Nguồn: nongnghiep.vn

Hội nghị "Sản xuất và cung ứng nông sản không gây mất rừng theo quy định của Liên minh châu Âu" diễn ra chiều 29/6 tại Bộ NN-PTNT. Ảnh: Tùng Đinh.

Ngày 16/5/2023, Nghị viện châu Âu thông qua Quy định Chống phá rừng châu Âu (EUDR). Gỗ và sản phẩm gỗ, cà phê, cao su là những ngành hàng xuất khẩu chính của Việt Nam bị ảnh hưởng khi Quy định này được áp dụng.

Theo Quy định này, 100% một số sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam đặc biệt là cà phê khi nhập khẩu vào thị trường châu Âu đều cần có thông tin định vị (GPS) đến từng vườn, dựa trên đó xác nhận về nguy cơ gây mất rừng bằng các hệ thống giám sát viễn thám.

Trong bối cảnh đó, ngày 29/6, Bộ NN-PTNT phối hợp với Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam và Tổ chức IDH tổ chức Hội nghị "Sản xuất và cung ứng nông sản không gây mất rừng theo quy định của Liên minh châu Âu".

Sự hỗ trợ từ EU

Hội nghị do Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan và bà Florika Fink-Hooijer, Tổng vụ trưởng Vụ Môi trường của Ủy ban châu Âu (EC) chủ trì, với sự tham gia của ông Giorgio Aliberti, Đại sứ của Liên minh châu Âu tại Việt Nam và ông Phạm S, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, cùng hơn 100 đại biểu gồm đại diện cơ quan quản lý trực thuộc Bộ NN-PTNT, chính quyền các tỉnh thành khu vực Tây Nguyên, các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU), các tổng công ty, tập đoàn, hiệp hội, và doanh nghiệp ngành cà phê và các tổ chức phát triển trong nước và quốc tế.

Sự kiện này được tổ chức nhằm chia sẻ các thông tin tổng quan về yêu cầu Quy định mới của EU về sản phẩm không gây mất rừng (EUDR), các cơ hội và thách thức mà Quy định mới có thể mang đến cho nông sản Việt Nam, đưa ra các đề xuất về giải pháp hỗ trợ ngành đáp ứng các quy định mới trong thời han chuẩn bị 18-24 tháng do EU đặt ra.

Bên cạnh đó, Khung Kế hoạch hành động cấp quốc gia của ngành nông nghiệp nhằm đáp ứng EUDR cũng được trình bày lần đầu tiên trước trước các đại diện quan trọng của ngành nông nghiệp Việt Nam và các cơ quan quốc tế liên quan.

Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan nhấn mạnh: "Quy định khi có hiệu lực dự kiến từ tháng 12/2024 sẽ tác động trực tiếp đến các tác nhân trong các chuỗi cung ứng ngành hàng trên. Các chuỗi cung ứng ngành hàng sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức để đáp ứng EUDR, đặc biệt trong các vấn đề về dữ liệu định vị, truy xuất nguồn gốc, hệ thống giám sát, phản hồi chống phá rừng.

Bộ NN-PTNT coi việc tuân thủ Quy định này không chỉ là để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu các mặt hàng cà phê, cao su, gỗ và các sản phẩm gỗ vào thị trường EU, mà đây là cơ hội phát triển ngành nông nghiệp Việt Nam theo định hướng chiến lược của ngành là minh bạch, trách nhiệm, bền vững và tăng trưởng xanh".

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng EUDR sẽ đem lại nhiều cơ hội phát triển ngành nông nghiệp Việt Nam. Ảnh: Tùng Đinh.

Bộ trưởng đánh giá cao sự hợp tác chặt chẽ và hỗ trợ hiệu quả của EU trong thời gian qua, góp phần quan trọng vào quá trình chuyển đổi ngành nông nghiệp Việt Nam hướng đến nền nông nghiệp "Minh bạch, trách nhiệm, bền vững và tăng trưởng xanh".

