Nguồn: agenceecofin.com
Quyết định của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump công bố ngày 14/11 về việc bãi bỏ thuế nhập khẩu đối với hạt điều được xem là tín hiệu tích cực, giúp thị trường điều quốc tế phần nào ổn định trở lại. Tuy nhiên, theo nhận định của ông Jim Fitzpatrick, chuyên gia phân tích thị trường, lợi ích mà các quốc gia châu Phi thu được từ động thái này sẽ không lớn.
Ông Fitzpatrick cho biết, trong năm 2024, các nước châu Phi chỉ chiếm khoảng 7% tổng lượng nhân điều nhập khẩu vào Hoa Kỳ, trong khi Việt Nam chiếm tỷ trọng áp đảo, lên tới gần 89%. Vì vậy, Việt Nam được dự báo sẽ là bên hưởng lợi nhiều nhất từ việc Hoa Kỳ dỡ bỏ thuế, qua đó tiếp tục củng cố vị thế thống lĩnh trên thị trường.
Dù về tổng thể, các doanh nghiệp chế biến điều tại châu Phi có thể hưởng lợi gián tiếp khi các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ quay trở lại thị trường quốc tế, song triển vọng mở rộng thị phần của khu vực này tại Hoa Kỳ vẫn khá khiêm tốn.
Theo vị chuyên gia, khác với các nhà nhập khẩu châu Âu vốn đặt nặng các tiêu chí về chất lượng, tính bền vững và trách nhiệm trong chuỗi cung ứng, các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ nhạy cảm hơn nhiều với yếu tố giá cả. Trong bối cảnh đó, Việt Nam có lợi thế vượt trội nhờ khả năng cung ứng nhân điều với mức giá cạnh tranh hơn.
Thực tế này khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu điều châu Phi ưu tiên tập trung vào thị trường châu Âu, nơi giá bán cao hơn và chi phí logistics thấp hơn. Năm 2024, các quốc gia châu Phi đã cung cấp khoảng 21% tổng nhu cầu nhập khẩu hạt điều của Liên minh châu Âu.
“Việc Hoa Kỳ dỡ bỏ thuế quan đối với hạt điều chỉ tạo ra tác động hạn chế đối với châu Phi, trong khi ảnh hưởng tích cực đối với Việt Nam sẽ rõ rệt hơn. Khi các nhà mua hàng Hoa Kỳ dần quay trở lại thị trường, họ có thể tìm cách đa dạng hóa nguồn cung. Tuy nhiên, thách thức lớn là liệu các nhà chế biến châu Phi có thể gia tăng thị phần tại Hoa Kỳ hay không, bởi việc cạnh tranh về giá với Việt Nam là rất khó. Thực tế, trong vòng ba đến bốn năm trở lại đây, mức độ quan tâm của các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ đối với nhân điều châu Phi đã suy giảm”, ông Fitzpatrick phân tích.
Ở góc độ rộng hơn, ông cũng cho rằng việc cắt giảm hoặc chấm dứt các dự án phát triển của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) đã gây tác động bất lợi tới ngành điều tại Tây Phi, khi nhiều chương trình hỗ trợ trước đây không còn được duy trì.
“Điều này đồng nghĩa với việc các nhà sản xuất và, ở mức độ nhất định, các doanh nghiệp chế biến không còn nhận được sự hỗ trợ về tiếp thị tại thị trường Hoa Kỳ như trước. Bên cạnh đó, dù thuế nhập khẩu đã được dỡ bỏ, môi trường thị trường vẫn tiềm ẩn nhiều yếu tố biến động”, ông Fitzpatrick cho biết thêm.