Theo TS. Lê Ngọc Báu - Viện KHKT Nông lâm nghiệp Tây Nguyên muốn cải thiện chất lượng sản phẩm nên chuyển dịch cơ cấu thời vụ thu hoạch sang mùa khác, không chỉ tận dụng chi phí tưới nước cho cây cà phê mà còn tránh thu hoạch vào mùa mưa, gây bất lợi cho chế biến; điều chỉnh giá mua sản phẩm có lợi cho người sản xuất, khuyến khích người trồng ra sản phẩm chất lượng cao. Bên cạnh đó, phải tăng cường quản lý nhà nước về chất lượng thông qua áp dụng tiêu chuẩn TCVN 4193:2005 cho toàn bộ sản lượng cà phê XK…

Từ 1/10/2007, Bộ Công Thương sẽ thống nhất bắt buộc kiểm tra chất lượng mặt hàng cà phê theo tiêu chuẩn TCVN 4193:2005 trước khi thông quan. Nhưng quyết định này đang gặp những cản trở từ các doanh nghiệp cà phê ở Đăk Lăk. Doanh nghiệp cho rằng, nếu làm như vậy sẽ tồn một lượng cà phê rất lớn vì không đáp ứng được tiêu chuẩn TCVN 4193:2005 yêu cầu.

Muốn đạt được yêu cầu này, các DN phải trang bị máy móc, đầu tư công nghệ chế biến cà phê chất lượng cao mới kịp áp dụng cho niên vụ 2007/2008 (một niên vụ từ khoảng tháng 10 năm trước đến tháng 10 năm sau). Chủ trương của Nhà nước là không khuyến khích XK cà phê hạt vỡ, tạp chất, nhưng phải hài hòa lợi ích giữa nhà nước, nông dân và doanh nghiệp.

Ông Vân Thành Huy, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - ca cao Việt Nam, khẳng định: “Hiện cà phê của chúng ta tạp chất đến 1% là quá lớn, các doanh nghiệp hội viên của chúng tôi đề ra tạp chất tối đa 0,5% là có thể thực hiện được. Chúng ta XK ít đi, nhưng để có thương hiệu trên thị trường thế giới còn hơn chạy theo số lượng mà không có thương hiệu và có thể xảy ra những rào cản thương mại khi các nhà nhập khẩu phát hiện ra tạp chất trong cà phê thành phẩm quá mức cho phép. Cần phải thay đổi trong cách nghĩ, cách làm của các nhà buôn, vấn đề tranh mua, tranh bán đang nảy sinh trong chính các DN kinh doanh cà phê trong nước, không những không phù hợp với thông lệ buôn bán quốc tế mà nó còn làm thị trường nhỏ đi chứ không phải rộng ra”.

Ông Huy kiến nghị: Văn bản về Tiêu chuẩn TCVN 4293:2005 đến nay vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể, Bộ Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Khoa học - Công nghệ phải sớm có văn bản chỉ đạo cụ thể cơ quan thẩm định và có lộ trình áp dụng để các DN có cơ sở tiến hành ký kết các hợp đồng XK, chế biến và hoàn tất các thủ tục thông quan được thuận lợi hơn.

Lây nay chúng ta giao hàng cà phê XK có thói quen dùng phương thức FOB trong ký kết hợp đồng XK khi vận chuyển hàng hóa cà phê bằng container. Phương thức này nhà XK phải thanh toán bằng vận đơn đã xếp hàng, trong khi container lại được giao ở trên bờ (CY, CFS), vì vậy nhà XK chỉ được vận chuyển cấp vận đơn chưa xếp hàng, do đó nhà XK không thanh toán được tiền hàng.

Điều kiện FOB hiện không còn phù hợp với vận tải container, chỉ còn phù hợp với việc buôn bán hàng rời. Cần sử dụng điều kiện FCA (free carrier) thay thế cho điều kiện FOB khi chuyên chở hàng hóa bằng container. Để phù hợp với thực tiễn trong giao nhận hàng XK hiện tại, ông Huy kêu gọi, các DN nên thống nhất khi giao hàng cà phê XK bằng container dùng điều kiện FCA, thay vì dùng điều kiện thương mại FOB.

Đối với hợp đồng mua bán FCA, nhà XK có thể giao hàng cho nhà nhập khẩu ở trên bờ, khi đó người bán cũng giao container cho người chuyên chở trên bờ và khi giao container cho người chuyên chở tại các bãi để container hoặc các trạm giao hàng lẻ, nhà XK đồng thời giao hàng cho người nhập khẩu, nên nhà XK có thể thanh toán bằng vận đơn nhận để xếp. Vì vậy, khi hoàn thành việc giao container cho người chuyên chở tại CY, CFS, nhà XK có thể thanh toán được tiền hàng ở ngân hàng mà không cần chờ đến khi container được xếp lên tàu, không bị ứ đọng vốn.