Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) thông tin, nhu cầu mua gạo thế giới những tháng cuối năm chủ yếu là gạo có phẩm cấp cao. Điều này có nghĩa sẽ diễn ra tình trạng dư thừa lúa gạo giống như năm 2008 do nông dân trồng nhiều giống lúa IR 50404.
Cuối năm thừa gạo
Tính đến ngày 17.5, doanh nghiệp ký hợp đồng xuất khẩu 3,966 triệu tấn gạo, đã giao 2,655 triệu tấn, tăng 36,21% so với cùng kỳ 2008. Từ nay đến hết tháng 6, doanh nghiệp phải giao nốt 1,311 triệu tấn gạo đã ký. VFA cho biết, số gạo này đã có đủ trong kho. Từ đầu tháng 5 đến nay, các doanh nghiệp không còn thu mua lúa gạo, một mặt do thị trường giao dịch mua bán không còn, mặt khác vụ đông xuân đã thu hoạch hết, trong khi hè thu vừa mới chớm vụ.
Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo tiết lộ, do ảnh hưởng của thị trường thế giới, giá gạo 5% tấm của Việt Nam, mặc dù VFA đang định hướng doanh nghiệp bán 410 USD/tấn, giảm 20 USD so với tháng 4 nhưng khách hàng chỉ trả giá có 380 USD/tấn (FOB); tương tự, gạo 25% cũng giảm còn 340 – 350 USD/tấn. Xuất hiện tình trạng doanh nghiệp nôn nóng bán ra, khiến khách hàng kiếm cớ ép giá.
Ông Trương Thanh Phong, người đứng đầu VFA, khẳng định, thông tin nhu cầu thế giới những tháng cuối năm chỉ nhập gạo cấp cao (5%, 10% và 15% tấm) đã được tổ chức này đưa ra ngay từ đầu vụ, nhưng nông dân vẫn cứ ào ào gieo sạ giống cấp thấp. Theo ông, hai thị trường mua gạo lớn nhất của Việt Nam là Philippines và Malaysia nhập gần như đủ chỉ tiêu gạo cấp thấp, 1,5 triệu tấn theo kế hoạch nhập vào sáu tháng cuối năm là gạo cấp cao. Một số thị trường khác như Cuba, châu Phi hay Trung Đông cũng chỉ mua gạo đủ tiêu dùng trong ngắn hạn.
Cung khác cầu!
Tại cuộc họp giao ban công tác chuẩn bị thu hoạch và tiêu thụ lúa hè thu 2009 các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long mới đây, nhiều ý kiến lo ngại trước thực tế giá lúa hè thu đang có xu hướng giảm mà nông dân vẫn khó bán. Hiện giá lúa IR50404 còn 3.600 – 3.700đ/kg, lúa dài thường 4.200 – 4.400đ/kg; so với vụ đông xuân, đã giảm 400 – 600đ/kg.
Theo VFA, sáu tháng cuối năm 2009, doanh nghiệp phải xuất khẩu 2,3 triệu tấn gạo mới giải quyết hết lúa tồn đọng trong dân. Ông Trương Thanh Phong cho rằng, nhiệm vụ này rất khó thực hiện, bởi hầu hết số gạo còn lại là cấp thấp. Nếu bán gạo cho Philippines và Malaysia theo hợp đồng tập trung sắp mở thầu, theo ông, cũng chỉ giải quyết hết khoảng 1,2 – 1,3 triệu tấn, vẫn còn dư khoảng 700.000 tấn.
Để giải quyết hết số gạo này, ông Phong cho rằng, ngay từ bây giờ, Chính phủ phải có kế hoạch hỗ trợ tài chính để doanh nghiệp chuẩn bị kho bãi mua lúa gạo dự trữ. Trong cuộc họp giao ban hồi cuối tuần trước, ông Bùi Bá Bổng, thứ trưởng bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cũng nói: “Nếu giá xuống quá thấp hay xảy ra tình trạng ùn tắc lúa như năm 2008, bộ sẽ kiến nghị Chính phủ cho các doanh nghiệp mua lúa gạo của dân để dự trữ”.