Ở Đà Lạt và vùng nông nghiệp lân cận, nơi nào có trồng rau, hoa thì nơi đó có nhà kính (màng nilông). Đến nay chỉ riêng Đà Lạt có hơn 5.000ha, nếu tính rộng ra các khu nông nghiệp lân cận thuộc vùng nông sản Đà Lạt thì có khoảng 10.000ha nhà kính.

Trồng rau, hoa gì cũng dựng nhà kính

Những vùng nông nghiệp có mật độ nhà kính lớn nhất là Phước Thành, Vạn Thành và Thái Phiên. Nếu đứng ở một quả đồi nào đó, có thể thấy nhà kính phủ trắng tại những khu vực này tạo thành một vành đai bao lấy vùng dân cư nằm ở trung tâm Đà Lạt.

Thái Phiên là nơi trồng hoa lớn nhất Đà Lạt. Gần như toàn bộ đất nông nghiệp ở đây đã phủ trắng nhà kính. Đi vào làng hoa Thái Phiên, sau khi đi qua khu vực nhà ở có từ trước kia, chúng tôi bị bao bọc tứ phía là nhà kính. Nhà kính dọc triền dốc, dọc suối Cam Ly và ken cứng tới mức nếu không phải người dân tại khu vực này khó mà biết được đường dẫn vào những khu nhà lồng này nằm ở đâu.

Bà Phạm Thị Nở là nông dân sống lâu năm ở làng hoa Thái Phiên. Đã quá quen không gian quánh đặc phân, thuốc nhưng bà vẫn phẩy tay liên tục trước mũi.

Bà nói: "Sống ở trong vùng toàn nhà kính mới thấy khổ thế nào. Tôi gần như chịu hết xiết rồi. Anh ngồi ở đây đi rồi thấy, hơi nóng cứ hầm hập phát ra kéo theo mùi phân, thuốc muốn ngợp thở. Chạy xe ra khỏi nhà khoảng 1km thì thấy đỡ hơn. Mưa nửa tiếng thôi là ngập tanh bành chỗ này".

Nhà kính áp sát đường ray xe lửa, di tích đường sắt Đà Lạt - Phan Rang - Ảnh: MAI VINH

Làng hoa Vạn Thành có lượng nhà kính ít hơn và cũng ít ngột ngạt hơn nhờ có khoảng thở được tạo ra bởi những vườn rau canh tác ngoài trời.

"Nhà kính mọc lên nhanh nhất trong 4 năm trở lại đây. Giá nhà kính rẻ nên ai trồng rau, hoa gì cũng dựng nhà kính. Có nhà kính thì không lo nắng mưa, rau và hoa có năng suất cao nhưng mấy năm nay ở đây trưa nóng hầm hập", ông Hồ Thanh Hoàng (50 tuổi, nông dân làng hoa Vạn Thành, phường 5) than thở.

Không có nhà kính, hoa không đủ chuẩn

Ông Hoàng cảm nhận được sự độc hại mà ông đối mặt mỗi ngày nhưng khi chúng tôi gợi ý dỡ bỏ nhà kính, ông lắc đầu: "Quen rồi. Với lại hoa bây giờ cần to đẹp kiểu công nghiệp, mình không trồng trong nhà kính thì không đủ chuẩn và không bán được cho ai".

Nếu như năm 2004 đến 2010, khi Đà Lạt bắt đầu sản xuất nông nghiệp có dùng nhà kính, giá trị sản xuất nông nghiệp bình quân chỉ đạt 70 triệu đồng/ha/năm thì đến năm 2019, giá trị này đã là 170 triệu đồng/ha/năm.

Ông Nguyễn Thanh Minh - tổng thư ký Hiệp hội Cây trồng Việt Nam - nhìn nhận người nông dân Đà Lạt có cuộc sống ổn định, nông sản Đà Lạt có chỗ đứng có công rất lớn của nhà kính trong 15 năm qua.

Ổn định, an toàn là lý do khiến mỗi khi khởi sự làm nông, người Đà Lạt nghĩ ngay đến việc đầu tư nhà kính. Ông Minh nói: "Gần như tất cả các loại cây đều trồng trong nhà kính". Ông Minh nhìn nhận sản xuất rau, hoa trong nhà kính thực chất là công nghiệp chứ không còn là nông nghiệp.

Ông nói: "Đã là công nghiệp thì tác động đến môi sinh không hề nhỏ. Do đó, phải quản lý hoạt động sản xuất nông nghiệp sử dụng nhà kính như quản lý công nghiệp. Những dự án 'công nghiệp nhà kính' phải có đánh giá tác động môi trường trước khi triển khai".

Tiến sĩ Vũ Ngọc Long - nguyên viện trưởng Viện Sinh thái học miền Nam, là người đang thực hiện nghiên cứu về hệ sinh thái Đà Lạt và các vùng liên quan - cho biết ông và các cộng sự đã ghi nhận được nhiệt độ trung bình ở những khu vực nhiều nhà kính tăng lên 1 - 1,50C, biên độ nhiệt giãn thêm 30C. Sự thay đổi nhiệt độ này tác động lên khí hậu chung của Đà Lạt.

Những năm gần đây, hiện tượng ngập cục bộ ở các vùng nông nghiệp lớn, ở khu vực hạ lưu suối Cam Ly thường xuyên xuất hiện. Tiến sĩ Lâm Ngọc Tuấn (Đại học Đà Lạt) lý giải: "Có nguyên nhân rất lớn từ việc gia tăng ồ ạt diện tích sản xuất nông nghiệp trong nhà kính tại Đà Lạt, nhất là vùng nông nghiệp dọc hai bên suối Cam Ly.

Về lý thuyết thì những vùng đất có nhà kính hệ số thấm nước bằng không. Có nghĩa mưa đổ xuống thì rơi trên những tấm nilông và đổ ào ào ra suối. Nước không có thấm vô đất giọt nào hết.

Mưa to vậy nhưng bên trong nhà kính đất vẫn khô, kiểu như mình mặc áo mưa đi dưới trời mưa vậy. Lượng nước không thấm được đổ ra suối trong thời gian ngắn khiến nước dâng cao đột ngột tạo lũ với tốc độ chảy mạnh".