Nguồn: thuongtruong.com.vn

OCOP: Tấm hộ chiếu cho sản phẩm nông nghiệp Việt

OCOP không chỉ đơn thuần là một danh hiệu, mà còn là chứng nhận chất lượng, uy tín và năng lực thương mại hóa của sản phẩm nông nghiệp địa phương. Một sản phẩm chè được xếp hạng 3 sao, 4 sao hay 5 sao OCOP không chỉ chứng minh chất lượng vượt trội, mà còn được hỗ trợ truyền thông, kết nối thị trường, tham gia các sàn thương mại điện tử và chuỗi siêu thị.

Tính đến tháng 12 năm 2024, cả nước đã có 14.642 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó phần lớn thuộc nhóm thực phẩm, bao gồm nhiều sản phẩm chè đến từ các vùng chè nổi tiếng như Thái Nguyên, Hà Giang, Tuyên Quang, Sơn La...

Thế nhưng, phía sau những con số ấy là một hành trình không hề dễ dàng. Việc đạt chứng nhận OCOP cho chè đòi hỏi một quá trình kiểm tra khắt khe, đầu tư bài bản và sự kiên trì của các chủ thể sản xuất.

Hàng rào tiêu chuẩn

Một trong những điều kiện tiên quyết để sản phẩm chè được đánh giá OCOP là phải có nguồn gốc nguyên liệu rõ ràng, ổn định, ưu tiên gắn với chỉ dẫn địa lý hoặc vùng trồng đặc thù. Điều này nghe qua tưởng đơn giản, nhưng trong thực tế, nhiều hộ sản xuất nhỏ lẻ vẫn mua nguyên liệu từ nhiều nơi, không có quy trình truy xuất nguồn gốc, khiến việc chứng minh tính địa phương và tính bền vững của sản phẩm gặp khó khăn.

Chất lượng của chè không chỉ được đo bằng vị đậm, hương cốm hay nước xanh, mà còn phải đạt các chỉ tiêu về vệ sinh an toàn thực phẩm, tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, và cần có kết quả kiểm nghiệm từ phòng thí nghiệm đạt chuẩn ISO. Ở nhiều địa phương, kỹ thuật canh tác còn lạc hậu, chưa tuân thủ quy trình hữu cơ hoặc VietGAP, khiến chất lượng chè không ổn định, gây khó cho việc đăng ký chứng nhận OCOP.

Không ít hợp tác xã, làng nghề chè vẫn duy trì quy trình chế biến thủ công hoặc bán thủ công. Dù mang lại nét truyền thống, nhưng khi đưa vào hồ sơ OCOP, những cơ sở này thường thiếu mô tả quy trình tiêu chuẩn hóa, không có tài liệu kiểm soát chất lượng (SOP), và thiếu hệ thống máy móc hiện đại.

Để đáp ứng yêu cầu OCOP, các chủ thể buộc phải đầu tư vào công nghệ sơ chế, sấy, đóng gói, kiểm tra độ ẩm, vi sinh.... Đây chính là rào cản lớn với những cơ sở nhỏ lẻ có vốn đầu tư hạn chế. Không ít sản phẩm chè ngon bị đánh trượt hoặc chỉ đạt 2 sao OCOP vì bao bì sơ sài, không có mã QR, thiếu thông tin truy xuất, mã số mã vạch hoặc thiết kế chưa chuyên nghiệp.

Sản phẩm Chè đinh cao cấp Hoài Trung đạt chuẩn 5 sao OCOP với bao bì mang đậm dấu ấn vùng Đất Tổ Hùng Vương

Trong khi đó, thị trường hiện đại đòi hỏi bao bì không chỉ đẹp mà còn phải thông minh, thể hiện được câu chuyện, nguồn gốc và thông tin rõ ràng để tạo dựng niềm tin cho người tiêu dùng và đối tác thương mại.

Gian nan là vậy, nhưng cơ hội cũng rất lớn

Mặc dù hành trình đạt chứng nhận OCOP cho sản phẩm chè là một quá trình gian nan, đòi hỏi đầu tư lớn về cơ sở hạ tầng, kỹ thuật và quản lý chất lượng, nhưng những lợi ích sau khi đạt chuẩn là hoàn toàn xứng đáng.

Nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã sản xuất chè cho biết, sau khi được công nhận OCOP, sản phẩm của họ dễ dàng tiếp cận các kênh phân phối hiện đại như siêu thị, cửa hàng nông sản sạch, các sàn thương mại điện tử. Đồng thời, việc có chứng nhận OCOP giúp tăng độ nhận diện thương hiệu, xây dựng niềm tin với người tiêu dùng và mở ra cơ hội tiếp cận thị trường xuất khẩu.

Việc đạt chứng nhận OCOP cho chè rõ ràng không phải chuyện đơn giản, nhưng cũng không phải điều quá xa vời. Điều cần thiết là các chủ thể cần chuyển đổi tư duy từ sản xuất đơn thuần sang làm thương hiệu, đầu tư vào chất lượng, công nghệ và truyền thông.

Song song đó, các cơ quan chức năng cũng cần tiếp tục đơn giản hóa thủ tục, hỗ trợ tài chính và nâng cao năng lực cho các HTX và doanh nghiệp nhỏ, giúp họ tiếp cận và đáp ứng tốt các tiêu chí OCOP.

OCOP không phải đích đến, mà là một cột mốc quan trọng trên hành trình chuyên nghiệp hóa lĩnh vực chè Việt. Và để có thể chạm tới thị trường rộng lớn hơn, nơi người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cao, chè Việt Nam cần “gắn sao” không chỉ bằng chứng nhận, mà bằng giá trị thực, bản sắc riêng và tư duy thị trường hiện đại.