Việc Ấn Độ trở lại thị trường gạo thế giới sẽ có tác động đẩy giá gạo giảm và giá gạo tương lai trung bình có thể đạt 16 USD/100 pounds trên thị trường Chicago trong quý 4/2011, giảm từ mức 16,987 USD/100 pounds trong thời điểm hiện tại. Giá gạo giảm khi Ấn Độ quay trở lại thị trường, có thể làm giảm thị phần của Thái Lan tại châu Phi.

Giá gạo giảm có thể giúp nâng mức sống của khoảng 1,1 tỷ người, theo tính toán của World Bank, hiện đang sống ở mức dưới 1 USD/ngày, đồng thời giúp hạn chế lạm phát thực phẩm và dịu áp lực lên các ngân hàng trung ương phải tăng lãi suất. Giá thực phẩm toàn cầu đã tăng 26% kể từ đầu năm đến nay, do kế hoạch thu mua gạo của Thái Lan, nhà xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới.

Theo Jeremy Zwinger, CEO của Rice Trader, sự trở lại của Ấn Độ có thể làm thị trường lo ngại về khả năng giảm giá gạo trắng. Với chương trình thu mua gạo với giá cao của Thái Lan, Ấn Độ sẽ nhanh chóng tiêu thụ được lượng hàng chào bán.

Trong 12 tháng qua, giá gạo đã tăng 42%, vượt qua mức tăng giá của ngô, đậu tương; trong khi đó, giá lúa mỳ giảm. Giá gạo chạm mức 18,54 USD vào ngày 12/9, mức cao nhất kể từ tháng 10/2008. Giá gạo Thái loại B 100% trong ngày 7/9 chào bán ở mức giá 629 USD/tấn

Xuất khẩu của Ấn Độ

Chính phủ Ấn Độ ban lệnh cấm khu vực tư nhân xuất khẩu gạo non-basmati từ 4/2008 giữa bối cảnh cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu nổ ra. Chính phủ nước này đã dỡ bỏ lệnh cấm này vào 8/9 và theo Vijay Setia, chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ, kim ngạch xuất khẩu gạo của Ấn Độ, nhà sản xuất lớn thứ 2 toàn cầu, có thể đạt 4 triệu tấn trong năm tài khóa bắt đầu từ ngày 1 tháng 4.

Theo ước tính của USDA, kim ngạch xuất khẩu gạo của Ấn Độ sẽ chiếm khoảng 11% tổng kim ngạch gạo xuất khẩu toàn cầu trong năm nay, vượt qua Mỹ và Pakistan, trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ 3 thế giới.

Tuy vậy, theo Ofon, nhà phân tích hàng hóa tại Standard Chartered, giá gạo sẽ không tụt giảm mạnh mà sẽ duy trì ở mức cao.

Thị trường bất ổn

Sự trở lại thị trường của Ấn Độ và chương trình thu mua gạo của chính phủ Thái Lan, tạo nên những hiệu ứng trái chiều, có thể làm tăng bất ổn trên thị trường và đẩy nhiều nhà giao dịch vào cảnh thua lỗ.

Theo Bulog, kim ngạch nhập khẩu gạo của Indonesia trong năm nay có thể giới hạn ở mức 1,2 triệu tấn, thấp hơn so với mức dự đoán 2,2 triệu tấn của USDA trước đó. Lượng nhập khẩu này đã bao gồm cả lượng mua 400 ngàn tấn từ Việt Nam trong tuần trước.

Bangladesh, nhà nhập khẩu gạo lớn nhất khu vực Nam Á, có thể giảm kim ngạch nhập khẩu xuống một nửa do sản lượng gạo nội địa tăng. Kim ngạch nhập khẩu có thể chỉ đạt 400 ngàn tấn trong năm tài khóa bắt đầu từ 1/7, so với mức 800 ngàn tấn ước tính trước đó. Tổng kim ngạch nhập khẩu gạo của nước này đạt 1,26 triệu tấn trong năm tài khóa kết thúc vào 30/6 vừa qua.

Sản lượng gạo toàn cầu có thể leo lên mức kỷ lục 458,4 triệu tấn trong niên vụ 2011 – 2012 nhờ sản lượng tăng tại Trung Quốc, Philippines và Mỹ. Đây sẽ là năm sản xuất bội thu thứ 2 liên tiếp, nguồn cung sẽ vượt cầu và lượng dự trữ cuối kỳ sẽ lên mức cao nhất trong vòng 9 năm qua, theo ước tính của USDA.

Thu nhập khu vực nông thôn tại Thái Lan

Chính phủ Thái Lan có kế hoạch thu mua gạo trắng chưa xát với giá 15.000 Bath/tấn, tương đương 493 USD/tấn và 20.000 Bath/tấn gạo Hom Mali, tương đương cao hơn 50% so với mức giá hiện tại. Nước này đã sẵn sàng từ bỏ vị trí nhà xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới để thúc đẩy đời sống nông dân Thái Lan.

Chính sách thu mua gạo của Thái Lan có thể làm nảy sinh một số vấn đề cho chính phủ nước này như tăng lượng dự trữ, khiến chính phủ không thể bán trên thị trường mở mà không chịu thua lỗ.

Theo Kiattisak Kanlayasirivat , giám đốc Novel Commodities SA, giá gạo xuất khẩu của Thái Lan có thể đạt mức 650 USD/tấn đến cuối năm và đây là mức giá có thể chấp nhận được.

Kim Dung AGROINFO