Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa tổ chức đoàn khảo sát các cảng cá để nắm bắt tình hình nguồn nguyên liệu chế biến xuất khẩu cũng như tình trạng thương lái Trung Quốc (TQ) gom hàng. Qua khảo sát thực tế cho thấy tại nhiều địa phương, thương lái TQ đang gom mua nguyên liệu quyết liệt.

Mua ngay trên biển

Tại cảng cá Thọ Quang (Đà Nẵng), cảng cá Hòn Rớ (Khánh Hòa)..., khi đến làm việc, đại diện của VASEP đều nhận được thông tin sản lượng khai thác hải sản cập cảng tăng so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, khi đoàn khảo sát của VASEP làm việc trực tiếp với ban quản lý 2 cảng này thì được biết sản lượng cập cảng tăng là do các tàu đánh bắt của các tỉnh lân cận “quá giang”, còn sản lượng khai thác thực tế của Đà Nẵng và Khánh Hòa đều giảm mạnh. Cũng theo ban quản lý 2 cảng này, chất lượng thủy hải sản quá thấp, chỉ có khoảng 30% - 40% đạt chỉ tiêu xuất khẩu được doanh nghiệp (DN) trong nước mua về chế biến. Nguyên nhân là do thương lái TQ đã gom gần hết nguyên liệu tốt. Họ hình thành cả đội quân “nậu” vựa phục vụ mua gom. Ban quản lý cảng cá Hòn Rớ cho biết năm trước, thương lái TQ cũng đã tổ chức mua gom nhưng không mạnh như hiện nay. Giờ đây, họ chuyển sang hình thức thu mua trực tiếp với ngư dân từ vài tấn cho đến cả chục tấn. Còn tại cảng cá Tiên Sa, luôn có hàng chục thương lái TQ túc trực thu mua để xuất tiểu ngạch sang TQ...

Bà Nguyễn Thu Sắc, Phó Chủ tịch VASEP, cho biết thương lái TQ không chỉ thu mua tại cảng cá mà họ còn đưa cả tàu thuyền ra khơi để mua nguyên liệu trực tiếp từ các tàu đánh cá trên biển và chở thẳng về TQ. Số lượng thu mua kiểu này là bao nhiêu chưa ai thống kê đầy đủ nhưng con số là không hề nhỏ. Bằng chứng là DN trong nước ngày càng thiếu nguyên liệu trầm trọng. Nhiều DN từ chủ động sản xuất, chế biến xuất khẩu phải chuyển sang làm hàng gia công cho khách hàng nước ngoài.

Gom tôm tận ao

Theo VASEP, các loại thủy sản nuôi như tôm cũng đang bị thương lái TQ lùng mua. Họ đến tận ao, đìa ở các tỉnh miền Trung, miền Tây trực tiếp mua của dân số lượng lớn rồi đóng thùng đưa lên xe tải chuyển thẳng về TQ. DN chế biến tôm xuất khẩu trong nước thường xuyên bị thiếu nguyên liệu do không thể cạnh tranh lại họ về giá. Nhiều nhà máy phải tạm ngưng hoạt động hoặc chỉ hoạt động cầm chừng.

Theo ông Trần Văn Lĩnh, Tổng Giám đốc Công ty CP Xuất khẩu Thủy sản Thuận Phước (Đà Nẵng), do thiếu nguyên liệu vì không tranh mua được với thương lái TQ, nhiều nhà máy ở miền Trung chỉ hoạt động khoảng 30% công suất. Hiện nhiều thương lái TQ gần như ở hẳn tại các vùng nuôi trồng thủy sản và tổ chức người địa phương đi gom mua nguyên liệu tại từng ao trong khu vực.

Theo