(Bloomberg-17/08/2006) - Thế giới có thể sẽ sớm phải trả tiền nhiều hơn trước đây cho loại thực phẩm phổ biến nhất là gạo.

Với mức sụt giảm kỷ lục năm nay trên thị trường, cùng với chi phí sản xuất gia tăng sẽ làm chậm lại quá trình phục hồi của loại thực phẩm chủ yếu của 3 tỉ người. Do Trung Quốc – quốc gia tiêu thụ số 1, và Việt Nam – trong số những nhà xuất khẩu lớn nhất, tiếp tục thu hoạch kém, giá gạo sẽ tăng gấp đôi trong vòng 2 năm lên gần 20 USD/50kg từ mức 9,9 USD hiện nay, theo tổng giám đốc điều hành Stephan Wrobel của Công ty Quản lý Hàng Hóa Diapason ở Lausanne, Thụy Sĩ vốn giám sát 5,5 tỉ USD.

Quĩ Đầu tư Mother Earth có trụ sở ở Liechtenstein đang có lượng trữ lượng gạo tăng từ 1% lên 4% trong 12 tháng vừa qua, đã lại tăng 23% trong năm nay, gần gấp 3 Chỉ số Hàng hóa Goldman Sachs. "Các cánh đồng ở Trung Quốc hiện đang được cải tạo thành đất để xây dựng căn hộ, nhà máy và đường xá", giám đốc Mother Earth Roland Jansen cho biết.

Viễn cảnh về giảm sản lượng đe dọa sẽ đẩy nhanh lạm phát ở các quốc gia nhập khẩu gạo từ Philippines đến Nigeria, đồng thời cũng làm tăng chi phí đối với các nhà sản xuất bao gồm Anheuser-Busch, hang mua gạo lớn nhất của Mỹ, và công ty sản xuất ngũ cốc như Kellogg Co. Gạo tồn kho trên toàn thế giới đang tiến gần tới mức thấp nhất trong 26 năm gần đây và sẽ giảm hơn nữa, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA).

Số lượng gạo chưa bán trong năm nay sẽ chỉ bằng một nửa mức thặng dư năm 2000, làm giảm trữ lựơng đệm phòng khi thất mùa, theo dự đoán của USDA. Chi phí phân bón và tưới tiêu đang gia tăng cùng với giá năng lượng, và các nông dân đang chuyển qua trồng các loại ngũ cốc khác, trái cây và rau có chi phí gieo trồng rẻ hơn.

Phục hồi giá

"Thế giới ngày càng có nhiều người và sản lượng lại không tăng nhanh bằng mức tăng dân số", Mamadou Ciss, 45 tuổi, giám đốc điều hành của Ascot Commodities NV ở Geneva cho biết, công ty đã giao dịch 1,3 triệu tấn trong năm 2005, hoặc gần 5% trên thị trường thế giới. "Dự trữ thế giới đang rất khan hiếm", Ciss dự đoán giá cả sẽ tăng gấp đôi trong 3 năm nữa.

Gạo có thể là hạng mục đầu tư về nông nghiệp tốt thứ 2 sau bắp để chế biến thành ethanol, theo Julius Baer Holding AG, nhà quản lý tiền tệ độc lập lớn nhất của Thụy Sĩ.

Tuần trước, gạo được giao trong tháng 11 đã tăng 4,8% lên 9,895 USD/50kg tại Sở Giao dịch Chicago, mức giá đóng cửa hàng tuần cao nhất trong hơn 2 năm qua. Giá cả đã tăng 48% trong năm ngoái, nhanh hơn mức tăng 19% của lúa mì bán giao sau và 8,3% của bắp. Mức kỷ lục là 12,92 USD/50kg đã đạt được vào 10.12.1993.

"Bạn đã có thể thấy được tác động lạm phát" từ giá cả gia tăng, nhà kinh tế cấp cao Robert Subbaraman thuộc Công ty Lehman Brothers Holdings cho biết qua điện thoại từ Hồng Kông. "Đối với các nhà xuất khẩu, đó sẽ là một vận may bất ngờ. Đối với người tiêu dùng, điều đó sẽ buộc một số chính phủ phải tăng trợ cấp người nghèo".

Đất đai bị tổn thất

Các nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới là Thái Lan, Việt Nam và Ấn Độ, và các nhà nhập khẩu hàng đầu là Philippines, Nigeria và Iraq. Trung Quốc là nước tiêu thụ gạo lớn nhất.

Thậm chí những tiên đoán một vu thu hoạch kỷ lục trong năm nay cũng không chắc có thể làm dịu bớt mức tăng giá. Thu hoạch gạo thế giới có thể sẽ tăng lên 634 triệu tấn trong năm 2006, theo báo cáo của Liên hiệp quốc vào ngày 7/4.

Trung Quốc đã mất 8 triệu hecta (19,8 triệu mẫu), tương đương 6,6% đất nông nghiệp trong thập kỷ qua, theo một khảo sát do Bộ đất đai và Tài nguyên Trung Quốc công bố năm ngoái. Vào cuối năm 2005, Trung Quốc có xấp xỉ 122 triệu hecta (301 triệu mẫu) đất trồng trọt, chiếm khoảng 13% lãnh thổ.

