Tại những trang trại hoa khổng lồ ở tỉnh Vân Nam, các công nhân với mức lương 25USD/tháng đang thu hoạch nhiều loại hoa như cẩm chướng, hoa hồng và lily từ những khu nhà kính lớn, loại bỏ gai, đóng gói bằng giấy và hộp nhựa để chuyển đi. Hoa hồng không có gai sẽ nhẹ hơn và có thể đóng gói chặt hơn, do đó sẽ giảm chi phí vận chuyển bằng đường hàng không.
Việc xuất khẩu hoa trồng tại khu vực này sang Mỹ bắt đầu từ tháng 9 năm nay. Ngoài ra, hoa trồng ở đây còn được xuất khẩu sang Hà Lan, nơi mà niềm tự hào về hoa tuylip đã không làm giảm nhu cầu đối với hoa hồng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc. Chẳng mấy chốc, những người nông dân trồng hoa ở vùng nông thôn nghèo này của Trung Quốc đã trở thành các nhà cung cấp lớn cho các thị trường từ Singapore đến Nga.
“Kế hoạch của chúng tôi là trở thành nước trồng và xuất khẩu hoa lớn nhất ở khu vực Châu Á trong vòng 10 đến 15 năm nữa và thậm chí có thể vượt Hà Lan để trở thành nước trồng và xuất khẩu hoa lớn nhất thế giới”, Phó chủ tịch Hiệp hội Hoa của tỉnh Vân Nam, ông Li Gang, cho biết.
Hiện tại, Trung Quốc chủ yếu đẩy mạnh xuất khẩu hoa hồng, loại hoa có giá trị xuất khẩu cao và có thể vận chuyển đến những nơi xa một cách dễ dàng mà không bị hư hại nhiều. Hoa cẩm chướng cũng có thể vận chuyển bằng đường hàng không nhưng lại có giá trị xuất khẩu thấp hơn. Hoa tuylip có giá cao nhưng không thể đóng gói với số lượng lớn trong cùng một gói. Chi phí vận chuyển đối với loại hoa này cao, làm giảm khả năng cạnh tranh. Hoa lily có thể vận chuyển bằng máy bay và có giá cao nhưng phải rất yêu cầu phải rất cẩn thận trong quá trình vận chuyển. Do đó, Trung Quốc bắt đầu xuất khẩu loại hoa này sang những thị trường gần như Singapore.
Ngành công nghiệp hoa đang là một trong những ưu tiên hàng đầu của Trung Quốc. Hai năm trước, Chủ tịch Hồ Cẩm Đào đã đến Vân Nam để kêu gọi phát triển lĩnh vực xuất khẩu hoa. Thủ tướng Ôn Gia Bảo và người tiền nhiệm của ông, nguyên Thủ tướng Chu Dung Cơ, cũng đã rất quan tâm đến việc phát triển các khu nhà kính để trồng hoa ở Vân Nam. Chính phủ Trung Quốc hiện đang cung cấp các khoản vay miễn phí dành cho việc xây dựng các khu nhà kính để trồng hoa ở tỉnh này.
Chính phủ Trung Quốc đã đầu tư nhiều vào ngành công nghiệp hoa. Số tiền mà Chính phủ Trung Quốc đầu tư vào cơ sở hạ tầng ở khu vực Tây Nam đã lên tới 200 triệu USD. Nhiều con đường 12 làn xe chạy, những cây cầu lớn và cả các sân bay quốc tế đã được xây dựng mới để kết nối các địa phương nằm sâu trong đất liền với thế giới bên ngoài đồng thời để có thể vận chuyển hoa một cách dễ dàng. Các xe tải lạnh được cung cấp miễn phí hoặc ở mức giá thấp cho các nông trại để có thể vận chuyển hoa tốt hơn.
Vân Nam không chỉ là nơi duy nhất ở Trung Quốc thích hợp với việc trồng hoa hồng mà còn là nơi mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc dành sự quan tâm đặc biệt do vị trí nhạy cảm của địa phương này. Vân Nam nằm giữa Myanmar, Lào, Việt Nam và Tây Tạng, đồng thời cũng rất gần với Ấn Độ. Chiến tranh biên giới đã xảy ra ở đây vào năm 1962, đồng thời đây cũng là con đường vận chuyển heroin từ Myanmar vào Trung Quốc. Đây cũng là cửa ngõ quan trọng kết nối Trung Quốc với khu vực Đông Nam Á.
