Đảng của bà Yingluck Shinawatra, đang lên kế hoạch ban hành chính sách từng được ông Thaksin Shinawatra, cựu thủ tướng, đồng thời là anh trai bà, mua gạo chưa qua xay xát với mức giá 15.000 Bath, tương đương 496 USD/tấn, gấp hai lần so với mức giá hiện tại. Theo một điều tra với 8 nhà xay xát và thương lái, với mức giá thu mua này, chi phí của các nhà xuất khẩu sẽ tăng lên, đồng thời tăng giá vận chuyển từ mức 500 USD hiện nay lên mức 750 USD.

Gạo là mặt hàng ngũ cốc ít tăng giá hơn cả so với các loại ngũ cốc khác, như lúa mỳ và ngô trong năm vừa qua. Đồng thời, UN từng nhận định gạo chính là loại hàng hóa đã ngăn chặn một cuộc khủng hoảng lương thực cho nhân loại. Do vậy, giá gạo tăng tại Thái Lan có thể thúc đẩy nhu cầu đối với các loại gạo giá rẻ hơn từ Việt Nam, nhà xuất khẩu gạo lớn thứ 2 thế giới và Ấn Độ.

Theo ông Mamadou Ciss, CEO của Hermes Investments Pte, người đã dự đoán chính xác vào năm 2006 về sự tăng giá gấp đôi của hàng hóa: “Nếu như chính sách này được thực hiện, giá thế giới chắc chắn sẽ tăng do Thái Lan chiếm đến 1/3 thương mại gạo toàn cầu. Trong quá khứ, bất cứ một chương trình nào như vậy cũng tạo sóng trên thị trường lập tức. Tất nhiên, các nhà thu mua toàn cầu sẽ có những biện pháp đối phó nhưng cuối cùng, cuộc cạnh tranh mua bán trên thị trường sẽ thuộc về người bán trong những trường hợp như vậy”.

Giá gạo thô trên thị trường Chicago đã tăng 28% trong 1 năm vừa qua, lên mức 15,060 USD/100 pound; trong khi đó, giá ngô đã tăng gấp đôi và giá lúa mỳ tăng 72%. Giá gạo của Thái Lan đã giảm 10% trong năm 2011, giá gạo loại B ở mức giá 499 USD/tấn.

Chính sách chủ chốt

Năm 2008, khi liên minh đảng của ông Thaksin vẫn cầm quyền, chính phủ Thái Lan đã có một chính sách tương tự, khi thu mua 5,4 triệu tấn gạo từ 700 ngàn nông dân. Trong năm này, giá gạo tại Thái Lan đã tăng lên mức kỷ lục 17.000 Bath/tấn và giá xuất khẩu cũng đạt mức cao chưa từng thấy, 1.038 USD/tấn.

Kế hoạch dự trữ của ông Thaksin

Theo kế hoạch của ông Thaksin, cơ chế mua hoạt động là gạo dự trữ sẽ trở thành khoản thế chấp cho khoản vay nợ, và giá thị trường tăng sẽ bù đắp cho khoản thế chấp này. Tuy nhiên, theo USDA, sau đó, kho dự trữ gạo của nước này đã lên mức kỷ lục 6,1 triệu tấn vào năm 2009.

Sau khi ông Abhisit lên nắm quyền tại Thái Lan, ông đã chấm dứt chương trình thu mua gạo của ông Thaksin và áp dụng một hệ thống, trong đó chính phủ sẽ chi trả cho 4,2 triệu nông dân khoản chênh lệch giữa giá thị trường và giá cam kết 11.000 Bath/tấn.

Ông Abhisit cam kết sẽ nâng mức giá cam kết lên 12.000 Bath/tấn nếu thắng trong lần bầu cử sắp tới vào tháng 7

Năm 2011, theo USDA, Thái Lan đã xuất khẩu 10 triệu tấn gạo, trong tổng lượng xuất khẩu 31 triệu tấn của thế giới. Năm 2011, sản lượng gạo thế giới ước đạt 451,6 triệu tấn, vượt xa mức tiêu dùng 448,4 triệu tấn, giúp tăng cường kho dự trữ toàn cầu 3,4%, lên mức 97 triệu tấn, mức cao nhất trong vòng 8 năm qua.

Theo ông Concepcion Calpe, nhà kinh tế cấpp cao tại FAO, cho biết: “Sự tăng giá gạo của Thái Lan sẽ khiến các đối thủ xuất khẩu như Việt Nam vui mừng. Tất nhiên, việc tăng giá này cũng sẽ tác động đến giá thế giới; tuy nhiên, tôi không kỳ vọng giá sẽ vọt cao do nguồn cung trên thị trường hiện đang khá dồi dào”.

Kim Dung AGROINFO

Nguồn: Bloomberg