Phóng viên NTNN đã phỏng vấn ông Lê Thế Hoàng - nguyên Trưởng bộ môn Thể chế nông thôn, người chấp bút cho đề án.
Thưa ông, những bất cập trong chính sách quản lý, nhập khẩu muối của ta hiện nay như thế nào mà cần phải có những thay đổi căn bản, như đề án đề cập?
- Bất cập lớn nhất hiện nay là chúng ta đã để xảy ra tình trạng doanh nghiệp lách luật biến muối công nghiệp nhập khẩu thành muối ăn như vụ việc công ty hóa chất cơ bản miền Nam "biến" 23.000 tấn muối công nghiệp nhập khẩu thành muối ăn.
Rõ ràng, cơ chế chính sách đang tạo ra các lỗ hổng nên bị lợi dụng. Việc doanh nghiệp được cấp hạn ngạch nhập khẩu muối rồi bán trái phép không những gây thất thu thuế cho ngân sách nhà nước mà còn ảnh hưởng xấu đến ngành sản xuất muối trong nước. Lợi ích của doanh nghiệp nhập khẩu muối đang quá lớn do giá muối nước ngoài thấp hơn muối trong nước nhiều.
Tất nhiên, chất lượng muối công nghiệp của nước ngoài đôi khi tốt hơn chất lượng muối công nghiệp trong nước, nhưng tất cả đều xuất phát từ giá thành muối nước ngoài thấp, lợi nhuận cao nên doanh nghiệp đương nhiên lợi dụng chính sách nhập muối công nghiệp về chuyển thành muối ăn bán bất hợp pháp.
Các cơ quan chức năng có lần lên tiếng cho rằng, từ khi có phương thức quản lý muối nhập khẩu bằng hạn ngạch mới nảy sinh ra cụm từ "muối công nghiệp" và "muối thực phẩm", từ đó đã dẫn đến sự lách luật và lỗ hổng chính sách để doanh nghiệp lợi dụng, ông nghĩ sao?
- Đúng là cũng chưa có sự rõ ràng. Tuy nhiên, công bằng mà nói muối công nghiệp có chất lượng cao hơn muối ăn, thể hiện ở các chỉ số kỹ thuật hàm lượng muối, mà không phải nông dân hay người tiêu dùng nào cũng hiểu.
Muối công nghiệp của ta chất lượng nhiều nơi cũng không thua kém muối ngoại nhưng vấn đề là ta chưa sản xuất đủ cho nhu cầu của các doanh nghiệp hóa chất trong nước, nên việc nhập khẩu là không trách khỏi. Song, việc nhập khẩu như thế nào, chất lượng phải được công bố ra sao để tránh sự "nhập nhèm".
Vậy trong đề án vừa hoàn thành, kiến nghị về việc thay đổi cách thức quản lý việc nhập khẩu muối như thế nào?
- Chúng tôi đã kiến nghị trong đề án việc nên bỏ quản lý hạn ngạch nhập khẩu muối và thay quản lý nó bằng chính sách thuế. Bởi mấu chốt của việc nhập muối công nghiệp theo hạn ngạch rồi chuyển thành muối ăn là do thuế nhập khẩu thấp.
Do vậy, nếu ta thấy doanh nghiệp nhập muối công nghiệp về làm muối ăn thì cần có chính sách thuế cao. Hải quan sẽ là cơ quan quản lý lượng muối nhập khẩu. Họ sẽ kiểm tra việc nhập khẩu của doanh nghiệp về khối lượng, chất lượng, mục đích sử dụng để đánh thuế.
Tôi cho rằng, việc cấp phép nhập khẩu muối tới đây sẽ phải dựa vào hàng rào tiêu chuẩn kỹ thuật của VN, để làm sao muối nhập về đúng là muối công nghiệp, chất lượng công nghiệp và cho sản xuất công nghiệp chứ không phải nhập về để rồi bán làm muối ăn, hay nhập khẩu muối ăn về lại bảo là muối công nghiệp...
Vậy với việc kiến nghị thành lập Hiệp hội Muối, theo ông sẽ giải quyết vấn đề gì với câu chuyện nhập muối hiện nay?
- Hiệp hội Muối sẽ là cơ quan tham mưu, tạo điều kiện cho việc phát triển ngành muối. Đây là giải pháp lâu dài hết sức quan trọng để thúc đẩy sản xuất muối đáp ứng nhu cầu trong nước, hạn chế nhập khẩu muối. Hiệp hội sẽ là tổ chức tham mưu đề xuất các giải pháp điều hành thị trường và cân đối cung cầu muối hàng năm.
Về mặt thương mại, hiệp hội sẽ theo dõi, quản lý việc nhập khẩu muối, bởi đây là tiếng nói độc lập của cả doanh nghiệp nhập khẩu, lẫn doanh nghiệp chế biến sản xuất muối, tiêu thụ muối, và diêm dân. Hiệp hội sẽ có tiếng nói mạnh hơn trong việc chế biến tiêu thụ muối.
Xin cảm ơn ông!
Theo Dân Việt