Đến nay, theo báo cáo mới nhất, hiện giá gạo Việt Nam XK ngang bằng với gạo Thái lan cùng cấp các loại, từ 5%, 10%, 15% đến 20% tấm. Đặc biệt mới đây, gạo loại 25% tấm của Việt Nam đã trúng thầu cao hơn gạo Thái lan 8USD/tấn. Giá trúng thầu lên tới 350 USD/tấn (gạo Thái lan là 342 USD/tấn).
Những yếu tố để gạo Việt Nam tăng giá
Phân tích về việc lần đầu tiên gạo XK của Việt Nam ngang bằng giá với gạo của Thái lan, các chuyên gia cho rằng có hai lý do: Thứ nhất, ngay từ đầu năm đã dự báo nhu cầu gạo thế giới sẽ tăng khoảng 27,2 triệu tấn, nhưng đến tháng 7/2007, do có sự đột biến, nhu cầu tăng lên hơn 30 triệu tấn. Mới đây, Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo, sản lượng gạo thế giới niên vụ 2007 – 2008 đạt khoảng 418,5 triệu tấn, giảm 2,7 triệu tấn so với dự báo trước đây (Trung Quốc chiếm gần một nửa mức sản lượng giảm). Dự trữ gạo thế giới được điều chỉnh giảm 4% xuống 71 triệu tấn, thấp hơn 8% so với năm trước và là mức thấp nhất kể từ 1983 - 1984. Tỷ lệ dự trữ, sử dụng trong niên vụ 2007 - 2008 dự kiến là 16,7%, giảm so với 18,4% niên vụ 2006 - 2007 và là mức thấp nhất kể từ niên vụ 1976 - 1977. Ấn Độ là nước XK lớn về gạo, nhưng năm nay không chỉ giảm tiến độ XK gạo mà còn phải NK thêm lúa mì để bù đắp lượng gạo thiếu hụt. Indonesia trước đây không nhập gạo, năm nay cũng phải NK hơn 1,3 triệu tấn, góp phần làm biến động thị trường gạo trên thế giới. Hiện nay nhu cầu gạo trên thế giới còn rất lớn, nhưng những nước XK gạo lại bán ra rất ít.
Thứ hai, tháng 9, Thái lan - nước XK gạo nhiều nhất thế giới - cũng giảm lượng XK, đã vậy, giá một số loại gạo chất lượng cao, giảm 4 USD/tấn so với tuần đầu tháng 8 và giảm 9 USD/tấn so với hồi giữa tháng 7. Giá gạo 5% tấm giá 329 USD/tấn, giảm 3 USD/tấn so với một tháng trước đây và giảm 6 USD/tấn so với hồi giữa tháng 7 hiện là 330 USD/tấn. Vì thế giá gạo Việt Nam càng có cơ hội nhanh hơn trong việc ngang bằng và vượt ngưỡng giá gạo của Thái lan.
Dự báo năm 2008
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, năm 2008, Việt Nam nắm chắc hợp đồng xuất khẩu 4 triệu tấn, nhất là với việc giá XK ngang bằng với gạo Thái lan, giá bán sẽ được khống chế ở mức cao.
Vấn đề là làm sao tăng năng suất để tăng sản lượng lúa gạo trong năm 2008 lên cao hơn nữa. Theo khuyến cáo của Bộ Công Thương, hiện nay một số thị trường đang cần gạo Jasmine, vì thế các địa phương nên quan tâm, định hướng giúp bà con nông dân chú ý giống lúa này. Tuy nhiên, phải có sự kiểm soát chặt chẽ trong khâu sử dụng giống, tránh tình trạng dùng lúa thịt làm giống, giá bán sẽ không cao.
Hiện nay, các mặt hàng nông sản đang lên ngôi. Việc sản xuất lúa mì năm nay ở các nước trên thế giới gặp khó khăn, nên sản lượng giảm rất mạnh, đặc biệt nước sản xuất lúa mì lớn là Úc, khoảng 24 triệu tấn/năm, nhưng năm 2007 chỉ thu hoạch khoảng 9 triệu tấn. Ngay cả vụ lúa mì mới (năm 2008) của Úc cũng chỉ thu hoạch ở khoảng 12-13 triệu tấn và vẫn tiếp tục giảm. Những tác động này cũng góp phần làm cho khoảng cách thiếu hụt càng xa giữa cung cầu gạo trên thị trường thế giới. Do đó, giá gạo XK nói riêng (kể cả mặt hàng cám), lúa mì, cả giá nhiều mặt hàng nông sản khác sẽ còn đứng ở mức cao trong một hai, năm tới.
Bộ Công Thương cũng khuyến cáo, các DN nên đặc biệt chú ý tới diễn biến giá cả trên thị trường, nhất là những tháng cuối năm này, bởi đây không chỉ là thời gian thực hiện hết các hợp đồng đã ký, mà cơ bản, nó là thời điểm cho việc xác định giá cả để ký những hợp đồng XK gạo cho năm 2008. Nếu các DN ký hợp đồng giá XK thấp thì sẽ ảnh hưởng lớn tới lợi nhuận không chỉ cho DN mà còn thiệt thòi cho bà con nông dân sản xuất lúa gạo và giá trị hạt gạo Việt Nam trên thế giới.