Nguồn: worldbank.org

Vườn ươm cây điều tại Savé, miền trung Benin. Ảnh: worldbank.org

Tiếng cưa máy vang lên phá tan không gian yên tĩnh của đồn điền điều thuộc ông Donné Houangni tại Soclogbo, trong địa phận xã Dassa-Zoumé, cách Cotonou khoảng 275 km. Thợ cưa chuyên nghiệp Pierre Hounhoulo tỉ mỉ đốn hạ những cây điều lớn, khéo léo loại bỏ thân và cành bằng búa sắt nặng 29 kg, khiến chủ đồn điền hài lòng. Theo người nông dân này, đây là hoạt động phục hồi cây điều nhằm nâng cao năng suất vườn.

Cùng với Pierre, hàng trăm thợ cưa khác đang tham gia phục hồi các đồn điền điều và nâng cao năng suất cho mặt hàng xuất khẩu quan trọng thứ hai của Benin. Họ làm việc trong khuôn khổ các đơn vị cung cấp dịch vụ tư nhân (PSP), còn gọi là các “đội cơ động”.

Dự án thúc đẩy cạnh tranh nông nghiệp

Hoạt động này nằm trong Dự án Tăng cường Năng lực Cạnh tranh và Đa dạng hóa Xuất khẩu Nông nghiệp (PACOFIDE) do Ngân hàng Thế giới tài trợ. Dự án nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng tiếp cận thị trường xuất khẩu cho các chuỗi giá trị trọng điểm như điều, dứa và các sản phẩm làm vườn khác; đồng thời cải thiện an ninh lương thực và dinh dưỡng thông qua phát triển các vùng tưới tiêu phục vụ trồng lúa và rau màu.

Việc phục hồi đồn điền điều cũ bao gồm bốn khâu chính: tỉa thưa, cắt tỉa, thu dọn cành cây và làm cỏ.

Ông Romuald Bamidélé Afora, Chủ tịch Hiệp hội các đơn vị cung cấp dịch vụ tư nhân của Dassa-Zoumé, cho biết: “Cắt tỉa là loại bỏ những cành chạm đất để tránh nguy cơ sâu bệnh, cũng như các cành thừa khiến tán cây quá rậm, làm giảm khả năng thông thoáng và hấp thụ ánh nắng. Tỉa thưa giúp đảm bảo khoảng cách 10 mét giữa các cây, tránh mật độ quá dày và tối ưu hóa năng suất. Thu dọn cành nhằm đưa phần cắt bỏ ra khỏi vườn, còn làm cỏ giúp loại bỏ cỏ dại.”

Nông dân hưởng lợi rõ rệt

Từ năm 1997, ông Cocou Gabriel Agbélélé canh tác 12 ha điều. Năm 2022, ông nhận được hỗ trợ từ dự án và năng suất tăng mạnh.

“Trước đây tôi chỉ thu được hai đến ba tấn, nay đạt từ năm đến sáu tấn,” ông cho biết. “Nhờ thu nhập tăng, tôi có thể lo tốt hơn cho gia đình và thực hiện các kế hoạch lâu dài.”

Một nông dân khác, ông Olivier Kodjo Azonnoudo, chia sẻ rằng nếu không có hỗ trợ, ông đã phải bỏ vườn.

“Trước kia tôi chỉ thu được khoảng 100 kg mỗi ha. Cây cối rậm rạp, ít hoa, gần như không có hạt. Nhờ sự can thiệp của các đội cơ động và những kỹ thuật được hướng dẫn, năng suất đã tăng lên 1,4 tấn/ha,” ông nói.

Sản lượng tăng mạnh

Tại nhiều địa phương miền trung Benin tập trung trồng điều, việc phục hồi đồn điền đã giúp sản lượng tăng từ 137.926 tấn năm 2020 lên 225.000 tấn năm 2024.

Song song với cải tạo vườn cũ, dự án còn hỗ trợ xây dựng các đồn điền mới, cung cấp cây giống năng suất cao nhằm thúc đẩy sản xuất.

Ông Franck Avikpo, chủ vườn ươm tại Savé, cho biết các hạt giống và cây giống được trợ giá từ dự án đều được phân phối từ đây. Không chỉ cung cấp cây giống, các nhà ươm còn hỗ trợ nông dân lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt để tăng tỷ lệ sống của cây trong mùa khô, đồng thời giám sát chặt chẽ việc tuân thủ quy trình trồng và chăm sóc.

“Trước PACOFIDE, nhiều dự án chỉ dừng lại ở tuyên truyền thực hành nông nghiệp tốt, nhưng tác động còn hạn chế. Với dự án này, chúng tôi đã hành động cụ thể, qua đó thay đổi cuộc sống của hàng nghìn hộ gia đình nông thôn,” ông Sanni Mamadou, Tổng Thư ký Liên ngành Điều, nhận định. Ông cho rằng về lâu dài, các đồn điền mới với cây ghép được chứng nhận sẽ mang lại những chuyển biến rõ rệt.

Hiệu quả trên quy mô quốc gia

Tính trên toàn quốc, 122.547 ha đồn điền điều hiện có đã được phục hồi và 17.818 ha đồn điền điều mới năng suất cao đã được hình thành.

Dự án cũng triển khai các khoản hỗ trợ đồng tài trợ, cấp vốn cho 248 tiểu dự án trong chuỗi giá trị điều và dứa, mang lại lợi ích cho 351.851 người. Bên cạnh đó, dự án còn hỗ trợ xây dựng nhà ga kho lạnh cho nông sản dễ hư hỏng tại sân bay Cotonou.

Trước bối cảnh chi phí vật tư nông nghiệp trên thị trường quốc tế tăng mạnh, dự án đã hỗ trợ ngành nông nghiệp Benin tiếp cận nguồn phân bón trị giá tới 100 triệu USD cho các vụ sản xuất giai đoạn 2023-2026, góp phần củng cố nền tảng phát triển bền vững cho ngành điều nước này.