Sẵn sàng truy tố cơ sở vi phạm
Cổng thông tin Chính phủ Thái Lan thông báo, nước này đã xuất khẩu sầu riêng trở lại sang Trung Quốc. Trong ngày thứ Hai và Ba tuần này (20-21/1), khoảng 96 tấn sầu riêng, trị giá 7,8 triệu baht (khoảng 60 tỷ đồng) đã thông quan tại cửa khẩu Nakhon Phanom. Ngoài ra, còn khoảng 45 tấn sầu riêng nữa đang chờ nốt các thủ tục cuối để xuất khẩu từ cảng hàng không Suvarnabhumi.
Như vậy, tính từ khi Trung Quốc áp dụng các biện pháp kiểm tra nghiêm ngặt với sầu riêng, Thái Lan cần khoảng 10 ngày để thông quan trở lại.
“Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã không ngồi yên sau khi Trung Quốc có những yêu cầu mới với sầu riêng. Tôi xin biểu dương các đơn vị liên quan trong việc chung tay đưa sầu riêng Thái Lan thành số 1 thế giới”, Thứ trưởng Itthi Sirilatthayakorn tuyên bố và cam kết, rằng Bộ sẽ hỗ trợ mọi biện pháp để các đối tác thương mại tăng niềm tin vào sầu riêng Thái Lan.
Ông Itthi cũng nhấn mạnh thêm, tất cả sản phẩm, bao gồm sầu riêng, phải tuyệt đối an toàn, đảm bảo vệ sinh, chất lượng, không tồn dư các hóa chất có thể gây tổn hại sức khỏe con người. Nếu không tuân thủ quy định này, nhà sản xuất phải đối mặt nhiều hình phạt, trong đó có việc làm tổn hại đến danh tiếng Thái Lan.
“Chúng tôi sẽ thu hồi mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói ngay lập tức, thậm chí xem xét khả năng truy tố nếu phát hiện cơ sở sai phạm”, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã Thái Lan nói.
Đầu tháng 1/2025, Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) phát hiện một số lô hàng sầu riêng Thái Lan có dư lượng vàng O (còn gọi là còn gọi là Auramine O, hay Basic Yellow 2 - BY2). Đến ngày 10/1, Trung Quốc thông báo áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt với sầu riêng nhập khẩu, bao gồm cả sản phẩm có nguồn gốc từ Thái Lan.
Để đảm bảo việc này, Tổng cục trưởng Tổng cục Nông nghiệp Rapeephat Chandrasriwong yêu cầu các cơ sở sản xuất, thu mua, sơ chế, đóng gói sầu riêng tuyệt đối tuân thủ nguyên tắc “4 không”. Đó là: phẩn vỏ không bị dập, không chứa sinh vật gây hại theo yêu cầu của Trung Quốc, không mạo danh mã số vùng trồng và không chất cấm.
Lễ hội sầu riêng tại miền Đông Thái Lan sẽ diễn ra vào ngày 25/1. Do đó, việc khắc phục các vấn đề liên quan đến vàng O còn nhằm mục tiêu đảm bảo sinh kế cho người dân, theo ông Rapeephat.
Điều tra về nguồn gốc xuất hiện vàng O tồn dư trên sầu riêng, tờ Bangkok Post cho biết, từ tháng 9/2024, Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã Thái Lan đã phát hiện một số cá nhân sử dụng trái phép chất có chứa vàng O trên cây trồng nhưng chưa được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA), Bộ Y tế Công cộng Thái Lan đăng ký, cho phép lưu hành.
Chất này được một số nhà máy đóng gói sầu riêng sử dụng sau đó, chủ yếu tại tỉnh Chumphon. Ngay khi phát hiện, FDA Thái Lan yêu cầu doanh nghiệp ngừng sử dụng chất chứa vàng O. Tuy nhiên, trong chuyến kiểm tra 1 tháng sau đó, FDA phát hiện các cơ sở vẫn tiếp tục sử dụng chất cấm và quyết định cảnh cáo.
Tuy nhiên, đến ngày 11/1 (1 ngày sau khi Trung Quốc ra thông báo yêu cầu giấy kiểm định vàng O), lô sầu riêng của Thái Lan bị từ chối nhập cảnh ở sân bay Nam Ninh, Trung Quốc.
Ông Thangon Pariwat, cố vấn Hiệp hội Thương mại Trái cây Thái Lan đồng tình rằng, cần có biện pháp để nhanh chóng nâng cao chất lượng sầu riêng, cũng như bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng.
“Các nhà sản xuất, xuất khẩu sầu riêng cùng cơ quan quản lý phải chấp nhận yêu cầu này và nhanh chóng tìm ra giải pháp, không để gián đoạn giao thương, nhất là khi tỉnh Chanthaburi đã vào vụ thu hoạch”, ông nói. Vị cố vấn cũng khuyến nghị tỉnh Chanthaburi nên sớm xây dựng phòng thí nghiệm kiểm tra kim loại nặng (bao gồm vàng O).
Trong dài hạn, ông đề nghị Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã cử cán bộ đi kiểm tra, phân tích, lấy mẫu sầu riêng ở vùng xuất khẩu, ngay khi mới vào vụ. Nguyên do bởi, người dân tại một số vùng sâu, vùng xa chưa chắc nắm hết được yêu cầu của thị trường nhập khẩu, và không loại trừ khả năng “vô tình vi phạm”.
“Trước khó khăn, chúng ta nên chung tay, thay vì đổ lỗi. Dù là cơ quan quản lý, doanh nghiệp hay người dân, chúng ta cũng đều cần ý thức sâu sắc về câu chuyện này, tránh tái diễn”, ông Thangon chia sẻ, và lưu ý, các thị trường nhập khẩu như Trung Quốc luôn theo sát diễn biến sản xuất của Thái Lan. Nhiệm vụ của nhà sản xuất, vì thế, là tuân thủ các quy định và duy trì mọi tiêu chuẩn.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã Itthi nhất trí và tiết lộ, 4 phòng thí nghiệm khác sẽ được mở vào tuần sau, giúp nâng năng lực xét nghiệm của Thái Lan lên 1.300 mẫu mỗi ngày. Toàn bộ lượng sầu riêng nghịch vụ, trồng chủ yếu tại các tỉnh miền Đông và Nam Thái Lan có thể hưởng lợi từ hệ thống này.
Năm 2024, xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan sang Trung Quốc bị suy giảm do nắng nóng, hạn hán. Sau 11 tháng đầu năm, nước này xuất khẩu giảm 8,2% so với cùng kỳ 2023. Bên cạnh đó, sầu riêng Thái Lan cũng vấp phải sự cạnh tranh quyết liệt từ Việt Nam và Malaysia.
Tờ Thairath cho hay, nhiều cá nhân vẫn tin nhúng sầu riêng vào dung dịch chứa vàng O sẽ tăng độ vàng cho vỏ trái cây, giúp màu sắc tươi sáng hơn và thu hút người mua. Ngoài ra, một số khác coi vàng O là “thần dược” sửa chữa các khiếm khuyết trên bề mặt vỏ sầu riêng, giúp khắc phục các vấn đề trên vỏ như phai màu, nứt, hoặc bị dập gai.
Nhiều quốc gia đã cấm sử dụng vàng O trên thực phẩm hoặc nông sản. Chất này có thể gây ra ung thư, kích ứng hệ tiêu hóa và hô hấp, hoặc một số bất thường khác. Bên cạnh đó, vàng O khó rửa sạch, nên có thể đọng trên vỏ thời gian dài và thẩm thấu vào phần cơm bên trong.