Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh điều này khi chủ trì Hội nghị “Thúc đẩy phát triển công nghiệp chế biến nông sản, cơ giới hóa nông nghiệp" tổ chức ngày 21/2 tại trụ sở Văn phòng Chính phủ.

Chế biến là động lực cho xuất khẩu nông sản

Phát biểu khai mạc, Thủ tướng cho biết: Hội nghị trực tuyến có quy mô toàn quốc với sự tham gia của 63 tỉnh, thành phố và các công ty, tập đoàn lớn trong nông nghiệp, vì vậy, phải bàn vấn đề thiết thực vì sao chưa làm tốt cơ giới hóa, vì sao có địa phương làm tốt, có địa phương chưa làm được? Hiện nay, có những địa phương đã bước đầu làm tốt về cơ giới hóa, chế biến được đẩy mạnh; một số công ty, tập đoàn về nông nghiệp đã có cách làm tốt như Đồng Giao, Lộc Trời, Dabaco, TH True Milk, Nafoods Group, Richy, VEAM… Tuy nhiên, có những địa phương, doanh nghiệp vẫn còn yếu kém trong việc ứng dụng cơ giới hóa, công nghệ chế biến còn yếu, lạc hậu. Tình trạng sản xuất thủ công vẫn còn phổ biến trong ngành nông nghiệp, dẫn tới năng suất lao động còn rất thấp…

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị “Thúc đẩy phát triển công nghiệp chế biến nông sản, cơ giới hóa nông nghiệp" tổ chức ngày 21/2.

Theo Thủ tướng, Nghị viện châu Âu vừa thông qua Hiệp định EVFTA và EVIPA, mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam vào thị trường 20.000 tỷ USD có yêu cầu cao. Xuất khẩu nông sản rất quan trọng nhưng thị trường trong nước gần 100 triệu dân càng quan trọng mà nếu chúng ta không quan tâm, không lo thị trường trong nước thì sẽ là thiếu trách nhiệm với người dân. Vậy cần có chính sách, biện pháp gì để tháo gỡ cho chế biến, nhất là chế biến sâu, cho cơ khí hóa khi mà hiện nay, số lao động nông nghiệp còn đông, chủ yếu làm thủ công, mức độ cơ giới hóa còn thấp nên năng suất thấp? “Thời gian qua, chúng ta ban hành nhiều chính sách cho lĩnh vực này nhưng chưa tập trung, vậy từ Hội nghị hôm nay, Nhà nước cần tập trung vào chính sách nào được coi là "cú đấm thép" của Nhà nước để tháo gỡ vướng mắc, phát triển công nghiệp cơ giới hóa và chế biến nông sản tốt hơn nữa”, Thủ tướng  nhấn mạnh.  

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường nhận định, 10 năm trở lại đây, công nghiệp nông nghiệp phát triển mạnh mẽ, áp dụng trong nhiều khâu của chuỗi sản xuất nông nghiệp. Công nghiệp chế biến nông sản làm nền nông nghiệp thay đổi mạnh mẽ, từ tự cung tự cấp sang xuất khẩu. Kim ngạch xuất khẩu nông sản tăng mạnh, bình quân 8-10% trong nhiều năm qua (năm 2019 đạt mức kỷ lục 41,3 tỷ USD). Nông sản Việt Nam đã xuất sang hơn 180 nước và vùng lãnh thổ, trong đó có cả các thị trường khó tính như Mỹ, EU. Các nhà máy chế biến đã giải quyết việc làm trực tiếp cho khoảng 1,6 triệu lao động mà phần lớn là con em nông dân, với mức thu nhập bình quân 5-7 triệu đồng/tháng.

Những ngành hàng nông sản của Việt Nam hiện có năng lực chế biến mạnh là: thủy sản, đồ gỗ, cà phê, điều, cao su… Trong đó, sản lượng thủy sản  chế biến xuất khẩu và tiêu thụ nội địa khoảng 4,5 - 5 triệu tấn/năm; tiêu thụ dạng tươi, sống khoảng 2 triệu tấn. cả nước có 636 cơ cơ sở chế biến công nghiệp thủy sản gắn với xuất khẩu. Ở ngành hàng lâm sản, cả nước có khoảng 4.500 cơ sở chế biến gỗ, tập trung 80% ở các tỉnh miền Nam, mỗi năm tiêu thụ trên 40 triệu m3 gỗ. Số doanh nghiệp chế biến có quy mô vốn đầu tư từ 5 tỷ đồng trở lên chiếm gần 30% chủ yếu sản xuất xuất khẩu.

Ông Đinh Cao Khuê, Chủ tịch HĐQT CTCP Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO) cho rằng, Hiệp định thương mại tự do giữa EU và Việt Nam (EVFTA) mang lại thuận lợi cho rau quả tươi và rau quả chế biến. Về rau quả chế biến, Việt Nam đang cạnh tranh mạnh với châu Mỹ. Hiện, DOVECO đã đầu tư ở Ninh Bình, Bắc Giang, khánh thành một nhà máy ở Gia Lai. Vừa rồi có ảnh hưởng của dịch Covid-19, song không gây biến động mạnh về giá cả, DOVECO vẫn xuất khẩu 40% với giá cao sang Mỹ, EU, vẫn xuất chanh leo sang Brazil.