"Những chính sách tiên phong của EU như: Green Deal; From Farm to Fork; Kinh tế tuần hoàn... đã tạo cảm hứng và tham khảo cho Bộ trong xây dựng Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững và chiến lược các tiểu ngành", ông nói.

Qua hội nghị, Bộ trưởng Lê Minh Hoan đã đề nghị EU có chương trình hỗ trợ các chuỗi giá trị ngành hàng nông nghiệp của Việt Nam bị ảnh hưởng bởi Quy định này, đặc biệt là các tác nhân quy mô nhỏ nâng cao năng lực đáp ứng các yêu cầu của Quy định.

Bên cạnh đó, đề nghị EU chia sẻ kinh nghiệm tốt về các mô hình hỗ trợ các tác nhân quy mô nhỏ đáp ứng quy định EUDR và đề nghị EU hỗ trợ xây dựng và triển khai Đề án tăng trưởng xanh cho ngành hàng cà phê của Việt Nam.

Về phía châu Âu, bà Florika Fink-Hooijer cho rằng: "90% sự phá rừng trên toàn cầu gây ra bởi ngành nông nghiệp. Là thị trường tiêu thụ lớn, Liên minh châu Âu nhận thấy vai trò quan trọng của mình trong vấn đề này. Đó là lý do tại sao, gần đây EU đã thông qua một Quy định của Liên minh châu Âu nhằm chống lại nạn phá rừng. Các nghĩa vụ thẩm định và yêu cầu về truy xuất nguồn gốc sẽ được áp dụng nghiêm ngặt, không phân biệt cho tất cả các sản phẩm liên quan".

Bên cạnh đó, đại diện EU cũng cam kết hỗ trợ Việt Nam trong quá trình phát triển bền vững: "Thông qua việc kết hợp sức mạnh của cả hai bên, EU và Việt Nam cùng hướng đến mục tiêu giải quyết các thách thức về môi trường một cách hiệu quả hơn, đóng góp vào sự thịnh vượng của nhân dân Việt Nam cũng như bảo tồn di sản tự nhiên độc đáo của đất nước này".

Bà Florika Fink-Hooijer, Tổng vụ trưởng Vụ Môi trường của Ủy ban châu Âu (EC) phát biểu "Quy định chống phá rừng châu Âu" tại hội nghị. Ảnh: Tùng Đinh.

Hợp tác công tư

Trong khi đó, bà Trần Quỳnh Chi, Giám đốc Vùng Cảnh quan châu Á, Tổ chức IDH khẳng định vai trò quan trọng của đối tác công tư trong quá trình triển khai giải pháp đáp ứng với EUDR tại Việt Nam: "Nông nghiệp Việt Nam nói chung và ngành cà phê nói riêng đã có nền tảng hợp tác đa bên để thúc đẩy phát triển bền vững trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, sự ra đời của quy định EUDR sẽ là một cú hích quan trọng để tạo bước chuyển căn bản cho toàn bộ ngành hàng theo hướng minh bạch và bền vững, đáp ứng yêu cầu đa dạng của thị trường và nhà mua như không phá rừng, phát thải thấp và sinh kế nông hộ".

Theo bà Chi, với những kinh nghiệm triển khai Chương trình Cảnh quan bền vững tại Tây Nguyên trong gần 10 năm qua cùng các cơ quan quản lý nhà nước và các công ty như JDE Peet’s, Simexco, Intimex, ECOM và LDC, IDH cam kết đồng hành cùng các đối tác trung ương và địa phương để thực hiện đồng bộ các hoạt động đáp ứng với EUDR tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, IDH sẽ tiếp tục kêu gọi các công ty, tổ chức quan tâm trong và ngoài nước tham gia và đóng góp cho chương trình hành động, qua đó tạo các tác động quan trọng trên cả ba phương diện - sản xuất có trách nhiệm, bảo vệ tài nguyên và an sinh xã hội.

