Trung Lập Thượng là xã nằm ngay ở đầu nguồn hệ thống kênh Đông (huyện Củ Chi, TPHCM), có khả năng tưới và tiêu khá tốt. Thế nhưng, trong đợt mưa lớn trái mùa vừa rồi, xã này vẫn có tới gần trăm ha hoa màu bị hư hại bởi ngập úng. Ngày 13/1/2009, khi chúng tôi có mặt tại Trung Lập Thượng vẫn thấy nhiều cánh đồng ở ấp Ràng, ấp Đồng Lớn, ấp Xã Nhỏ…còn bị ngập nước.

Ông Phan Văn Phon, nông dân ở ấp Ràng than thở “Chưa bao giờ thấy mưa trái mùa lớn và liên tục như vừa rồi. Ruộng bắp nhà tôi vừa xuống giống hồi tháng 11 năm ngoái, bị hư hại nhiều lắm”. Nhà ông Phon có 1ha bắp ở ấp Đồng Lớn. Sau mấy ngày bị mưa gây hại, nhiều cây bắp đã chết giờ gom lại, chỉ còn được một nửa so với trước. Ngoài ra, nhà ông Phon cũng có 20 cao (2ha) bắp ở ấp Ràng. Ruộng bắp này, do có thế đất hơi cao nên không bị thiệt hại nhiều đang được gia đình ông Phon tích cực chăm sóc.

Tuy nhiên bà vợ ông Phon vẫn không giấu nổi vẻ lo lắng. Trước hết, riêng tiền thuốc để dưỡng cho cây bắp phục hồi đã mất gần triệu bạc. Khả năng hồi phục của từng cây bắp rất khác nhau nên ruộng bắp này phát triển không đồng đều, có thể ảnh hưởng lớn tới năng suất. Bên cạnh đó, do mất một giai đoạn để hồi phục nên thời gian sinh trưởng của cây bắp bị kéo dài thêm…Nhưng dù sao, gia đình ông Phon vẫn còn may mắn khi không bị mất trắng do mưa trái mùa. Nhà ông Biện Văn Rô (ấp Ràng), có tới 3ha bắp bị hư hại hoàn toàn, đành phải cày xới lại để sạ lúa. Nhiều gia đình khác ở ấp Ràng, ấp Đồng Lớn, ấp Xã Nhỏ…cũng lâm vào tình cảnh tương tự.

Ông Lê Thanh Hùng, PCT UBND xã Trung Lập Thượng cho biết, trong đợt mưa trái mùa vừa rồi, hầu như tất cả các ruộng bắp, ruộng đậu phộng…ở xã đều bị ngập úng ít nhiều. Trong đó, có 191ha đậu phộng bị hư hại, 50ha bắp bị mất trắng và khoảng 60ha bắp bị hỏng từ 20-50%. Đầu tư mỗi ha bắp trong giai đoạn 1 hết khoảng 15 triệu đồng, đầu tư cho đậu phộng cũng cỡ đó. Tính ra, trong đợt mưa trái mùa vừa rồi, nông dân ở Trung Lập Thượng đã mất đứt gần 1 tỷ đồng. Hầu hết những ruộng bắp ở Trung Lập Thượng đều được nông dân hợp đồng sản xuất bắp giống cho 3 DN là Cty CP Giồng cây trồng Miền Nam, Cty CP và Cty Lương Nông. Chính quyền địa phương đã đề nghị các Cty cung cấp giống cho nông dân gieo lại. Tuy nhiên, do thấy không an toàn nên đã có 50ha bắp được nông dân chuyển sang trồng lúa.

Dự đoán năm nay sẽ thiếu hụt giống ngô

Theo Trạm BVTV Củ Chi, sau đợt mưa trái mùa vừa rồi, phần lớn các ruộng bắp đang được nông dân chăm sóc, phục hồi nhưng chắc chắn năng suất sẽ bị giảm. Bên cạnh đó, hàng trăm ha bắp bị mất trắng, nông dân đã bỏ bắp chuyển sang gieo lúa. Còn ở Tây Ninh, theo ông Xu, Chi cục trưởng Chi cục BVTV, tỉnh này đã có khoảng 5.000ha rau màu bị thiệt hại, chủ yếu là các cây trồng quen thuộc như bắp, lúa, thuốc lá…trong đó, riêng mảng bắp giống, phần lớn diện tích bị thiệt hại từ 50% trở lên, nhiều diện tích bị mất trắng.

Ông Ngô Văn Giáo, Chủ tịch HĐQT Cty CP Giống cây trồng Miền Nam (SSC) cho biết, hiện có khoảng 10 đơn vị trong ngành giống đang đầu tư trồng bắp giống ở Tây Ninh, Củ Chi với tổng diện tích khoảng 5.000 ha. Trong đợt mưa trái mùa vừa rồi, hầu như đơn vị nào cũng bị thiệt hại ít nhiều. Riêng SSC có khoảng trên 200ha bị hư hỏng với tỷ lệ bình quân 30%. Ông Lộc, GĐ Cty TNHH Hạt giống CP cũng cho biết diện tích bắp giống của Cty bị thiệt hại là khá nhiều, có thể lên tới vài trăm ha.

Đại diện Cty Bioseed cũng cho biết, đợt lũ muộn vừa qua đã làm khoảng 130ha hạt giống bắp Cty hợp đồng SX với nông dân ở các tỉnh Tây Ninh, Bình Thuận bị mất trắng. Ngoài ra khoảng gần 200ha bị ảnh hưởng nặng nề về năng suất làm Cty Bioseed thất thu 350 tấn giống bắp. Theo đại diện Cty này chắc chắn việc cung ứng giống bắp cho các tỉnh phía Bắc của Bioseed sẽ bị đảo lộn vì ngoài Bắc đang bước vào vụ gieo trồng rất cần giống bắp, thị trường phía Nam ít bị ảnh hưởng hơn do sang tháng 4/2009 mới vào vụ.

Hiện tại, các DN hạt giống và nông dân ở Tây Ninh, Củ Chi (TPHCM)…đang rà soát lại những ruộng bắp bị thiệt hại để tiến hành gieo lại. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, nếu gieo sạ vào thời điểm này, cây bắp sẽ không có được sự thuận lợi về thời tiết, do đó sẽ bị ảnh hưởng tới năng suất, sản lượng. Mặt khác, bên cạnh những DN vẫn còn nguồn hạt giống bố mẹ, thì mới có thể tổ chức gieo sạ lại, còn những DN không còn nguồn hạt giống bố mẹ dự trữ, sẽ đành phải bỏ vụ bắp giống này.

Từ nhiều năm nay, Củ Chi và Tây Ninh đã được coi là nơi lý tưởng sản xuất hạt giống bắp cho cả nước. Chính vì vậy, việc mưa trái mùa làm cho nhiều diện tích bắp giống bị mất trắng, bị giảm năng suất, đang dẫn tới nguy cơ thiếu hụt hạt giống bắp trong những vụ tới. Ông Lộc cho biết, hiện tại CP vẫn đủ khả năng cung ứng hạt giống bắp như mọi năm cho vụ hè thu, nhưng sang vụ thu đông, chắc chắn lượng hạt giống sẽ bị thiếu hụt. Ông Giáo cũng cho rằng do sản lượng sẽ bị giảm nhiều bởi ảnh hưởng từ đợt mưa trái mùa vừa rồi, nên lượng bắp giống cung ứng cho các vụ chính trong năm nay có thể sẽ không đáp ứng đủ so với nhu cầu.