Nguồn: bilyonaryo.com
Agarwal cho biết: "Sản lượng trong nước của Philippines vào khoảng 12 triệu tấn, nhưng mức tiêu thụ chỉ khoảng 14,5 triệu tấn, dẫn đến thâm hụt gần 3 triệu tấn phải nhập khẩu".
Theo ước tính của S&P Global Commodity Insights, sản lượng gạo xay xát của Philippines trong năm tiếp thị 2025-26 (tháng 7-tháng 6) dự kiến sẽ giảm nhẹ 0,5% so với cùng kỳ năm trước xuống còn 12,3 triệu tấn.
Vào ngày 6 tháng 8, Philippines đã quyết định tạm dừng nhập khẩu gạo trong 60 ngày kể từ ngày 1 tháng 9 để hỗ trợ nông dân trong nước bị ảnh hưởng bởi giá lúa gạo giảm trong mùa thu hoạch.
Đầu tháng 10, Bộ trưởng Nông nghiệp Francisco Tiu Laurel Jr. cho biết lệnh cấm nhập khẩu gạo sẽ được gia hạn đến tháng 4 năm 2026, ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt vào tháng 1, khi khoảng 300.000 tấn gạo sẽ được phép nhập khẩu vào nước này để tăng nguồn cung.
"Mặc dù giá gạo toàn cầu đã giảm, Philippines vẫn là một nước nhập khẩu gạo quan trọng trong thương mại toàn cầu. Chính phủ nhận thức được nguy cơ thiếu hụt", ông Agarwal lưu ý.
Thái Lan, Việt Nam vẫn là đối thủ cạnh tranh
Agarwal nhấn mạnh sự cạnh tranh khốc liệt giữa Việt Nam và Thái Lan để giành danh hiệu nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, đồng thời cho biết thêm rằng Việt Nam có thể vượt qua Thái Lan để giành danh hiệu này.
Số liệu sơ bộ từ Hải quan Việt Nam cho thấy xuất khẩu gạo đạt 7 triệu tấn trong giai đoạn từ tháng 1 đến giữa tháng 10, giảm 2% so với cùng kỳ năm trước. "Cho đến nay, Việt Nam vẫn duy trì vị trí dẫn đầu, nhưng cạnh tranh rất gay gắt, đặc biệt là khi Philippines tạm thời rời khỏi thị trường", ông nói.
Theo Hiệp hội xuất khẩu gạo Thái Lan, lượng xuất khẩu gạo của Thái Lan đã giảm 25% xuống còn hơn 5 triệu tấn từ tháng 1 đến tháng 9.
Ông cho biết thêm rằng giá cả toàn cầu giảm và nhu cầu yếu đã gây áp lực lên các nhà xuất khẩu Việt Nam, đặc biệt là gạo trắng.
"Đối với gạo trắng, người mua có thể không phải trả thêm 30 đô la để mua gạo trắng Việt Nam; họ có thể chọn chuyển sang gạo Thái Lan", Agarwal cho biết.
Khi vụ thu hoạch thu/đông đang diễn ra, Agarwal dự đoán giá gạo trắng sẽ tiếp tục chịu áp lực giảm, mặc dù nhu cầu đối với gạo DT8 (gạo thơm Việt Nam 5%), loại gạo chất lượng thấp phổ biến của Việt Nam, vẫn ổn định.
Tăng thuế quan, chính sách VAT làm giảm biên lợi nhuận thương mại
Hiện nay, gạo nhập khẩu vào Philippines phải chịu mức thuế 15%, nhưng Agarwal giải thích rằng nếu thuế nhập khẩu tăng lên 35%, "giá gạo cập cảng sẽ tăng khoảng 60-80 đô la/tấn".
Platts, một bộ phận của S&P Global Commodity Insights, đánh giá gạo thơm 5% tấm của Việt Nam ở mức 429 USD/tấn FOB vào ngày 27 tháng 10, giảm 1 USD/tấn so với tuần trước. Gạo trắng 5% tấm của Việt Nam được định giá ở mức 360 USD/tấn FOB, tăng 1 USD/tấn so với tuần trước, trong khi gạo trắng 5% tấm của Thái Lan tăng 2 USD/tấn lên 333 USD/tấn FOB trong cùng kỳ.
Ông cho biết mặc dù biện pháp này nhằm bảo vệ nông dân địa phương, nhưng nó cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng chi trả. "Chính sách của chính phủ Philippines là thu thuế nhập khẩu và tái đầu tư vào sản xuất lúa gạo trong nước để bảo vệ nông dân địa phương", ông nói thêm.
Các nhà xuất khẩu Việt Nam cũng đang phải vật lộn với mức thuế VAT 5% đối với xuất khẩu gạo.
