Nông dân Đỗ Minh Hiệp, thôn Bãi Giếng 2, xã Cam Hải Tây (Cam Lâm - Khánh Hòa) trồng xoài hơn 20 năm nay, cho biết: “Chưa năm nào giá xoài đầu vụ giảm mạnh trong thời gian ngắn như vậy. Mới tuần trước giá xoài canh nông (giống xoài địa phương) được thương lái thu mua 21.000 – 22.000 đồng/kg, nhưng chỉ sau một tuần giá xuống còn có 9.000 - 10.000 đồng/kg. Người trồng xoài chúng tôi như đang có lửa đốt, không biết vào chính vụ giá còn xuống bao nhiêu nữa”.

Theo ông Hiệp, năm nay tại Khánh Hòa hầu hết các vườn xoài đều bị rụng bông hàng loạt cộng với sâu bệnh hoành hành khiến tỷ lệ đậu trái rất ít. Như gia đình ông với diện tích 1,5 ha xoài canh nông, mỗi năm cho thu hoạch từ 5 - 6 tấn quả. Tuy nhiên vụ xoài năm nay theo ước tính sản lượng chỉ đạt hơn 1 tấn, với giá xoài mà thương lái đang thu thì chắc chắn thua lỗ bởi tiền đầu tư phân, thuốc BVTV đã hết trên 20 triệu đó là chưa kể đến chi phí công lao động.

Ông Nguyễn Dương, Chủ tịch UBND xã Cam Hải Tây cho biết: Toàn xã có gần 1.000 ha xoài, là địa phương có diện tích xoài nhiều nhất huyện. Giống xoài chủ lực của địa phương là xoài canh nông. Trước tết khi xoài ra bông, người dân phấn khởi vì rất nhiều hoa, thế nhưng thời kỳ xoài ra hoa gặp mưa trái mùa và bọ trĩ phá hoại khiến bông bị rụng hết. Theo ông Dương, không chỉ mất mùa mà ngay từ đầu vụ giá xoài đã rớt thê thảm khiến người trồng xoài đối mặt mất mùa kép.

Không chỉ xoài canh nông rớt giá mà xoài Úc được xem là triển vọng, bởi thị trường tiêu thụ rất rộng được xuất đi nhiều nước cũng đang chịu cùng cảnh rớt giá và tiêu thụ chậm. Ông Nguyễn Hoàng, tổ dân phố Bãi Giếng 2, thị trấn Cam Đức, huyện Cam Lâm, một người trồng xoài Úc cho hay: “Năm nay giá xoài Úc khởi điểm đầu vụ được thương lái thu mua 47.000 – 50.000 đồng/kg nên bà con rất phấn khởi. 

Tuy nhiên từ ngày 1/4 đến nay giá xoài Úc giảm xuống 22.000 – 24.000 đồng/kg. Không những mất giá mà việc tiêu thụ xoài Úc diễn ra chậm hơn mọi năm và tiêu chuẩn thu mua trái của thương lái cũng rất cao”.

“Vườn xoài Úc 0,8ha nhà tôi với khoảng 200 cây bắt đầu cho thu hoạch, sản lượng ước đạt 6 – 8 tấn, mấy ngày nay tôi gọi thương lái để bán nhưng họ đều khất hẹn, chẳng hiểu vì sao”, ông Hoàng than vãn.

Nguyên nhân từ phí vận chuyển

Theo tìm hiểu của chúng tôi, tại các vựa thu mua xoài lớn tại huyện Cam Lâm, dọc trên tuyến quốc lộ 1A có hàng chục điểm thu mua xoài và hầu hết các vựa thu mua lớn chủ yếu tập trung tại xã Cam Hải Tây và thị trấn Cam Đức. Nguồn xoài tại các nhà vườn tại TP Cam Ranh và huyện Cam Lâm sau khi được tập kết tại các đầu mối sau đó được xe tải vận chuyển tiêu thụ ở các tỉnh phía Bắc và XK sang Trung Quốc bằng đường tiểu ngạch.

Bà Nguyễn Thị Kim Loan, chủ vựa thu mua xoài Trí Loan, ở thị trấn Cam Đức, một trong những vựa thu mua lớn, vào chính vụ mỗi ngày bà thu mua vài chục tấn để cung ứng cho thị trường các tỉnh phía Bắc, cho biết: “Sở dĩ giá xoài đang ở mức cao bất ngờ giảm mạnh là do cước phí vận chuyển tăng, trong khi đầu ra tiêu thụ thấp cho nên buộc các điểm thu mua phải điều chỉnh giá để tránh lâm vào cảnh buôn bán thua lỗ”.

Theo bà Loan, nếu như từ giữa tháng 3 khi vụ xoài bắt đầu vào mùa thu hoạch, mỗi ngày điểm thu mua gia đình bà đều có 1-2 chuyến vận chuyển xoài ra Bắc tiêu thụ, thì từ ngày 1/4 đến nay bà Loan đã tạm dừng hoặc thu mua cầm chừng với số lượng ít cho nên chưa có chuyến xoài nào bán ngoài tỉnh. Nguyên nhân do cước phí vận chuyển xoài quá cao, nằm ở mức từ 400 - 450 ngàn đồng/thùng (mỗi thùng từ 50-60 kg), tăng gấp 3-4 lần so với cước phí vận chuyển trước kia, do vậy càng buôn càng lỗ.

“Hiện nay giá xoài canh nông đầu ra chỉ ở mức từ 14.000 – 15.000 đồng/kg, trong khi giá thu mua tại chỗ từ 9.000 – 10.000 đồng/kg cộng với cước vận chuyển 4.500 đ/kg và chi phí công đóng hàng 1.500đ/thùng, hạch toán chi phí đã vượt mức đầu ra. Do vậy nếu chúng tôi thu mua xoài với giá trên vẫn thua lỗ 1 ngàn đ/kg”.

Tương tự tại vựa thu mua Mai Hồng, xã Cam Hải Tây chuyên thu mua xoài Úc để XK sang thị trường Trung Quốc mấy ngày nay cũng đã từ chối thu mua xoài của các lái buôn vì giá cước vận chuyển tăng quá cao. Bà Đặng Thị Mai Hồng, chủ vựa thu mua xoài Mai Hồng cho biết: "Hiện cước phí vận chuyển xoài sang thị trường Trung Quốc hết 6 triệu đồng/tấn, gấp nhiều lần so với trước đây".

Theo Kim Sơ