PV: Thưa ông, ông có thể đánh giá chung nhất về bối cảnh phát triển của nền nông nghiệp Việt Nam hiện nay?
Trước tác động của khủng hoảng tài chính toàn cầu, nền kinh tế VN năm 2009 tiếp tục đứng trước những khó khăn,thách thức. Những nỗ lực hỗ trợ hoạt động kinh tế của Chính phủ thông qua các gói kích thích kinh tế khá lớn được đưa ra đầu năm 2009. Các chương trình cứu trợ, hỗ trợ xóa đói giảm nghèo giúp giảm bớt khó khăn của các nhóm đối tượng nghèo và đối tượng dễ bị tổn thương.
Ts Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Phó giám đốc Trung tâm tư vấn chính sách nông nghiệp (CAP) |
PV: Trước tình hình đó, mức độ tăng trưởng của nông nghiệp Việt Nam như thế nào?
Tăng trưởng nông nghiệp nước ta suy giảm cùng với đà suy thoái kinh tế.Tăng trưởng suy giảm ở tất cả các tiểu ngành nông lâm thủy sản trừ ngành chăn nuôi . Diện tích cây hàng năm giảm nhẹ chủ yếu do suy giảm diện tích của một số cây lương thực có hạt và cây CN hàng năm. Lúa vẫn duy trì được tăng trưởng dương cả về diện tích và năng suất. Sản lượng của cây lâu năm đều tăng mạnh trừ cà phê và điều do thời tiết và thay đổi giống . Đặc biệt sản lượng chăn nuôi tăng mạnh đối với tất cả các mặt hàng để bù đắp sụt giảm về nhập khẩu .
PV: Về kim ngạch xuất khẩu, tình hình xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam thời gian qua như thế nào, thưa ông?
Trong tình hình chung hiện nay, kim ngạch xuất khẩu giảm mặc dù lượng xuất tăng do giá thế giới giảm sút. Giá xuất khẩu của phần lớn nông sản đều giảm sút do suy thoái kinh tế thế giới.
PV: Ông đánh giá như thế nào về mức độ phát triển của nông thôn Việt Nam hiện nay?
Hiện nay, khoảng cách thu nhập giữa thành thị và nông thôn vẫn ở mức trên 2 lần. Như chúng ta vẫn thấy, tỷ lệ nghèo khu vực nông thôn (18,1%) cao gấp 6 lần khu vực thành thị (3,1%). Thực tế là gần 90% hộ nghèo tập trung ở vùng thường xuyên gánh chịu thiên tai nên khả năng tái nghèo là rất lớn. Tỷ lệ nghèo ở nhóm dân tộc ít người vẫn ở mức rất cao và tốc độ giảm nghèo rất chậm (từ 52,3% năm 2006 xuống còn 49,8% năm 2008)
PV: Về các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp nông thôn, ông đánh giá thế nào về hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp này?
Tính đến năm 2009 có khoảng gần 20.000 cơ sở sản xuất công nghiệp nông thôn, tăng gần 78% so với năm 2005 (thời điểm Luật doanh nghiệp ra đời). Tuy nhiên kết cấu kinh tế ở nông thôn vẫn chủ yếu là thuần nông , các hoạt động phi nông nghiệp, công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp còn chiếm tỷ lệ nhỏ. Hoạt động của nhiều doanh nghiệp nhà nước vẫn kém hiệu quả, 27% DN làm ăn thua lỗ.
PV: Thời gian qua biến đổi khí hậu có tác động nhiều đến tình hình phát triển nông nghiệp nước ta?
Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu làm thay đổi quy luật thủy văn các con sông, gây nên hiện tượng hạn hán trên diện rộng tại các tỉnh ĐBSH và gây ra nhiều áp thấp nhiệt đới, bão, lũ lụt ở khu vực phía Nam. Tại ĐBSCL, mực nước trên sông có khuynh hướng tăng, gây ngập trên diện rộng. Đồng thời ĐBSCL còn phải hứng chịu hiện tượng nước mặn xâm nhập vào nội địa gây thiếu nghiêm trọng nước ngọt phục vụ sản xuất, sinh hoạt. Thời tiết thay đổi thất thường đã làm tăng nguy cơ xuất hiện các loại dịch bệnh mới. Và với nông nghiệp, dịch bệnh là một vấn nạn, nhiều loại bệnh dịch gây ảnh hưởng rất lớn đến trồng trọt, chăn nuôi.
PV: Theo ông, nông nghiệp Việt Nam năm 2010 sẽ phát triển theo hướng nào?
Theo tôi, giá cả các nguyên liệu, vật tư đầu vào tăng cao kéo chi phí sản xuất tăng, giảm khả năng cạnh tranh của hàng hóa. Hơn thế nữa, giá hàng XK nông sản có chiều hướng giảm, thị trường XK còn nhiều hạn chế và bấp bênh. Các cam kết về hội nhập, tự do hóa thương mại hàng nông, lâm, thủy sản với các tổ chức thế giới và các quốc gia được triển khai với quy mô ngày càng lớn và mức độ ngày càng cao nên môi trường cạnh tranh trong nước sẽ ngày càng gay gắt hơn.
Những nghiên cứu của Ipsard cũng cho thấy rằng lạm phát có chiều hướng gia tăng cùng với sức ép giảm giá đồng nội tệ, gây bất lợi cho cánh kéo giá nông nghiệp trong bối cảnh thị trường xuất khẩu nông sản có khả năng suy giảm, dư cung nông sản trong khi giá các mặt hàng thiết yếu khác có xu hướng tăng lên. Mặc dù tăng nhẹ về lượng tuyệt đối nhưng tỷ lệ đầu tư cho nông nghiệp trong tổng vốn đầu tư xã hội hầu như không tăng, duy trì ở mức 7% .
Vâng cảm ơn ông!
Mọi thông tin chi tiết hơn về một số vấn đề nổi bật của nông nghiệp, nông thôn Việt Nam năm 2009 và vấn đề đặt ra trong năm 2010 sẽ được công bố, thảo luận tại Hội thảo Triển vọng thị trường ngành nông nghiệp Việt Nam. Các cơ quan thông tấn báo chí, các cơ quan, doanh nghiệp và cá nhân quan tâm xin vui lòng liên hệ với IPSARD để đăng ký tham gia hội thảo này.