Kể từ ngày 1 tháng 7, đất nước này đã áp dụng thuế giá trị gia tăng 5% đối với hàng hóa xuất khẩu, bao gồm gạo, buộc người bán phải chuyển chi phí bổ sung cho người mua và cuối cùng là người tiêu dùng.
"Một phần vốn bị khóa trong thuế GTGT, và cần thời gian để được hoàn thuế", ông nói. Theo ông Agarwal, Hiệp hội Lương thực Việt Nam đang phối hợp với chính phủ để tìm kiếm các khoản miễn trừ cho gạo.
Đa dạng hóa nhu cầu: Châu Phi, Trung Quốc và thị trường khu vực
Để bù đắp nhu cầu giảm từ Philippines và Indonesia, ông Agarwal cho biết Việt Nam đang đa dạng hóa xuất khẩu. "Nhập khẩu gạo từ Việt Nam sang châu Phi đã tăng 21%. Giá gạo thấp hơn sẽ tiếp tục thúc đẩy nhu cầu từ châu Phi và Trung Quốc", ông nói.
Ông cho biết Việt Nam cũng nhìn thấy tiềm năng ngày càng tăng ở Singapore, Malaysia và Hồng Kông, đồng thời tiếp tục thúc đẩy một hiệp định thương mại tự do mở rộng với châu Âu.
Tuy nhiên, ông cho biết thêm, giá gạo giảm đã làm giảm thu nhập của người nông dân.
"Nông dân đang chịu áp lực. Việc chuyển sang các loại cây trồng khác phải mất nhiều chu kỳ suy thoái", Agarwal cho biết.
Ông Agarwal cho biết Việt Nam tiếp tục nhập khẩu lúa gạo Campuchia để bổ sung nguồn cung trong nước, một động thái hợp lý về mặt tài chính.
"Gạo là mặt hàng rất nhạy cảm đối với chính phủ Việt Nam. Nếu giá tiếp tục ở mức thấp, việc nhập khẩu lúa gạo từ Campuchia có thể bị gián đoạn."
Triển vọng Việt Nam năm 2026: Nền tảng vững chắc bất chấp những khó khăn
Đánh giá về triển vọng sản xuất và xuất khẩu chung của Việt Nam trong năm 2026, Agarwal cho biết nền tảng thị trường vẫn vững chắc.
"Trong chín tháng đầu năm, chúng tôi đã kinh doanh rất tốt", ông nói. "Khoảng 90% lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam đến từ vụ đông xuân và hè thu, được thu hoạch trước khi lệnh cấm của Philippines có hiệu lực."
Ông kỳ vọng những diễn biến tích cực khi vụ đông/xuân được đưa ra thị trường vào đầu năm 2026.
Theo S&P, Việt Nam dự kiến sẽ xuất khẩu 7,4 triệu tấn gạo trong năm tài chính 2025-26, giảm 8,64% so với cùng kỳ năm trước.
P/S: Liên đoàn Nông dân Tự do (FFF) cảnh báo rằng nguồn cung gạo tại Philippines có thể bị thắt chặt vào tháng 1 do lệnh cấm nhập khẩu đang diễn ra, trong khi tình trạng đầu cơ đã đẩy giá lên cao.
“Hiện tại, vụ thu hoạch mùa mưa vẫn đang diễn ra và không có vấn đề gì rõ ràng về nguồn cung gạo, mặc dù FFF cho biết giá gạo nhập khẩu cao cấp đã tăng do nguồn dự trữ đang cạn kiệt”, Raul Montemayor, giám đốc quốc gia của FFF, chia sẻ với Bilyonaryo.com.
Lệnh cấm, được thực hiện từ ngày 1 tháng 9 theo Sắc lệnh Hành pháp số 93 và ban đầu được ấn định kéo dài đến ngày 30 tháng 10, hạn chế các chuyến hàng nhập khẩu vào nước này. Một số hàng nhập khẩu bằng đường biển được phép nhập khẩu đến ngày 15 tháng 9.
