Bước sang quý II, tình hình xuất khẩu dự kiến sẽ khó khăn hơn do căng thẳng chính trị ở Trung Đông và châu Phi dẫn đến mối lo Việt Nam có thể mất thị trường.
Tuy nhiên theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) hầu hết các thỏa thuận mua bán gạo sẽ đáp ứng mục tiêu xuất khẩu gần 2 triệu tấn trong quý II/2011 và việc điều hành thu mua tạm trữ, giá gạo xuất khẩu cũng được tính toán để đảm bảo nông dân có lợi.
Đánh giá chung về hoạt động xuất khẩu gạo, ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho biết trong quý I/2011 vừa qua thị trường gạo diễn biến phức tạp (châu Phi và Trung Đông bất ổn chính trị) nhưng các DN đã rất nhanh nhạy trong việc chủ động thị trường và nhanh chóng thay thế bằng thị trường khác như Indonesia, Bangladesh, nhờ vậy xuất khẩu gạo trong quý I đạt mức cao nhất từ trước đến nay. Ngay từ đầu vụ, VFA đã triển khai cho các thành viên thu mua 1 triệu tấn gạo tạm trữ, vừa chủ động ký hợp đồng, vừa đảm bảo tiêu thụ lúa hàng hóa cho nông dân với mức trên 5.000 đồng/kg (lúa khô).
Dự báo thương mại gạo toàn cầu năm 2011 có xu hướng giảm do dự trữ tăng, lượng tồn kho lớn, do vậy, xuất khẩu gạo quý II có thể giảm, nếu không có yếu tố mới xuất hiện. Ông Phong cũng cho biết thêm hầu hết các thỏa thuận mua bán gạo sẽ đáp ứng mục tiêu xuất khẩu gần 2 triệu tấn trong quý II năm 2011. Tính đến thời điểm này, các nhà xuất khẩu đã ký các hợp đồng xuất khẩu 1,6 triệu tấn.
Thị trường gạo quý II/2011 tập trung chủ yếu vào Philippines với việc nước này sẽ nhập khẩu khoảng 860.000 tấn gạo (trong đó, 200.000 tấn đã ký hợp đồng tập trung với Việt Nam, còn lại 660.000 tấn phân bổ quota nhập khẩu cho tư nhân); Trung Quốc cũng là một thị trường quan trọng và tiềm năng cho gạo xuất khẩu của Việt Nam; Thị trường Nhật Bản do ảnh hưởng của sóng thần và động đất cũng sẽ nhập gạo bù lượng thiếu hụt. “Song song đó các nhà xuất khẩu cần phải chuẩn bị các hợp đồng khác cho quý III/2011, thời điểm có thể có nhiều thay đổi phức tạp và xuất khẩu thường gặp khó khăn”, ông Phong lưu ý.
Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn lượng gạo xuất khẩu năm 2011 dự kiến đạt mức 7,1-7,4 triệu tấn, tăng so với dự báo cuối năm 2010 là 5,5-6,1 triệu tấn. Xuất khẩu có xu hướng tăng, được giá song các nhà xuất khẩu gạo Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức lớn từ việc mở cửa thị trường xuất khẩu gạo. Nếu như trước đây, các DN nước ngoài phải liên doanh, liên kết với DN trong nước trong thu mua, xuất khẩu lúa gạo, thì từ năm 2011 với việc tuân thủ cam kết WTO về mở cửa thị trường lúa gạo, DN nước ngoài có thể trực tiếp tham gia vào thị trường lúa gạo Việt Nam.
Để tăng thêm 1 triệu tấn lúa trong năm nay vừa góp phần bảo đảm an ninh lương thực, vừa nâng cao thu nhập cho người nông dân, ngành nông nghiệp phát triển nông thôn đã chỉ đạo cụ thể việc triển khai tăng thêm diện tích gieo trồng vụ thu - đông ở ĐBSCL (10.000ha) nhằm tăng thêm 500.000 tấn lúa; tập trung thâm canh tăng năng suất 5-10%.
Theo Báo Kinh tế Việt Nam VEN