Mọi chi phí từ phân bón, xăng, dầu, điện phục vụ tưới tiêu đến nhân công thu hoạch của những gia đình trồng cà phê ở một số tỉnh tây Nguyên… đều tăng mạnh trong năm qua. Nhưng giá cà phê vụ này lại xuống thấp. Năm ngoái, người dân bán cà phê nhân với giá trung bình 25.500 đồng/kg, còn từ Tết đến giờ, giá cà phê chỉ ở mức dưới 23.000 đồng.

Anh Nguyễn Đức Sáu, xã Hòa Thắng, Buôn Ma Thuột, Đắc Lắc cho biết: “Nếu tính chi li công xá ra, giá bán phải ngoài 25.000 đồng mới tạm ổn. Còn với giá này người nông dân không lãi mà đang lỗ vì đầu vào quá lớn”.

Tại nhiều gia đình ở huyện Iagrai – trung tâm cà phê của tỉnh Gia Lai - hiện chỉ còn lại đống vỏ cà phê. Người dân buộc phải chấp nhận lỗ, bán cà phê khi giá còn đang thấp. Từ đầu vụ, những nông dân này đã phải vay vốn ngân hàng để đầu tư chăm sóc, thu hoạch cà phê. Giờ là lúc họ phải chịu áp lực trả lãi của những món nợ hàng trăm triệu đồng.

Anh Mai Xuân Ngọc, thị trấn Iakha, Iagrai, Gia Lai nói: “Cuối vụ, đa phần vào tháng 12 là ngân hàng chốt nợ. Nếu chúng tôi không chốt, ngân hàng quá hạn là 150% lãi suất. Ví dụ, tôi vay 120 triệu, không trả thì mỗi tháng sẽ chịu lãi suất khoảng 2,3 triệu. Với lãi suất đó, chúng tôi bắt buộc phải bán, rẻ cũng phải bán”.

Những ngày này, câu chuyện được nhiều người trồng cà phê quan tâm nhất là những tờ giấy báo nợ đến hẹn phải trả. Cà phê đã bán. Nhưng giá quá thấp khiến người dân không có đủ tiền để trả ngân hàng, nếu không trả được sẽ không vay tiếp được tiền để đầu tư chăm sóc vườn cà phê. Chất lượng vườn cà phê vụ tới vì thế có nguy cơ giảm. Thậm chí, người nông dân còn đang phải đối mặt với nguy cơ mất vườn.

Sản lượng cà phê niên vụ 2009 – 2010, theo đánh giá đã giảm khoảng 20 - 30% so với vụ trước đó nhưng chất lượng lại cao hơn nhờ thời tiết thuận lợi…

Nguồn hàng ít đi, chất lượng cao nhưng giá lại giảm mạnh. Đó là một nghịch lý. Chính vì nghịch lý ấy mà đến giờ, nhiều gia đình trồng nông dân ở Tây Nguyên chỉ còn lại một đống vỏ cà phê… và những tờ giấy báo nợ đến hạn phải trả.