Trong văn bản gửi Chính phủ, Bộ Tài chính cho rằng chính sách lệ phí trước bạ hiện hành có một số điểm đã không còn phù hợp như: Giá đất tính lệ phí chước bạ tăng cao hơn nhiều so với trước và qua khảo sát thực tế việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại một số quận, huyện ở Hà Nội cho thấy tình hình cấp giấy chứng nhận trong thời gian qua có nhiều bất cập.
Theo lý giải của Bộ Tài chính, do việc thu lệ phí chước bạ theo tỷ lệ 1% tính trên giá đất do UBND cấp tỉnh ban hành trong khung giá của Chính phủ là phù hợp trong thời điểm ban hành Nghị định số 176/1999/NĐ-CP.
Nay giá đất do UBND cấp tỉnh ban hành theo quy định của Luật Đất đai năm 2003 được xác định theo nguyên tắc sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường, đã tăng lên nhiều lần so với trước.
Một lý do được đưa ra đó là qua khảo sát, thống kê tình hình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của 51 địa phương thì một trong những nguyên nhân không thực hiện được nghĩa vụ tài chính khi cấp giấy chứng nhận là người dân không có đủ tiền nộp lệ phí chước bạ, làm chậm tiến độ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Việc người dân không có khả năng thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước và Nhà nước cũng không có chế độ cho ghi nợ về thuế chuyển quyền sử dụng đất hoặc lệ phí chước bạ phải nộp cũng là nguyên nhân gây ra sự chậm trễ này.
Kết quả cuộc khảo sát gần đây tại 3 quận, huyện là Hoàng Mai, Đông Anh và Gia Lâm cho thấy, tại các quận, huyện nêu trên, mỗi hộ được cấp giấy chứng nhận với diện tích đất ở trung bình khoảng 300 m2, với giá đất ở tại nông thôn khoảng từ 1 đến 1,5 triệu đồng/m2 thì số tiền lệ phí chước bạ khoảng từ 3 đến 5 triệu đồng là lớn đối với các hộ nông dân.
Nhiều ý kiến cho rằng nên điều chỉnh giảm tỷ lệ nộp xuống với số tiền nộp lệ phí chước bạ từ 1 đến 2 triệu đồng thì người dân có khả năng nộp.
“Nếu không cho phép hồi tố thì các đối tượng này sẽ không được cấp giấy chứng nhận và sẽ không hoàn thành được mục tiêu phấn đấu đến năm 2010 cơ bản hoàn thành việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với tất cả các loại đất trên phạm vi toàn quốc” - Bộ Tài chính đánh giá.
Bộ Tài chính cũng kiến nghị miễn lệ phí chước bạ nhà ở, đất ở của đối tượng là hộ nghèo; nhà ở, đất ở của người dân tộc thiểu số ở các xã, phường, thị trấn thuộc vùng khó khăn khăn khi được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở, quyền sở hữu nhà ở.
Kết quả khảo sát cho thấy, tại quận Hoàng Mai: Số giấy đã ký là 19.672 giấy, số giấy đã cấp cho người dân là 11.122 giấy (chiếm 56,5%), số giấy người dân chưa đến nhận là 8.550 giấy (chiếm 43,5%).
Tại huyện Đông Anh: Số giấy đã ký là 8.485 giấy, số giấy đã cấp cho người dân là 2.879 giấy (chiếm 33,9%), số giấy người dân chưa đến nhận là 5.606 giấy (chiếm 66,1%).
Tại huyện Gia Lâm: Số giấy đã ký là 37.198 giấy, số giấy đã cấp cho người dân là 12.302 giấy (chiếm 33,1%), số giấy người dân chưa đến nhận là 24.896 giấy (chiếm 66,9%).