Gạo basmati, hàng hóa nông sản xuất khẩu trị giá nhiều tỉ đô của Ấn Độ, đã liên tục giảm xuất khẩu trong 3 năm qua. Năm tài khóa hiện tại (2017-18), tình hình thậm chí có thể tệ hơn, với nguồn cung giảm, giá nội địa tăng và xuất khẩu giảm. Sau mùa mưa gây thất vọng tại khu vực Tây Nam gồm các bang sản xuất gạo basmati quan trọng là Uttar Pradesh, Punjab và Haryana, diện tích trồng lúa basmati của Ấn Độ năm nay dự báo giảm khoảng 8%, sản xuất tiếp tục suy giảm.

Trong 2 tháng qua, giá thị trường không tránh khỏi khuynh hướng tăng. Nguồn cung giảm và giá cao là sự kết hợp khiến triển vọng xuất khẩu xấu đi. Ấn Độ đang lo ngại về triển vọng xuất khẩu loại gạo thơm, rất nổi tiếng này. Các nước mua gạo basmati lớn của Ấn Độ trên thị trường thế giới là Saudi Arabia, Iran, UAE, Iraq, Kuwait, Yemen, Mỹ và Anh, cùng với Oman và Qatar. Trong khi lượng xuất khẩu chỉ xoay quanh mức 4 triệu tấn trong 3 năm qua, giá trị xuất khẩu liên tục giảm từ 4,26 tỷ USD năm 2014-15 xuống còn 3,5 tỷ USD năm 2015-16 và 3,3 tỷ USD trong năm 2016-17. Nói cách khác, giá xuất khẩu gạo basmati giảm trong suốt 3 năm qua.

Ấn Đô lo ngại rằng khi xuất khẩu gạo basmati của nước này giảm, đối thủ xuất khẩu chính là Pakistan sẽ chiếm lĩnh thị phần trên thị trường thế giới. Điều cần thiết là xác định nguyên nhân suy giảm giá trị xuất khẩu trong khi nhu cầu thị trường thế giới không giảm. Giải thích của Bộ Thương mại Ấn Độ cho rằng giá trị xuất khẩu giảm chỉ do giá gạo basmati quốc té giảm; trong khi những người theo dõi thị trường cho rằng marketing là chìa khóa để tối đa hóa xuất khẩu và giúp Ấn Độ thu về số đôla đích đáng. Quan trọng là trong dài hạn, Ấn Độ giảm thiểu rủi ro thời tiết tác động lên loại ngũ cốc cao cấp, định hướng xuất khẩu này. Tăng nghiên cứu và đầu tư là cần thiết để đảm bảo năng lực ứng phó với khí hậu và tăng cường vị thế nước sản xuất – xuất khẩu gạo basmati áp đảo trên thị trường quốc tế.

Chính phủ Ấn Độ yêu cầu cơ quan xúc tiến xuất khẩu APEDA nỗ lực hoạt động. Tháng 2/2016, gạo basmati được đăng ký chỉ dẫn địa lý, giúp giảm rủi ro gian lận thương mại từ các đối thủ khác. Hơn 10 năm trước, Mỹ đã cố gắng sản xuất lúa gạo basmati tại Texas nhưng không thành công. Mặc dù sản lượng lúa cả basmati và non-basmati đều giảm trong năm nay nhưng suy giảm sản lượng chủ yếu tập trung ở lúa gạo basmati.

Trong 3 năm qua, diễn biến xuất khẩu gạo non-basmati khá trái chiều, từ 8,3 triệu tấn xuất khẩu trong năm 2014-15 giảm mạnh xuống 6,5 triệu tấn trong năm 2015-16 rồi phục hồi nhẹ lên 6,8 triệu tấn trong năm 2016-17.

Theo Bộ Nông nghiệp Ấn Độ, từ năm 2011-12, sản lượng lúa hàng năm của nước này vẫn duy trì ở mức trên 100 triệu tấn. Năng suất bắt đầu cải thiện dần trong vụ chính, hiện đạt 2,4 tấn/ha so với chỉ 2 tấn/ha trong 10 năm trước. Ấn Độ hiện là nước sản xuất gạo lớn thứ 2 thế giới, sau Trung Quốc. Bộ Nông nghiệp Ấn Đô tính toán nếu năng suất lúa của Ấn Độ chỉ cần tăng lên 3 tấn/ha, sản lượng lúa hàng năm của nước này sẽ đạt 135 triệu tấn.

Lúa gạo vốn là cây trồng thâm dụng nước và các hiệu ứng tiêu cực của sự nóng lên của trái đất và biến đổi khí hậu có thể gây tác động tiêu cực nghiêm trọng lên sản xuất lúa gạo. Ấn Độ cần đầu tư nghiên cứu để tăng năng suất lúa và hiện đại hóa các nhà máy chế biến để đạt hiệu quả kinh tế theo quy mô, đồng thời cần cải thiện chuỗi giá trị.

Theo The Hindu Business Line (gappingworld.com)