Niềm vui nhân đôi

Theo niên vụ, cuối tháng 10 đầu tháng 11 là giai đoạn càphê Tây Nguyên bắt đầu chín. Nhà nông gọi đây là giai đoạn “giáp hạt”. Ở giai đoạn “giáp hạt”, thường thì giá càphê tăng cao hơn thời kỳ thu hoạch rộ, vì lượng càphê chín lúc đầu vụ chưa nhiều. Riêng năm nay, đúng vào lúc đầu vụ thu hoạch, giá càphê thế giới được đẩy lên khá cao nên giá trong nước cũng tăng theo đến mức cao nhất trong vòng hai năm qua cũng là điều dễ hiểu.

Càphê Tây Nguyên vừa chín, cũng là lúc nỗi lo của nhà vườn trỗi dậy. Ảnh: Ngọc Minh

Giá càphê tăng, niềm vui của nông dân vùng sâu vùng xa càng lớn gấp bội lần so với nhà vườn vùng ven thị. Điều này được nhận thấy khá dễ dàng khi đến với người dân các xã Đạ Long, Rô Men, Đạ Sal... của huyện Đam Rông (tỉnh Lâm Đồng). Anh Lò Đức Anh ở thị trấn Bằng Lăng (huyện vùng sâu Đam Rông) đã không giấu được niềm vui: “Nhà có 5 sào. Năm nay, tuy đầu mùa - lúc trái bắt đầu “ngậm hạt”, vườn càphê của nhà có hiện tượng rụng quả non nhưng nhờ xử lý kịp thời nên năng suất không đến nỗi quá tệ. Nay càphê đang được giá, chắc là bù lại được chỗ mất đi do rụng trái non. Có khi còn hơn thế!”.

Chủ tịch UBND huyện Đam Rông Phạm Ngọc Thưởng cho biết: Trong khi diện tích một số cây trồng khác của Đam Rông như lúa, khoai lang, chè... có chiều hướng giảm dần (để thay thế những cây trồng khác) thì cây càphê ở đây đã tăng từ 3.094ha năm 2005 lên 4.590ha hiện nay. Vì vậy, khi càphê tăng giá, nếu niềm vui của nhà vườn vùng ven trung tâm nhân đôi thì niềm vui của người dân vùng sâu vùng xa Đam Rông được nhân lên gấp nhiều lần hơn thế. Đó là với riêng Đam Rông, còn nếu nhìn rộng ra thì niềm vui ấy cũng... lan rộng đến cả vùng càphê hơn 130.000ha của toàn tỉnh Lâm Đồng, với sản lượng năm nay ước khoảng trên 300.000 tấn.

Và lo lắng

“Có điều, vui là vui vậy, chứ thực tình thì không biết đến lúc thu hoạch rộ (khoảng tháng 12 năm này đến tháng 1 năm sau), liệu nhà vườn như chúng tôi đây có còn cơ hội giữ được gương mặt rạng rỡ của mình không, bởi lẽ đây chỉ mới đầu vụ thu hoạch” - nhà nông Lò Đức Anh vẫn không hết lo lắng. Hay nói như ông Nguyễn Kim Tú - Phó Tổng GĐ Cty càphê Thái Hòa Lâm Đồng (trụ sở đóng tại huyện Lâm Hà), một trong số các đơn vị kinh doanh càphê lớn ở Tây Nguyên - thì “khó mà đoán trước được, vì giá cả càphê trong thời gian gần đây cứ “nhảy múa” không biết đâu mà lần”.

Năm nay, càphê Lâm Đồng không đạt năng suất cao như mọi năm, vì mấy thứ bệnh: Bệnh sâu “lạ” tấn công, bệnh ấu trùng ve sầu... Và, ngoài ra còn có nạn trộm càphê trên cây khiến nhà nông quyết định thu hoạch khi càphê chưa kịp chín. Tại huyện Lâm Hà, nhiều cán bộ lãnh đạo của địa phương này thừa nhận hiện nhà vườn vẫn bất chấp tất cả để “tuốt” vội thành quả một nắng hai sương của mình để “bán lấy được, vì sợ để ngoài đồng, trộm hái trước chủ nhà”.

Theo cách tính toán của các chuyên gia, việc hái càphê xanh sẽ làm giảm sản lượng từ 10 - 15%; đồng thời, chất lượng hạt cũng bị kéo xuống thấp (teo tóp, vị nhạt...); và hậu quả là khi xuất khẩu, càphê Việt Nam bị “trừ lùi” cao (từ 100 - 120USD/tấn) và mức thải loại lớn (hằng năm, càphê Việt Nam chiếm đến 80% số lượng bị thải loại của cả thế giới).