"Vùng nguyên liệu quyết định sự tồn tại và phát triển của nhà máy chế biến. Chúng ta cần có vùng tập trung và phi tập trung. Doanh nghiệp rất khó có được những mảnh đất hàng chục nghìn ha, do đó phải liên kết với HTX, với nông dân, với các lâm trường", ông Khuê nói. 

Nhiều dư địa cho sản xuất máy nông nghiệp

“Đăng đàn” phát biểu, ông Trần Bá Dương, Chủ tịch HĐQT CTCP Ô tô Trường Hải (THACO) nhấn mạnh: trong thời gian qua, nông nghiệp đã phát triển tốt nhưng đã đến lúc cần xem xét để cơ cấu lại, mà chủ yếu là thị trường hội nhập kinh tế thế giới. Nông nghiệp phải theo 2 hướng. Một là hướng quy mô lớn và ứng dụng công nghệ phù hợp, tổ chức sản xuất với chất lượng ổn định và dựa vào phân phối tập trung ở các thị trường chiếm tỷ lệ nhất định. Hai là, với tổ chức sản xuất nhỏ hơn thì phải theo hướng nền tảng hữu cơ và có tính thiết thực cao.

Hội nghị “Thúc đẩy phát triển công nghiệp chế biến nông sản, cơ giới hóa nông nghiệp" tổ chức ngày 21/2 tại trụ sở Văn phòng Chính phủ.

“Hiện, ngành nông nghiệp còn bị vô cơ hóa quá nặng, dẫn tới đời sống sinh học cùa sản phẩm nông nghiệp thấp. Phải làm đồng bộ cả chăn nuôi, phân hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật hữu cơ và biện pháp bảo quản hữu cơ. Chuỗi giá trị hữu cơ thì cần phải xuyên suốt từ giống, chăm sóc, bảo quản và chứng nhận với khách hàng để tạo ra chuỗi giá trị”, Chủ tịch HĐQT THACO nêu quan điểm.

Nếu làm theo hướng này, sản xuất ít nhưng chất lượng cao, nông dân sẽ không còn phải giải cứu. “Trong thời gian qua, một số tổ chức “giải cứu” và có những thông tin thái quá khiến người nông dân chạnh lòng. Nếu làm kinh doanh mà cứ chờ giải cứu thì không phải là làm kinh doanh. Người nông dân cần tham gia nền sản xuất kinh tế thị trường để có hướng sản xuất phù hợp hơn”, ông Dương nói. 

Ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho hay, hiện nay, Việt Nam phải nhập khẩu gần 70% số máy móc phục vụ nông nghiệp, phần lớn trong số đó có nguồn gốc từ Trung Quốc. Máy nông nghiệp Việt Nam mới chỉ chiếm khoảng gần 30% thị phần, 60% là máy nhập khẩu từ Trung Quốc, còn lại là Nhật Bản và Hàn Quốc. Vì vậy, dư địa cho phát triển ngành sản xuất máy nông nghiệp còn rất lớn. 

Đề cập về vấn đề cơ giới hóa nông nghiệp, ông Đinh Cao Khuê cho rằng, đây là thứ gắn liền với sản xuất. Về làm đất, máy móc đã tương đối, nhất là máy từ Nhật về gặt đập liên hợp. Chuyện nghiên cứu lớn, nghiên cứu cơ bản, nên giao cho các trường đại học, các viện. Còn nghiên cứu ứng dụng, nên giao cho doanh nghiệp như VinFast, THACO, sau đó các doanh nghiệp sản xuất đến đặt hàng máy móc từ VinFast, từ THACO...

"Chúng ta mua máy của Đức, của Mỹ, rồi khi hỏng lại phải gửi sang sửa hoặc mời họ sang, rất lâu, rất tốn kém. Bởi vậy, nên hướng các doanh nghiệp lớn trong nước đầu tư vào chế tạo máy nông nghiệp", Chủ tịch HĐQT DOVECO nói. 

Đồng tình với những kiến nghị của ông Đinh Cao Khuê, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường đề nghị Bộ KH&CN, Bộ Công Thương và các doanh nghiệp trong ngành cơ khí chế tạo giai đoạn tới quan tâm hơn nữa tới việc đầu tư cho nghiên cứu, chế tạo và sản xuất các thiết bị cơ giới hóa phụ trợ, phục vụ cho ngành nông nghiệp và công nghiệp chế biến nông sản thực phẩm. Bởi hiện nay, năng lực của các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể làm được điều này.

Cùng với phát triển chế biến, việc thúc đẩy cơ giới hóa trong nông nghiệp là nội dung căn bản góp phần nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững cho nông sản. “Chỉ có đầu tư phát triển công nghiệp chế tạo máy, thiết bị nông nghiệp theo hướng chuyên sâu cho những sản phẩm ngành hàng chủ lực mà Việt Nam có lợi thế canh tranh cao mới đáp ứng được nhu cầu của nền sản xuất hàng hóa lớn và yêu cầu của thị trường tiêu thụ. Ngoài ra, áp dụng khoa học công nghệ, nhất là công nghệ 4.0 và hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến vào chế biến nông sản và cơ giới hóa nông nghiệp sẽ đảm bảo kiểm soát được chất lượng, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc sản phẩm, đáp ứng tốt các yêu cầu của thị trường tiêu thụ, bảo vệ tốt môi trường”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói. 

Theo Thời báo Kinh doanh