Hoạt động khuyến khích, hướng dẫn, hỗ trợ và tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân tham gia phát triển công nghiệp nông thôn (còn gọi là hoạt động khuyến công) thời gian qua được Nhà nước rất quan tâm. Ngày 7/12/2007, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện công tác khuyến công theo NĐ số 134/2004/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 9/6/2004. Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng chủ trì hội nghị.

1 đồng vốn “mồi”… thu hút 5 đồng vốn đầu tư

Theo Cục Công nghiệp địa phương (Bộ Công Thương), mặc dù công tác khuyến công (KC) mới đi vào hoạt động được 3 năm (từ năm 2005), nhưng đã có 64/64 tỉnh, thành phố xây dựng các Trung tâm khuyến công và tư vấn phát triển công nghiệp. Nhiều địa phương đã xây dựng chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, làng nghề; xây dựng quy hoạch, quy định kinh phí cho hoạt động KC… Tiêu biểu là các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Nam, Nam Định, Hà Tây, Phú Thọ, Lâm Đồng, Bình Định, Phú Yên, Bến Tre, Đồng Nai, Cà Mau, Tiền Giang…

Để thực hiện chức năng là cơ quan giúp Chính phủ quản lý Nhà nước về KC, Bộ Công nghiệp trước đây (Bộ Công Thương hiện nay) đã giao cho Cục Công nghiệp địa phương (CNĐP) làm cơ quan đầu mối, liên kết, phối hợp với các bộ, ngành, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Liên minh HTX Việt Nam… nhằm huy động được nhiều nguồn lực của các tổ chức chính trị- xã hội, tham gia vào hoạt động KC. Kinh phí KC được hỗ trợ để đào tạo khởi sự DN (cho 4.321 người), lập 259 dự án đầu tư sản xuất công nghiệp, hoạt động huớng dẫn, nâng cao năng lực quản trị cho chủ cơ sở công nghiệp nông thôn; đặc biệt, hỗ trợ đào tạo nghề nghiệp cho hàng nghìn lao động ở nông thôn…

Qua 3 năm triển khai, hoạt động khuyến công đã tập trung phát triển các nhóm ngành, nghề: Công nghiệp chế biến nông- lâm- thủy sản; sản xuất sản phẩm sử dụng nguyên liệu tại chỗ, sử dụng nhiều lao động; sản xuất sản phẩm mới, hàng thay thế NK, hàng XK sử dụng chủ yếu nguyên liệu trong nước; sản xuất sản phẩm, phụ tùng, lắp ráp và sửa chữa máy cơ khí nông nghiệp; sản xuất, gia công chi tiết, bán thành phẩm cho các cơ sở sản xuất...

Kinh phí từ ngân sách nhà nước và địa phương hỗ trợ cho hoạt động khuyến công mặc dù chưa lớn, khoảng 163,53 tỉ đồng, chiếm 16,52% tổng kinh phí các dự án có kinh phí khuyến công (ngân sách nhà nuớc: 34,91 tỉ, ngân sách địa phương: 130,625 tỉ đồng) nhưng đã có tác dụng tạo lòng tin cho các tổ chức kinh tế, cá nhân, hộ cá thể đối với sự quan tâm của Nhà nước, đồng thời thu hút được một nguồn vốn khá lớn là 837,004 tỉ đồng đầu tư cơ sở công nghiệp nông thôn (chiếm 83%,48% và gấp 5 lần kinh phí ngân sách) vào công nghiệp nông thôn (CNNT).

Động lực thúc đẩy công nghiệp nông thôn tăng tốc

Hoạt động KC đã mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội rất lớn, nếu như tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp nông thôn (GTSXCNNT) bình quân giai đoạn 2001-2003 chiếm 16,9% thì giai đoạn 2003- 2006 là 17,9%). Tỷ trọng GTSXCNNT trong toàn ngành tăng qua một số năm: từ 17,34% năm 2001 lên 17,8% năm 2003, 18,9% năm 2006 và dự kiến đạt 19,3% trong năm 2007.

Đặc biệt, tỷ trọng giá trị SXCN dân doanh tăng rất nhanh, từ 25,6% năm 2003 lên đến 36,5% năm 2007. Năm 2005, tại 48 tỉnh có triển khai hoạt động khuyến công, GTSXCN của khối công nghiệp dân doanh tăng 29,9%, cao hơn so với mức bình quân cả nước (24,4%). Năm 2006, tại 61 tỉnh có triển khai hoạt động khuyến công, GTSXCN của khối công nghiệp dân doanh tăng 27,4%, cao hơn so với mức bình quân cả nước (24,8%).

Chủ trương lớn - lực đẩy còn thiếu và yếu

Phát triển công nghiệp là chủ trương lớn của Nhà nước, nhưng khó khăn lớn nhất trong công tác KC là nguồn lực hiện nay còn quá thiếu và mỏng. Trước hết, nguồn kinh phí KC quốc gia và từ địa phương còn ít, chủ yếu từ ngân sách nhà nước (bình quân 3 năm ngân sách nhà nước cấp 862 triệu đồng/tỉnh/năm). Ông Võ Kinh Cự- Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh- cho biết: “Kinh phí đầu tư cho KC còn khiêm tốn, trong 3 năm Hà Tĩnh chỉ có 20 dự án có kinh phí KC. Trung bình mỗi dự án chỉ được hỗ trợ 30- 40 triệu đồng, cao nhất là 80- 90 triệu đồng. Mỗi tỉnh trong 1 năm có 500- 700 triệu đồng kinh phí KC là quá ít ỏi”.

Đặc biệt, nhận thức về công tác KC của các cấp, các ngành, DN, cán bộ và người dân còn hạn chế. Cá biệt ở một số nơi, chưa nhìn nhận đúng vai trò và tầm quan trọng của hoạt động KC, chưa thực hiện đồng bộ KC cùng với các chính sách khuyến công khác (như nông nghiệp, đất đai, ưu đãi đầu tư, tín dụng, thông tin thị trường, khoa học công nghệ... cho cơ sở công nghiệp nông thôn). Do vậy hiệu quả của các chính sách khuyến công theo tinh thần NĐ số 134/2004/NĐ-CP chưa được phát huy đầy đủ.

Qua 3 năm thực hiện hoạt động KC đã khẳng định NĐ 134/2004/NĐ-CP của Chính phủ nói chung và việc thực hiện hoạt động KC nói riêng là một chủ trương đúng, phù hợp, kịp thời và nhanh chóng đi vào cuộc sống. Phát triển công nghiệp nông thôn đóng góp vai trò quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế- xã hội, có tác động trực tiếp đến 70% dân số cả nước, mang đến cho nền kinh tế nông thôn sự thay đổi đáng kể.