Có thể nói, trong ngành công nghiệp hoa cũng như nhiều ngành khác, Trung Quốc đã khiến nhiều nước khác lâm vào tình trạng khó khăn. Chính phủ các nước phương Tây, bao gồm cả Hà Lan, phàn nàn rằng nhiều nông trại hoa Trung Quốc đã không chịu trả tiền bản quyền giống hoa khi họ sử dụng các giống hoa đã được đăng ký quốc tế. Tranh chấp này có thể dẫn tới việc các nước hạn chế nhập khẩu hoa từ Trung Quốc.
Phần lớn các giống hoa được trồng ở Vân Nam là các giống giao dịch quốc tế được sản xuất ở các nước khác. Người trồng hoa ở Vân Nam mới chỉ sản xuất một vài giống mới và đăng ký những giống hoa này với chính quyền Trung Quốc. Tuy nhiên, họ đã không đăng ký các giống này ở nước ngoài do đó, tại các thị trường xuất khẩu, các giống hoa này rất dễ bị cho là giống đã được đăng ký của các nước khác.
Ngoài ra, một số nước phàn nàn rằng những động thái của Chính phủ Trung Quốc tại khu vực này có thể vi phạm các quy tắc thương mại quốc tế về cấm sử dụng trợ cấp của chính phủ trong lĩnh vực xuất khẩu.
Một vấn đề khác là năng suất của các trang trại sản xuất hoa ở Trung Quốc. Nông dân ở các nước khác lo ngại rằng Trung Quốc có thể xuất khẩu quá nhiều hoa, đặc biệt là hoa chất lượng thấp, khiến giảm giá bán buôn trên thị trường.
Giám đốc một công ty xuất khẩu hoa của Hà Lan cho biết: “Một trong những nguy cơ từ Trung Quốc là sản xuất với số lượng quá lớn. Vấn đề này cần phải được kiểm soát”.
Doeke Faber, Chủ tịch Hiệp hội Đấu giá Hoa Hà Lan cho biết sức cạnh tranh của ngành công nghiệp hoa Trung Quốc thậm chí sẽ còn lớn hơn trong những ngành khác do điều kiện khí hậu vô cùng thuận lợi và giá nhân công rẻ.
Việc Trung Quốc đẩy mạnh ngành công nghiệp hoa với mục tiêu tăng kim ngạch xuất khẩu của ngành này gấp 4 lần lên 200 triệu USD (tương đương hơn 1 tỷ bông) mỗi năm trong khoảng thời gian từ nay đến 2010 đang là mối lo ngại đối với các nhà trồng hoa ở Colombia, Ecuador, Kenya, Malaysia và Thái Lan. Đặc biệt, Kenya dễ bị tổn thương hơn cả do chè xuất khẩu của nước này hiện đang phải cạnh tranh mạnh với các sản phẩm cùng loại được trợ giá của Trung Quốc.
Các nhà sản xuất hoa của Trung Quốc cũng phải đối mặt với một số trở ngại lớn, bao gồm việc thiếu các kho lạnh và xe tải lạnh để vận chuyển hoa cũng như chi phí vận chuyển cao tới những thị trường ở xa.
Chi phí vận chuyển bình quân đối với mỗi bông hồng là khoảng 30 cent. Trong khi đó, giá bán buôn hoa hồng tại các trang trại hoa ở Vân Nam chỉ là 4 - 16 cent/bông và có thể lên tới 28cent/bông vào dịp Valentine. Tùy thuộc vào thời gian nào trong năm, hoa hồng được trồng ở đây có giá rẻ chỉ bằng một nửa so với hoa được trồng ở các nước đang phát triển khác, nếu không tính cước vận chuyển.
Mức giá bán buôn một bông hoa tại các nông trại trồng hoa ở Trung Quốc chỉ bằng 1/10 mức giá bán lẻ tại các siêu thị tại Mỹ hay châu Âu.