bằng, vững chắc hơn cho xuất khẩu thủy sản VN trong bối cảnh thị trường quốc tế luôn nảy sinh nhiều cạnh tranh và rủi ro.
Hiện nay, hầu hết các thị trường tiêu thụ thủy sản ở EU đều có nhiều thông tin cho thấy giá thực phẩm thủy sản đã tăng đáng kể bởi giá thành sản xuất tăng và nguồn đánh bắt bị hạn chế, nhu cầu đối với NK philê cá thịt trắng vẫn tiếp tục tăng, lệnh cấm nhập khẩu tôm từ Trung Quốc do Mỹ áp dụng đã khiến Trung Quốc giảm mạnh thị phần tại Mỹ.
Đây là những cơ hội tiềm tàng cho các nước xuất khẩu. Tuy nhiên bên cạnh đó cũng có nhiều loại rào cản phi thuế quan được dựng lên, trong đó các tiêu chuẩn vệ sinh ATTP được tăng cường mạnh mẽ nhất.
Năm 2007, các DN chế biến và xuất khẩu thủy sản đã tăng cường kiểm soát chất lượng nguyên liệu đầu vào, chống thu mua nguyên liệu chứa tạp chất và kháng sinh cấm. Mô hình liên kết ngang giữa các thành phần trong toàn bộ chuỗi sản xuất thủy sản đang được nhân rộng ở nhiều địa phương nuôi cá, tôm tập trung, trong đó doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu là nhân tố chủ đạo.
Trong liên kết này, nguyên liệu sẽ được kiểm soát liên hoàn từ con giống, thức ăn, thuốc trị bệnh đến thành phẩm cuối cùng. Nhiều vùng nuôi khác đang áp dụng các qui trình như SQF 1000, BAP, CoC…
Tuy nhiên, do nền sản xuất chung của ngành thủy sản hiện nay vẫn chủ yếu trong tình trạng không qui hoạch, phát triển tự phát và manh mún vì vậy việc quản lý chất lượng nói chung còn nhiều khó khăn.
Để giúp cho ngành chế biến, xuất khẩu tăng trưởng bền vững và mở rộng thị trường đòi hỏi bộ chủ quản và các ban ngành liên quan chú trọng hơn nữa đến qui hoạch và thủy lợi phục vụ vùng nuôi, các chế tài nghiêm khắc với các cơ sở không đủ tiêu chuẩn, với tệ nạn bơm tạp chất vào nguyên liệu, sử dụng kháng sinh cấm, quan tâm hỗ trợ phát triển ngành sản xuất thức ăn thủy sản và một vấn đề quan trọng khác là cục chức năng của Bộ NN & PTNT cần khẩn trương xây dựng đề án nhập khẩu nguyên liệu phục vụ cho chế biến và xuất khẩu như đã được Chính phủ cho ý kiến.