Tình trạng quảng cáo quá mức tác dụng của sữa trong khi cơ quan chức năng chưa thể kiểm tra toàn bộ chất lượng các loại sữa trên thị trường khiến người tiêu dùng thực sự băn khoăn trước chất lượng sữa, “ẩn số” cần lời giải đáp.
Theo Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP), chỉ có 50% lượng sữa được kiểm tra, chủ yếu do chưa đủ kinh phí và cũng mới chỉ kiểm tra một số chỉ tiêu cơ bản còn với vi chất chưa thể xét nghiệm được.
Chưa kể vẫn có một số lượng sữa trốn kiểm tra ngay sau khi nhập khẩu. Do đó, không thể nói chất lượng sữa đảm bảo và loại được những lô hàng kém chất lượng nguy hại đến sức khoẻ người tiêu dùng.
Trông chờ vào" lương tâm" nhà sản xuất
Sau những lình xình về giá sữa chưa được ngã ngũ thì chất lượng sữa trên thị trường hiện nay vẫn chỉ trông chờ vào “lương tâm” của nhà sản xuất. Còn khâu hậu kiểm từ cơ quan chức năng hầu như bị bỏ ngỏ.
Kết quả khảo sát của Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (TC-BVNTD) cho thấy, tỷ lệ sữa có hàm lượng đạm thấp hơn so với tiêu chuẩn công bố còn rất cao chiếm tới 50%. Không chỉ vậy, nhiều cơ sở sản xuất, kinh doanh sữa chưa được cấp phép đủ điều kiện ATVSTP vẫn ngang nhiên hoạt động, thậm chí có cả những cơ sở đã được cấp phép nhưng những điều kiện về ATVSTP cũng không được bảo đảm.
Trong khi đó, các công ty nhập khẩu sữa lại ra sức quảng cáo, thổi phồng chất lượng sữa kiểu “một tấc đến trời”, nào cao lớn, khoẻ mạnh, nào trí thông minh vượt trội, nào hệ miễn dịch hoàn hảo..., khiến nhiều bậc phụ huynh nghĩ rằng sữa là loại thực phẩm màu nhiệm mà nếu thiếu, con họ sẽ còi cọc, kém phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần. DHA và ARA là các a-xít béo chưa no thuộc nhóm omega-3 tối cần thiết cho cơ thể con người, nhưng cơ thể không thể tự tổng hợp được mà phải bổ sung từ thức ăn. Tác dụng của chúng là tham gia vào việc xây dựng và hoàn thiện sự phát triển của não bộ cũng như thị giác.
Lợi dụng đặc tính này, đa số nhà sản xuất sữa đã bổ sung DHA và ARA vào thành phần và quảng cáo khuếch đại giá trị của những chất này để đánh vào tâm lý tiêu dùng – cha mẹ nào chẳng muốn con mình thông minh.
Các quảng cáo sữa đã khiến các bà mẹ lầm tưởng rằng DHA và ARA chỉ có trong sữa, rằng chỉ có uống sữa, con mình mới thành thần đồng. Một bà mẹ chia sẻ trên diễn đàn trên mạng rằng, cứ sữa nào có DHA là mua cho con vì “hoàng tử” bé đang trong giai đoạn cần tăng cường “chất xám”.
Đại diện Hội TC-BVNTD Việt Nam cũng cho rằng, với cách quảng cáo và cung cấp thông tin của nhiều nhà sản xuất và kinh doanh sữa như hiện nay có thể tạo ra những thông tin gây ngộ nhận cho người tiêu dùng. Và đây được xem hành vi vi phạm về quyền cung cấp thông tin, có thể dẫn tới những rủi ro cho người tiêu dùng khi sử dụng sản phẩm sữa không đảm bảo chất lượng, an toàn và giá cả.
Các cơ quan chức năng làm gì?
Trong khi đó, về phía cơ quan chức năng, ông Hoàng Thủy Tiến, Phó Cục trưởng Cục ATVSTP thừa nhận, hiện nay không thể kiểm tra được chất lượng tất cả 100% sản phẩm sữa, đặc biệt là sữa ngoại nhập. Hơn nữa, việc lấy mẫu xét nghiệm để kiểm tra chất lượng cũng chỉ thực hiện với các chỉ số tiêu chuẩn cơ bản như hàm lượng đạm, chất béo, đường, các chỉ tiêu về vi sinh vật nguy hại tới sức khỏe, chứ không thể kiểm tra được tất cả chỉ tiêu, hàm lượng các chất trong sản phẩm sữa.
Tuy nhiên, ông Tiến cũng cho biết, qua việc kiểm tra chất lượng sữa từ đầu năm tới nay cho thấy, sản phẩm sữa kém chất lượng đã giảm hơn 30% so với năm 2008.
Trước những bất cập trên, ông Hồ Tất Thắng, Phó Chủ tịch Hội TC-BVNTD Việt Nam cho biết, để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng, trong thời gian tới, Hội sẽ phối hợp với Bộ Y tế tổ chức một “cuộc chơi” cho tất cả nhà sản xuất và kinh doanh sữa ở Việt Nam.
Theo đó, sẽ tiến hành lấy mẫu xét nghiệm với tất cả các loại sữa bán trên thị trường. Chủ trương lần này sẽ xét nghiệm hầu hết các chỉ số mà doanh nghiệp kinh doanh sữa công bố. Tất cả các doanh nghiệp trong nước, doanh nghiệp nhập khẩu sữa đều được mời tham gia. Nếu doanh nghiệp nào từ chối, sản phẩm có bán trên thị trường vẫn được các cơ quan chức năng lấy mẫu và công bố chất lượng công khai.
Chất lượng sữa sẽ được công bố thường xuyên thông qua việc kiểm tra định kỳ. Bộ Y tế tới đây sẽ công bố công khai chất lượng sản phẩm sữa trên trang web của Cục VSATTP. Như vậy, người tiêu dùng được cung cấp thông tin đầy đủ về chất lượng sữa của từng loại sản phẩm của từng hãng sữa. Người tiêu dùng không còn phải mò mẫm tự tìm hiểu chất lượng sữa nào tốt, hoặc mua sữa qua xem quảng cáo.