Ông Montemayor cho biết 𝗹𝗲̣̂𝗻𝗵 𝗵𝗮̣𝗻 𝗰𝗵𝗲̂́ 𝗸𝗲́𝗼 𝗱𝗮̀𝗶 𝗯𝗮 𝘁𝗵𝗮́𝗻𝗴 𝗰𝗼́ 𝘁𝗵𝗲̂̉ 𝗸𝗵𝗶𝗲̂́𝗻 𝘁𝗵𝗶̣ 𝘁𝗿𝘂̛𝗼̛̀𝗻𝗴 𝗺𝗮̂́𝘁 𝗸𝗵𝗼𝗮̉𝗻𝗴 𝟭 𝘁𝗿𝗶𝗲̣̂𝘂 𝘁𝗮̂́𝗻 𝗴𝗮̣𝗼, 𝘁𝘂̛𝗼̛𝗻𝗴 đ𝘂̛𝗼̛𝗻𝗴 𝘃𝗼̛́𝗶 𝗹𝘂̛𝗼̛̣𝗻𝗴 𝗴𝗮̣𝗼 𝘁𝗶𝗲̂𝘂 𝘁𝗵𝘂̣ 𝘁𝗿𝗼𝗻𝗴 𝗺𝗼̣̂𝘁 𝘁𝗵𝗮́𝗻𝗴. 𝗧𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝘁𝗵𝘂̛𝗼̛̀𝗻𝗴, 𝗰𝗮̉ 𝗻𝘂̛𝗼̛́𝗰 𝘀𝗲̃ 𝗸𝗲̂́𝘁 𝘁𝗵𝘂́𝗰 𝗻𝗮̆𝗺 𝘃𝗼̛́𝗶 𝟮 𝘁𝗿𝗶𝗲̣̂𝘂 𝘁𝗮̂́𝗻 𝗴𝗮̣𝗼 𝘁𝗼̂̀𝗻 𝗸𝗵𝗼, 𝗻𝗵𝘂̛𝗻𝗴 𝗙𝗙𝗙 𝘂̛𝗼̛́𝗰 𝘁𝗶́𝗻𝗵 𝗰𝗵𝗶̉ 𝗰𝗼̀𝗻 𝟭 𝘁𝗿𝗶𝗲̣̂𝘂 𝘁𝗮̂́𝗻 𝗴𝗮̣𝗼 𝗰𝗵𝗼 đ𝗲̂́𝗻 𝗻𝗮̆𝗺 𝟮𝟬𝟮𝟲.
𝗩𝗶𝗲̣̂𝗰 𝗻𝗵𝗮̣̂𝗽 𝗸𝗵𝗮̂̉𝘂 𝗸𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝘁𝗵𝗲̂̉ đ𝘂̛𝗼̛̣𝗰 𝗻𝗼̂́𝗶 𝗹𝗮̣𝗶 𝗰𝗵𝗼 đ𝗲̂́𝗻 𝗸𝗵𝗶 𝗹𝗲̣̂𝗻𝗵 𝗰𝗮̂́𝗺 đ𝘂̛𝗼̛̣𝗰 𝗱𝗼̛̃ 𝗯𝗼̉, 𝘃𝗮̀ 𝘃𝘂̣ 𝘁𝗵𝘂 𝗵𝗼𝗮̣𝗰𝗵 𝘁𝗶𝗲̂́𝗽 𝘁𝗵𝗲𝗼 𝗱𝘂̛̣ 𝗸𝗶𝗲̂́𝗻 𝘀𝗲̃ 𝗸𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝗱𝗶𝗲̂̃𝗻 𝗿𝗮 𝗰𝗵𝗼 đ𝗲̂́𝗻 𝘁𝗵𝗮́𝗻𝗴 𝟯. 𝗩𝗼̛́𝗶 𝗺𝘂̛́𝗰 𝘁𝗶𝗲̂𝘂 𝘁𝗵𝘂̣ 𝗴𝗮̣𝗼 𝗵𝗮̀𝗻𝗴 𝗻𝗴𝗮̀𝘆 𝗹𝗮̀ 𝟯𝟳.𝟬𝟬𝟬 𝘁𝗮̂́𝗻, 𝗹𝘂̛𝗼̛̣𝗻𝗴 𝗴𝗮̣𝗼 𝘁𝗼̂̀𝗻 𝗸𝗵𝗼 𝘀𝗲̃ 𝗰𝗵𝗶̉ đ𝘂̉ 𝗱𝘂̀𝗻𝗴 𝘁𝗿𝗼𝗻𝗴 𝗸𝗵𝗼𝗮̉𝗻𝗴 𝟮𝟳 𝗻𝗴𝗮̀𝘆, ông nói.
Montemayor cho biết: "Điều này có thể giải thích cho suy đoán về việc giá cả tăng vào tháng 1 hoặc thậm chí sớm hơn".
Ông chỉ ra rằng: “Cho đến nay, lệnh cấm không có tác dụng ngăn chặn tình trạng giá lúa giảm mà dường như còn khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn”.
FFF đã kêu gọi chính phủ khôi phục thuế nhập khẩu gạo từ 15% lên 35% và phản đối lệnh cấm nhập khẩu mà họ cho là vi phạm các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới.
Nhóm này theo dõi dữ liệu nhập khẩu gạo từ Cục Hải quan, cho thấy quốc gia này nhập khẩu trung bình 300.000–350.000 tấn gạo mỗi tháng.