"Giá cả sẽ tăng lên trong 3 năm tới nữa", theo Giám đốc điều hành Sunny Verghese của Công ty quốc tế Olam ở Singapore, ông cho biết công ty ông là một trong 3 hãng kinh doanh gạo hàng đầu toàn cầu.

"Nếu có một vụ hạn hán nặng nào xảy ra ở bất kỳ một nước sản xuất gạo nào, chúng ta có thể thấy ngay một cái gai khá nhọn."

Thời điểm gay go

Các nhà sản xuất đang cảm thấy được thời điểm gay go đã đến. Kellogg của Battle Creek, Michigan, hôm 27.7 cho biết chi phí nhiên liệu, năng lượng và hàng hóa gia tăng trong quý 2 là "chưa từng xảy ra". Lợi nhuận trong quý đã tăng 2,9% lên 266,5 triệu USD sau khi nhà sản xuất ngũ cốc lớn nhất của Mỹ tăng giá lần đầu tiên trong vòng 2 năm qua.

Tăng trưởng khối lượng thu hoạch sẽ bị hạn chế bởi chi phí nhiên liệu và thiếu hụt đất đai, giám đốc điều hành Greg Smith của công ty Global Commodities ở Adelaide, Úc cho biết. Quỹ của Smith trị giá 90 triệu USD đã đầu tư vào năng lượng, kim loại, hàng hóa mềm và trái phiếu đã tăng 14% trong 12 tháng qua, gấp đôi mức tăng 7% theo chỉ số CRN của Reuters/Jefferies. "Thậm chí cả với các loại cây lương thực biến đổi gien, chúng ta vẫn phải cần đến nước nôi, phân bón, và thiết bị để thu hoạch chúng," ông cho biết.

Sản lượng đang giảm sút

Ở Mỹ, quốc gia xếp thứ 11 về sản xuất gạo trên thế giới, sản lượng gạo đang giảm sút đi. Chi phí tưới tiêu cho gạo đã tăng 1,75 USD/50kg trong năm ngoái, giám đốc Milo Hamilton của First Grain Advisory Services ở Austin, Texas cho biết. Sản lượng của Mỹ sẽ sụt giảm 12% trong năm nay xuống còn 197,2 tỉ pound so với năm trước do trồng trọt ít hơn và thời tiết nóng hơn, chính phủ Mỹ cho biết hôm 11.8.

"Nông dân đã cắt giảm phân bón và bớt đất trồng, dẫn đến sản lượng thấp hơn", Hamilton cho biết. "Giá cả quá rẻ không thể ngăn cản việc cắt giảm diện tích trong năm 2007".

Mối đe dọa thời tiết

Hàng hóa bán giao sau ở Chicago sẽ tăng lên 13 USD/50kg miễn là giá dầu thô vẫn ở mức 40 USD/thùng và sẽ tăng lên 20 USD/50kg nếu dầu thô chạm mức 100 USD/thùng, ông cho biết. Hiện nay giá dầu là 74 USD.

Kiểu thời tiết El Nino đang tiến triển đe dọa làm giảm lượng thu hoạch lúa. Sự kiện El Nino mạnh gần đây nhất là trong năm 1997 và 1998, dẫn đến việc Indonesia – nhà sản xuất và tiêu thụ gạo lớn thứ 3 – có mức nhập khẩu cao kỷ lục trên toàn cầu.

"Tôi tin chắc rằng El Nino đang phát triển thành một mối đe dọa đối với gạo và các loại lương thực khác, từ Indonesia đến Brazil", giám đốc Drew Lerner của liên hiệp World Weather ở TP Kansas cho biết. "Vào thời điểm Cơ quan dự báo thời tiết quốc gia tuyên bố có El Nino, thì El Nino đã ảnh hưởng đến thời tiết rồi".

Thời tiết đã trở nên ẩm ướt ở đồng bằng Bắc Trung Quốc, do ảnh hưởng của El Nino đang tăng lên.

Mức cầu của Trung Quốc

Gạo tồn kho ở Trung Quốc đã sụt giảm trong 6 năm nay, với lượng dự trữ trước mùa thu hoạch năm nay dự đoán sẽ giảm đến mức thấp nhất kể từ năm 1975 đến giờ, theo dự đoán của USDA trong tháng 7. Trung Quốc chưa tiết lộ bất cứ kế hoạch nào nhằm tạo ra sức mua lớn trong năm 2006 hoặc 2007.

Giá cả đã tăng trước đó, khi nước này nhập khẩu ngũ cốc trong năm 2004. Từ đó Trung Quốc đã khuyến khích nông dân sản xuất gạo và sản lượng đã hồi phục, và hạn chế lượng nhập khẩu. "Sản lượng gạo đã cải thiện trong 2 năm qua do thời tiết tốt và chính sách khuyến khích của chính phủ", nhà phân tích về gạo Li Ke thuộc Trung tâm Thông tin lúa gạo và dầu quốc gia Trung Quốc ở Bắc Kinh cho biết. "Trung Quốc, về mặt phát triển giống gạo, đã thuộc đẳng cấp thế giới và có kỹ thuật diệt trừ dịch bệnh, và có hạt giống chống hạn".

(Nguon tin: Bloomberg)