Tại hội nghị đánh giá kết quả xuất khẩu gạo chín tháng đầu năm 2010 và kế hoạch xuất khẩu trong những tháng cuối năm sáng 8-10 do Hiệp hội Lương thực VN (VFA) tổ chức, ông Trương Thanh Phong - chủ tịch VFA - cho biết sẽ tiếp tục tăng giá sàn xuất khẩu gạo do xu hướng tăng giá trong thời gian tới.

Mất mùa tại nhiều nước

Theo ông Phong, trong chín tháng đầu năm nay, chỉ có VN xuất khẩu gạo tăng cả lượng và giá trị, còn lại những nước có lượng xuất khẩu gạo lớn trước đây như: Thái Lan, Ấn Độ, Pakistan đều giảm. Trong khi đó, nhu cầu gạo thế giới lại tăng khá mạnh do thời tiết bất thường dẫn đến mất mùa tại nhiều nơi. Indonesia sau khi thông báo xuất khẩu gạo hồi đầu năm hiện phải quay sang nhập khẩu do mất mùa.

Chỉ riêng trong tháng 9-2010, nước này đã phải mua 300.000 tấn gạo từ VN và 200.000 tấn gạo từ Thái Lan. Lượng gạo dự trữ của châu Phi đã không còn nên chắc chắn thời gian tới thị trường này cũng phải nhập khẩu gạo. Ngoài ra, tình trạng mất mùa lúa mì tại nhiều nước thuộc Liên Xô cũ khiến giá lúa mì thế giới tăng cao làm một phần nhu cầu lúa mì chuyển qua sử dụng gạo, từ đó tạo áp lực tăng giá gạo.

Ông Phong cho biết do nhu cầu gạo cấp thấp tăng cao, các doanh nghiệp Thái Lan đã đưa người sang Campuchia thu mua khiến nguồn gạo đưa sang VN năm nay giảm mạnh. Nếu như mọi năm Campuchia chuyển sang VN khoảng 1 triệu tấn lúa (tương đương 500.000 tấn gạo), năm nay chỉ còn 100.000-200.000 tấn lúa. Giá lúa tại Campuchia tăng cao khiến nhiều người dân VN sang thuê đất trồng lúa cũng bán tại ruộng thay vì chuyển về VN bán như các năm trước.

Trước khả năng khan hiếm gạo cấp thấp vào cuối năm, VFA cho biết sẽ nâng giá sàn xuất khẩu gạo 25% tấm thêm 10 USD/tấn trong thời gian tới, tương ứng mức 445 USD/tấn. Riêng với gạo loại 5% tấm, VFA cho biết sẽ không nâng giá sàn nữa mà điều hành theo hướng linh động. Theo ông Phong, dù vẫn giữ giá sàn gạo 5% tấm là 475 USD/tấn nhưng căn cứ vào hợp đồng và nhu cầu của doanh nghiệp, VFA sẽ linh động cho doanh nghiệp xuất khẩu nếu giá thực tế thấp hơn.

Đảm bảo mua hết lúa hàng hóa

Theo ông Trương Thanh Phong, để tận dụng cơ hội giá gạo trên thị trường thế giới tăng cao, bên cạnh việc nâng giá sàn xuất khẩu gạo, VFA khuyến cáo các doanh nghiệp không nên xuất khẩu gạo cấp thấp. Việc ký hợp đồng gạo cấp cao cũng nên thận trọng và chỉ những doanh nghiệp có lượng hàng dự trữ mới nên xuất khẩu. “Bản thân Vinafood 2 hầu như không tham gia xuất khẩu gạo kể từ cuối tháng 8 đến nay”, ông Phong cho biết.

Trước băn khoăn của các doanh nghiệp trong việc nâng giá sàn liên tục trong tháng 9, ông Phong cho biết việc điều chỉnh giá sàn xuất khẩu nhằm tận dụng cơ hội xuất khẩu khi giá trên thị trường thế giới tăng cao, qua đó giúp giá lúa trong nước tăng theo. Thực tế, theo đà tăng của giá gạo xuất khẩu, giá lúa trong nước đã tăng từ mức 3.200 đồng/kg hồi tháng 6 lên mức 5.000-5.200 đồng/kg hiện nay. Với mức giá này người trồng lúa có lãi cao, đặc biệt những vùng thu hoạch lúa hè thu muộn.

Về việc tiêu thụ lúa hàng hóa cho người dân trong những tháng cuối năm nay, ông Phong cho biết các doanh nghiệp thuộc hiệp hội tiếp tục chuẩn bị mua hết lúa hàng hóa của người dân trong vụ lúa thu đông và vụ mùa vào cuối năm nay. Ông Phong nhận định do giá gạo xuất khẩu cao nên giá lúa cuối năm vẫn tiếp tục giữ ở mức cao.