Động thái này có thể không tác động tới thương mại đường toàn cầu, ít nhất trong vài năm tới, theo chính phủ và các nhà chức trách Thái Lan cho biết. Theo Văn phòng Hội đồng mía và đường Thái Lan (OCSB), Thái Lan sẽ phải dỡ bỏ hệ thống phân chia lợi nhuận 70:30 đã tồn tại từ năm 1984 đến nay, đồng thời phải hủy bỏ hệ thống hạn ngạch và thả nổi giá đường nội địa. Theo tổng thư ký OCSB Somsak Jantararoungtong, OCSB đang hoàn thiện kế hoạch cải tổ hệ thống ngành đường và sẽ đệ trình kế hoạch để chính phủ phê duyệt trong vài tuần tới.
Các nhà giao dịch đường cho rằng kế hoạch này có tính chiến lược, giúp Thái Lan nhanh chóng đối phó với các cáo buộc từ Brazil tại cuộc họp tháng 10 của WTO tại Geneva. Brazil đang cáo buộc Thái Lan trợ cấp quá mức cho các nhà sản xuất đường, hệ quả là kìm hãm giá đường quốc tế, giúp Thái Lan giành thị phần từ tay các nhà sản xuất Brazil. Brazil cáo buộc trợ cấp ngành đường của Thái Lan không tuân thủ các thỏa thuận thương mại quốc tế.
Theo một hãng giao dịch đường quốc tế, đây chỉ là động thái phản ứng nhanh của Thái Lan trước các cáo buộc của Brazil, Tuy nhiên, việc thực hiện hệ thống phân chia lợi nhuận 70:30 sẽ tiếp tục ít nhất trong vài năm tới. Hệ thống phân chia lợi nhuận 70:30 giữa các nhà chế biến và nông dân trồng mía cung cấp hỗ trợ tài chính từ Quỹ đường và mía cho nông dân trồng mía. Quỹ này tự huy động vốn, phần lớn từ doanh thu bán đường hàng năm.
Khi không có đủ tiền, quỹ này sẽ tìm kiếm các khoản vay từ Ngân hàng Nông nghiệp và Hợp tác Nông nghiệp thuộc sở hữu nhà nước BACC. Kế hoạch của Thái Lan dỡ bỏ hệ thống hạn ngạch đường, theo đó cấp 3 hạn ngạch hàng năm để đề phòng khả năng thiếu hụt đường. Hạn ngạch A khoảng 2,2 – 2,5 triệu tấn đường cho tiêu dùng nội địa, hạn ngạch B cho xuất khẩu đường chính phủ và hạn ngạch C đặt ra lượng đường mà các nhà máy đường tư nhân được phép xuất khẩu. Các hạn ngạch này sẽ được dỡ bỏ theo kế hoạch mới nhưng chính phủ Thái Lan vẫn sẽ duy trì dự trữ đường dồi dào cho tiêu dùng nội địa hàng năm nhằm tránh tình trạng thiếu hụt. Các nhà giao dịch cho rằng kế hoạch này sẽ không làm thay đổi thương mại đường Thái Lan cũng như hệ thống phân phối: “Người ta chỉ thay đổi tên từ hạn ngạch sang dự trữ dồi dào.”
Một yếu tố khác có thể kéo dài thời gian triển khai kế hoạch cải tổ là việc thả nổi giá bán lẻ đường nội địa. Để giữ giá thực phẩm và tỷ lệ lạm phát trong tầm kiểm soát, chính phủ đã duy trì giá trần đối với đường, cố định ở mức 23,5 Baht/kg, theo Bộ Thương mại. Giá trần này đôi khi đã gây ra tình trạng thiếu hụt đường do hoạt động buôn lượng đường sang các nước láng giềng, đặc biệt là khi giá đường toàn cầu cao hơn giá bán lẻ cố định nội địa.
Các thương nhân và các nhà sản xuất đường cho rằng những thay đổi này sẽ đặt ra nhiều thủ tục hành chính và quy định phức tạp, có thể mất vài năm để triển khai.
Trong khi các yếu tố thị trường đang thúc đẩy giá đường toàn cầu liên tục tăng, kế hoạch này sẽ không làm thay đổi nhiều thương mại đường của Thái Lan. Giá đường toàn cầu đã đảo chiều sau khi chạm đáy và được dự đoán tiếp tục tăng trong vài năm tới do nguồn cung và dự trữ giảm. USDA dự báo tiêu dùng đường toàn cầu năm 2016/17 đạt mức cao kỷ lục 174 triệu tấn, trong khi sản xuất chỉ đạt 169 triệu tấn, dẫn đến dự trữ đường toàn cầu giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2010/11.
Giá đường thô trên thị trường New York – tham chiếu cho khuynh hướng toàn cầu, chạm đát ở mức dưới 11 cents/pound vào tháng 8/2015 trước khi phá vỡ ngưỡng kháng cự 20 cents/pound gần đây. USDA dự báo tiêu dùng tại một số nước, bao gồm Ấn Độ và Trung Quốc, tăng mạnh. Tiêu dùng đường của Ấn Độ được dự báo tăng lên 27,2 triệu tấn, trong khi sản xuất giảm xuống còn 25,5 triệu tấn do giảm diện tích trồng mía và giảm năng suất.
Theo Bangkok Post