Bà Trần Quỳnh Chi, Giám đốc Vùng Cảnh quan châu Á, Tổ chức IDH chia sẻ kinh nghiệm phát triển cà phê cảnh quan. Ảnh: Tùng Đinh.

Từ góc độ của một trong những nhà mua cà phê hàng đầu thế giới, tại hội nghị ở Bộ NN-PTNT chiều 29/6, JDE Peet’s thể hiện cam kết đồng đầu tư và tham gia triển khai kế hoạch hành động đáp ứng với EUDR.

Theo đó, JDE Peet’s nhận thức rõ về vai trò của mình trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững ngành cà phê trên toàn cầu. Do đó, đứng trước những quy định mới của EU về chuỗi cung ứng không gây phá rừng và suy thoái rừng, công ty này cam kết hợp tác chặt chẽ với các đối tác như Bộ NN-PTNT, chính quyền các tỉnh Tây Nguyên, IDH và các doanh nghiệp nhằm xây dựng và triển khai đồng bộ các giải pháp sáng tạo, giúp ngành cà phê Việt Nam nhanh chóng đáp ứng các quy định mới này.

Biên bản ghi nhớ về phát triển ngành hàng cà phê theo hướng giảm phát thải, không gây mất rừng hoặc suy thoái rừng, đảm bảo sinh kế cho nông hộ được ký kết tại hội nghị. Ảnh: Tùng Đinh.

"Thông qua quan hệ hợp tác công tư này, chúng tôi tin rằng mình sẽ tạo ra những thay đổi tích cực, đóng góp vào việc bảo vệ tài nguyên rừng, giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời nâng cao sinh kế cho các nông hộ, đặc biệt là các nông hộ cà phê tại các khu vực rủi ro cao", đại diện JDE Peet’s nhấn mạnh thêm.

Cũng tại hội nghị, Bộ NN-PTNT, đại diện EC và các cơ quan liên quan đã ký bản ghi nhớ Hỗ trợ ngành cà phê Việt Nam theo hướng giảm phát thải, không gây mất rừng hoặc suy thoái rừng, đảm bảo sinh kế cho nông hộ.

Kế hoạch hành động cấp quốc gia của ngành nông nghiệp nhằm đáp ứng EUDR

Tại hội nghị, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ NN-PTNT) đã trình bày về Kế hoạch hành động cấp quốc gia của ngành nông nghiệp Việt Nam nhằm đáp ứng EUDR.

Trong đó có các giai đoạn xây dựng khung hợp tác công tư; tuyên truyền, vận động; đưa ra các giải pháp kỹ thuật; xây dựng kênh đối thoại; huy động nguồn lực.

Trong đó, nhiệm vụ đầu tiên thành lập các nhóm đối tác công tư cho các ngành hàng bị ảnh hưởng bởi EUDR và triển khai các hoạt động hợp tác công tư. Sau đó sẽ xây dựng hướng dẫn kỹ thuật và tuyên truyền, phổ biến quy định EUDR đến các cơ quan quản lý các cấp, các tác nhân trong các chuỗi giá trị ngành hàng.

Với các giải pháp kỹ thuật, cần xây dựng và công nhận cơ sở dữ liệu quốc gia về vùng trồng; xây dựng cơ chế chia sẻ và phản hồi thông tin. Sau đó xây dựng và triển khai truy xuất nguồn gốc và xây dựng và triển khai cơ chế tăng cường bảo vệ giám sát rừng, tăng cường tuần tra/giám sát cộng đồng để bảo vệ rừng. Bên cạnh đó là xây dựng và triển khai các mô hình chuyển đổi sinh kế bền vững tại các vùng rủi ro.

Song song đó, xây dựng kênh đối thoại thường xuyên với EU, tổng hợp, chia sẻ thông tin định kỳ. Một vấn đề quan trọng nữa là huy động hỗ trợ tài chính, kỹ thuật của các tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân hỗ trợ các chuỗi giá trị ngành hàng thích ứng với EUDR.