Áp lực cạnh tranh và tồn kho

Theo VFA, Việt Nam còn tồn gần 2 triệu tấn và sẽ phải tiêu thụ thêm hơn 700.000 tấn của vụ mùa vụ hè thu từ nay đến hết năm 2009. Hiện giá gạo Việt Nam, loại 25% tấm được chào bán trên - dưới 350USD/tấn, chỉ nhỉnh hơn Myanmar và Pakittan. Còn loại 5% tấm hiện chào bán khoảng 400USD/tấn, vẫn thấp nhất thế giới. Trong khi đó, giá gạo Thái Lan vẫn luôn cao hơn Việt Nam gần 100USD/tấn.

Tuy nhiên theo dự báo, giá gạo Thái Lan sẽ giảm, sẽ tác động lớn đến thị trường, tất yếu tăng thêm áp lực cho gạo Việt Nam. Bởi Thái Lan đang tồn kho kỷ lục tới 7 triệu tấn. Mặt khác, Chính phủ Thái Lan có chính sách bảo hiểm giá lúa cho nông dân từ ngày 1.10.2009.

Trong khi đó, Ấn Độ - mặc dù mất mùa, nhưng đã mua dự trữ kỷ lục 30 triệu tấn gạo và 25 triệu tấn lúa mì, nên năm nay sẽ không thiếu hụt lương thực. Philippines - nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới - vừa tuyên bố đã nhập hơn 1,7 triệu tấn gạo, nên không có nhu cầu nhập thêm và chưa có kế hoạch nhập cho năm tới 2010. Các nước Châu Phi hiện đã có dấu hiệu nhập lại, nhưng rất chậm. Iraq thì vừa đấu thầu mua gạo xong.

Nhìn chung, nhu cầu của cả năm 2009 ở thị trường lớn, đến thời điểm này (hết quý III) đã gần đủ. Nhu cầu trầm lắng, nên áp lực đè nặng lên các nước cung cấp là VN và Thái Lan.
Thị trường đo sức chịu đựng của nhà xuất - nhập khẩu

Tuy nhiên, theo dự báo của VFA, sang quý I/2010, tình hình sẽ sôi động trở lại, bởi năm này, Ấn Độ - nước xuất khẩu lớn ngang ngửa Việt Nam - sẽ giảm sản lượng khoảng 16-18 triệu tấn do hạn hán, mưa đến chậm.

Pakistan (nước xuất khẩu khoảng 3 triệu tấn năm nay) thì đang có dấu hiệu giảm xuất gạo cấp thấp, chuyển sang xuất khẩu gạo đồ và gạo cao cấp, hòng chiếm lĩnh thị trường Ấn Độ còn bỏ ngỏ (tất yếu sẽ tạo cơ hội cho gạo cấp thấp của Việt Nam).

Yếu tố thuận lợi khác, Ai Cập vừa gia hạn cấm xuất khẩu gạo đến tháng 10.2010 và hạn chế diện tích gieo trồng. Khả năng Ai Cập sẽ sớm từ nước xuất thành nước thuần nhập khẩu.

Trong khi đó, năm 2010 khả năng thị trường thế giới sẽ thiếu tới 7 triệu tấn gạo. Tức là sang quý I/2010, thị trường lúa - gạo thế giới sẽ có biến động mạnh, có lợi cho các nhà xuất khẩu.

Còn từ nay đến thời điểm đó, bởi áp lực tồn kho lớn, nên thị trường đang có cuộc "cân não" giữa nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu. Thế nên tình hình tiêu thụ lúa - gạo ở thời điểm này gần như đánh cược, đo lường sức chịu đựng của tất cả các bên, ai kiên trì sẽ thắng, ai cần trước sẽ thua.