Nguồn: ocj.com

Ảnh: ocj.com

Nhật Bản là quốc gia đi trước trong vấn đề này khi từ năm 2009 đã ban hành các chính sách nhằm tái chế an toàn rác thải thực phẩm thành thức ăn chăn nuôi; Trung Quốc sau đó cũng bắt đầu đi theo hướng này. Cả hai nước đều hướng tới mục tiêu tăng cường tự chủ nguồn cung, giảm nhập khẩu ngũ cốc và cắt giảm ô nhiễm môi trường do rác thải thực phẩm. Với quy trình xử lý phù hợp, rác thải thực phẩm có thể được chuyển hóa thành nguồn thức ăn an toàn, giàu dinh dưỡng, mang lại lợi ích cho an ninh lương thực, giảm áp lực cho bãi rác và bảo vệ khí hậu.

Nhật Bản chuyển rác thải thực phẩm thành Ecofeed

Nhật Bản phụ thuộc lớn vào nhập khẩu, với khoảng 2/3 lượng thực phẩm và 3/4 lượng thức ăn chăn nuôi phải nhập từ nước ngoài. Để giảm mức độ phụ thuộc này, Nhật Bản đã đặt mục tiêu quốc gia cắt giảm sử dụng thức ăn chăn nuôi nhập khẩu vào năm 2030. Kết quả đạt được khá tích cực: hiện nay, 80% rác thải thực phẩm từ sản xuất và 57% rác thải từ khâu bán buôn đã được tái sử dụng làm thức ăn chăn nuôi.

Ecofeed, một sản phẩm được đăng ký nhãn hiệu tại Nhật Bản, được sản xuất theo hệ thống chứng nhận do Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi Khoa học thiết lập từ năm 2009 nhằm bảo đảm an toàn và chất lượng. Chính phủ Nhật Bản tiếp tục đầu tư cho nghiên cứu và phát triển để cải thiện quy trình sản xuất. Đến năm 2020, Ecofeed đạt sản lượng 300.000 tấn, chiếm khoảng 12% tổng mức tiêu thụ thức ăn chăn nuôi trong nước của Nhật Bản.

Mở rộng quy mô sử dụng rác thải thực phẩm làm thức ăn chăn nuôi

Theo Tiến sĩ Gerald Shurson, nhà khoa học về chăn nuôi thuộc Đại học Minnesota, việc mở rộng quy mô sử dụng rác thải thực phẩm làm thức ăn chăn nuôi có tiềm năng rất lớn. Trong một phân tích vòng đời, nhóm nghiên cứu của ông phát hiện rằng rác thải thực phẩm từ siêu thị được xử lý nhiệt có lượng phát thải khí nhà kính thấp hơn 60% so với đậu tương dùng làm thức ăn chăn nuôi. Khi đưa nguồn rác thải thực phẩm đã qua xử lý vào khẩu phần ăn của lợn, kết quả cho thấy phát thải carbon giảm 6%, sử dụng đất giảm 13% và tiêu thụ nước giảm 7% so với mô hình chăn nuôi sử dụng hoàn toàn khẩu phần dựa trên ngũ cốc.

Một hướng đi đầy triển vọng khác là nuôi côn trùng từ rác thải thực phẩm, sau đó chế biến thành bột protein cho thức ăn chăn nuôi. Côn trùng vốn là nguồn protein tự nhiên cho gia cầm, thủy sản và nhiều loài vật khác. Tại phòng thí nghiệm của Tiến sĩ Yanting Guo, Chủ nhiệm bộ môn nghiên cứu bền vững tại Hood College, ấu trùng ruồi lính đen được nuôi bằng rác thải từ dịch vụ ăn uống. Loại rác thải này, thường lẫn giấy và nhựa, rất khó phân loại, nhưng côn trùng có thể “tự làm sạch” bằng cách ăn hết phần hữu cơ, để lại phần không ăn được. Khi đó, ấu trùng tự bò ra ngoài và dễ dàng được thu gom làm thức ăn cho gia cầm. Tại châu Âu, startup Pháp Innovafeed hiện đang vận hành trang trại côn trùng lớn nhất thế giới tại Nesle (Pháp), chuyển rác thải thực phẩm thành bột protein.

Trung Quốc xem xét lại chính sách thức ăn chăn nuôi

Trung Quốc có truyền thống lâu đời trong việc tái sử dụng rác thải thực phẩm làm thức ăn cho vật nuôi. Khi các nhà khoa học chăn nuôi Hoa Kỳ lần đầu tới Trung Quốc vào năm 1979, họ ghi nhận rằng vật nuôi được cho ăn bất cứ loại thực phẩm nào sẵn có, bao gồm cả phụ phẩm nông nghiệp và rác thải thực phẩm. Việc thiếu các chương trình dinh dưỡng và chăn nuôi có kế hoạch đã mở đường cho Trung Quốc trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của nông nghiệp Hoa Kỳ, đặc biệt đối với đậu tương, ngô và các loại ngũ cốc làm thức ăn chăn nuôi.

Tình hình thay đổi hoàn toàn vào năm 2018, khi dịch tả lợn châu Phi tàn phá ngành chăn nuôi Trung Quốc, khiến khoảng 250 triệu con lợn bị tiêu hủy. Sau khi virus được phát hiện trong rác thải thực phẩm có chứa thịt lợn nhiễm bệnh, Trung Quốc đã cấm sử dụng rác thải thực phẩm làm thức ăn chăn nuôi. Điều này khiến nước này phụ thuộc nhiều hơn vào đậu tương và ngũ cốc nhập khẩu, chủ yếu từ Hoa Kỳ và Brazil. Trong bối cảnh môi trường thương mại ngày càng bất ổn, Trung Quốc đã xây dựng kế hoạch giảm tỷ lệ khô đậu tương trong khẩu phần thức ăn chăn nuôi, trong đó một giải pháp là xem xét lại việc sử dụng rác thải thực phẩm. Năm 2025, Trung Quốc dự kiến triển khai 20 chương trình thí điểm tại các đô thị nhằm thu gom và xử lý rác thải thực phẩm để sản xuất thức ăn chăn nuôi.

Tìm kiếm giải pháp “ba bên cùng có lợi”

Sau cú sốc dịch tả lợn châu Phi năm 2018, nông dân Trung Quốc buộc phải từ bỏ tập quán lâu đời là sử dụng rác thải thực phẩm cho vật nuôi. Hiện nay, với các chính sách như “không xử lý – không cho ăn”, Trung Quốc đang từng bước khôi phục việc tận dụng rác thải thực phẩm làm thức ăn chăn nuôi theo hướng an toàn và thân thiện với môi trường. Trong bối cảnh căng thẳng thương mại Hoa Kỳ - Trung Quốc còn kéo dài, các nhà nghiên cứu nông nghiệp Trung Quốc được kỳ vọng sẽ tiếp tục tìm cách gia tăng nguồn cung thức ăn chăn nuôi trong nước, hướng tới các giải pháp bền vững và lâu dài.