Nguồn: Thoibaotaichinhvietnam.vn

Ngày 6/5, tại Hà Nội, Tổ chức Oxfam tại Việt Nam cùng Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức Hội thảo khởi động dự án “Tăng cường năng lực xuất khẩu cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành hàng gia vị, rau quả Việt Nam” (SFV- Export) do Liên minh châu Âu (EU) tài trợ.

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: LV

Rau quả Việt Nam mới chiếm 1% thị phần nhập khẩu của EU

Những năm gần đây, Việt Nam đã và đang nỗ lực đa dạng hóa thị trường xuất khẩu mặt hàng rau quả. Cơ cấu hàng rau quả xuất khẩu sang các châu lục trong năm 2021 cho thấy sự chuyển dịch rõ nét với tỷ trọng xuất khẩu hàng rau quả sang châu Âu và châu Mỹ tăng, trong khi tỷ trọng xuất khẩu sang châu Á giảm.

Năm 2021, trị giá xuất khẩu hàng rau quả tới thị trường châu Âu có tốc độ tăng trưởng cao, đạt 303 triệu USD, tăng 17,4% so với năm 2020. Đặc biệt sau giai đoạn phong tỏa, giãn cách vì dịch Covid-19, nhu cầu tiêu thụ hàng hóa thực phẩm, nhất là sản phẩm rau - củ - quả tại các quốc gia khu vực Liên minh châu Âu (EU) đang gia tăng. Tiềm năng thị trường, nhu cầu tiêu dùng rau quả nhiệt đới mới lạ tại EU tăng cao, trong đó sản phẩm rau quả tươi tăng từ 15-20%/năm; sản phẩm chế biến tăng hơn 30%.

Hiệp định EVFTA đã mở rộng cơ hội xuất khẩu cho nông sản Việt Nam khi thuế nhập khẩu được bãi bỏ với hầu hết các mặt hàng, tạo lợi thế vượt trội về giá bán. Tuy nhiên, mặt hàng rau quả, gia vị của Việt Nam dù được đánh giá là có nhiều lợi thế, song chưa tận dụng được cơ hội, nên thị phần tại khu vực EU vẫn hết sức mờ nhạt khi lượng xuất khẩu các mặt hàng này của Việt Nam sang châu Âu chỉ chiếm dưới 1% nhu cầu thị trường EU.

Thách thức với các doanh nghiệp rau quả, gia vị Việt khi muốn xuất khẩu sang châu Âu có thể kể đến các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, thiếu thông tin về nhu cầu, thị hiếu, thị trường và kênh tiếp cận khách hàng châu Âu. Nhận diện thương hiệu các mặt hàng gia vị, rau quả Việt Nam tại thị trường châu Âu chưa đủ sức cạnh tranh, năng lực, cũng như tiếng nói chung của ngành hàng chưa mạnh.

Theo ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, những tồn tại, điểm yếu của rau quả xuất khẩu của Việt Nam có thể kể đến như: cơ cấu giữa các mặt hàng chưa cân đối, hiệu quả kinh tế chưa cao, sản lượng và chất lượng chưa ổn định, rào cản về tiêu chuẩn kỹ thuật của rau quả xuất khẩu.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp rau, quả và gia vị của Việt Nam đang gặp nhiều thách thức trong việc tiếp cận thị trường châu Âu. Cụ thể, các doanh nghiệp Việt Nam thiếu thông tin và nguồn nhân lực để đáp ứng được các yêu cầu về tiêu chuẩn chất lượng của thị trường; ít có cơ hội và thiếu khả năng tiếp cận thị trường châu Âu; các ngành rau, quả và gia vị của Việt Nam thiếu các cơ chế hiệu quả để nâng cao năng lực toàn ngành và quảng bá cho các sản phẩm cho thị trường châu Âu.

Hỗ trợ kỹ thuật chuyên sâu được “may đo” cho từng doanh nghiệp

Ông Matthieu Penot - Tùy viên Hợp tác thương mại (Phái đoàn EU tại Việt Nam) cho rằng, với 1% thị phần hiện tại, cơ hội cho các mặt hàng rau quả và gia vị của Việt Nam vào thị trường EU là rất lớn, nhất là dưới tác động của EVFTA. Những sản phẩm như hạt điều, hồ tiêu, tôm của Việt Nam có thể đóng góp tới 40% lượng tiêu thụ tại thị trường EU.

Để có thể tăng cường sự hiện diện của các mặt hàng rau quả, gia vị của Việt Nam tại thị trường châu Âu, “tiếp sức” cho các doanh nghiệp xuất khẩu, Phái đoàn EU thông qua Tổ chức Oxfam và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đã hỗ trợ cho dự án “Tăng cường năng lực xuất khẩu cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành hàng gia vị, rau, quả Việt Nam” (SFV-Export). Dự án sẽ được triển khai trong 2 năm 2022 - 2023, nhằm tăng cường năng lực xuất khẩu vào thị trường EU cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành hàng gia vị, rau quả, từ đó, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Thông tin thêm về dự án, bà Vũ Thị Quỳnh Hoa - Giám đốc quốc gia Tổ chức Oxfam tại Việt Nam cho biết, trong vòng 2 năm, dự án sẽ cung cấp các gói hỗ trợ kỹ thuật chuyên sâu được “may đo” cho từng doanh nghiệp về quản lý chất lượng, quản lý chuỗi cung ứng và phát triển thị trường hướng đến xuất khẩu vào EU. Song song với đó, các cơ hội kết nối kinh doanh giữa doanh nghiệp với khách hàng tiềm năng từ châu Âu cũng sẽ được thúc đẩy theo hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Một nền tảng số chuyên biệt sẽ được xây dựng để doanh nghiệp có thể tiếp cận thuận lợi nhất các thông tin về thị trường và khách hàng EU, các kiến thức về tiêu chuẩn chất lượng và quy định của EVFTA đặc thù cho từng ngành hàng. Đồng thời, dự án cũng đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số trong quản lý chuỗi cung ứng, quản trị doanh nghiệp, marketing, thương mại.

Để khắc phục những hạn chế của các doanh nghiệp của Việt Nam hiện tại, bà Trần Thị Lan Anh - Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Giám đốc dự án SFV - Export nhấn mạnh, ngành rau quả, gia vị thuộc top đầu ngành được hưởng ưu đãi thuế quan từ hiệp định EVFTA khi xuất khẩu sang EU. Ngoài việc đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm, ngành rau quả, gia vị cần quan tâm cải thiện thực hành bền vững để đảm bảo tuân thủ những quy định, khuyến nghị về thương mại và phát triển bền vững của hiệp định nếu muốn xuất khẩu sang EU và hưởng lợi từ EVFTA.

Còn ông Matthieu Penot lại nhấn mạnh vào việc đầu tư vào công nghệ trong quá trình chuyển đổi. Theo ông, đầu tư vào công nghệ tiên tiến hơn và nâng cao hơn nữa kỹ năng và năng lực của người lao động là điều cần thiết để tăng cường quá trình chuyển đổi và giá trị gia tăng cho các mặt hàng rau quả và gia vị Việt Nam…