Nguồn cung trong nước khởi sắc nhẹ

Tính đến ngày 15/5/2009, tình hình gieo trồng cây đậu tương, ngô phục vụ nhu cầu chế biến TACN đều có sự tăng trưởng tương đối so với cùng kỳ năm 2008. Theo đó, diện tích gieo trồng ngô 5 tháng đầu năm 2009 cả nước đạt hơn 715 nghìn ha, tăng 0,7% so với cùng kỳ năm 2008. Cây đậu tương có diện tích tăng 17,5% so với cùng kỳ năm ngoái, tổng diện tích đạt 129,8 nghìn ha. Sức tăng mạnh của giá đậu tương và tình hinh thời tiết thuận lợi từ đầu năm 2009 đến nay là những nguyên nhân giúp người dân yên tâm tăng diện tích gieo trồng đậu tương, đầu tư thêm vốn và kỹ thuật.

Ngoài ra, vụ đông xuân 2008/09 cả nước thu hoạch khoảng 18 triệu tấn lúa theo ước tính tháng 6/2009 của Cục trồng trọt – Bộ NN & PTNT, tăng nhẹ 0,3% so với cùng kỳ năm trước. Với mức sản lượng này, nguồn cung nguyên liệu cám cho các nhà máy chế biến TACN trong cả nước khi bước vào nửa cuối năm sẽ vào khoảng 2,4 - 2,52 triệu tấn.

Trong khi nhập khẩu vẫn ì ạch

Tổng kim ngạch nhập khẩu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi 5 tháng đầu năm 2009 đạt khoảng 832 triệu USD, giảm 27,84% so với cùng kỳ năm trước, trong đó, giảm nhiều nhất là vào quý 1, giảm tới 37,81% so với cùng kỳ năm 2008.

Biểu 1: Tổng kim ngạch nhập khẩu các mặt hàng thức ăn chăn nuôi và nguyên liệu thức ăn chăn nuôi theo tháng, 2008-2009 (triệu USD)

Nguồn: Tổng cục Hải quan

Có thể nhận thấy tác động rõ nét của cuộc khủng hoảng kinh tế cuối năm 2008 và suy thoái kinh tế đầu năm 2009 đối với tình hình nhập khẩu TACN của Việt Nam khi nhập khẩu giảm mạnh nhất vào tháng 01/09, chỉ đạt hơn 90 triệu USD, tức là chưa đạt 45% so với tháng 1/08. Theo báo cáo Ngành thức ăn chăn nuôi Quý 2 của AGROINFO, dấu hiệu hồi phục nhập khẩu bắt đầu từ tháng 2/09 tuy nhiên sức hồi phục mạnh nhất rơi vào khoảng tháng 4/09, nhờ sự hỗ trợ đáng kể của Thông tư giảm thuế nhập khẩu số 77/2009/TT-BTC từ Bộ Tài chính và các gói lãi suất ưu đãi hỗ trợ kích cầu của Chính phủ. Tuy nhiên, sang tới tháng 5, có 2 nguyên nhân chính khiến lượng và kim ngạch nhập khẩu chững lại:

Thứ nhất, giá thế giới của đa số các mặt hàng nguyên liệu TACN liên tục biến động mạnh, mới đây nhất, đầu tháng 5/09 đánh dấu chu kỳ tăng giá mới của đa số các mặt hàng như khô đậu tương, ngô…, do đó, các doanh nghiệp Việt Nam muốn dừng lại nghe ngóng tình hình và xem xét lại dấu hiệu thị trường, chưa dám nhập hàng.

Thứ hai, khó khăn trong việc tiếp cận ngoại tệ khiến nhiều doanh nghiệp quyết định tạm ngừng nhập khẩu chờ thời cơ mới. Bởi nếu tiếp tục ký hợp đồng mới, các doanh nghiệp này hoặc sẽ phải hứng chịu rủi ro tỉ giá hoặc có thể rơi vào trạng thái mất khả năng thanh toán.

Nếu xét theo chiều hướng khác, tình hình nhập khẩu nguyên liệu TACN 5 tháng đầu năm 2009 khá tương đồng với cùng kỳ năm 2008 khi kim ngạch đột ngột giảm vào tháng 5 sau khi tăng liên tục trong các tháng trước. Như vậy, cũng có khả năng đến tháng 6, tháng 7/2009 nhập khẩu sẽ tăng trở lại khi người dân bắt đầu tái đàn kéo nhu cầu TACN tăng mạnh giống như diễn biến năm 2008.

Tương lai tiềm ẩn nhiều thách thức

Theo dự báo mới nhất của ERS/USDA, giá ngô cổng trại Hoa Kỳ sau khi tăng cao đỉnh điểm lên mức hơn 4,4 USD/bushel trong các tháng đầu năm 2009 sẽ giảm xuống còn 3,9-4 USD/bushel trong vòng từ giờ cho tới năm 2010 và duy trì mức giá đó trong các niên vụ sau, tức là vẫn cao hơn 35-40% so với giá các niên vụ từ 2007 trở về trước. Theo đó, giá ngô Chicago các tháng cuối năm 2009 cũng sẽ dao động trong khoảng 360-390 USD/tấn, giảm 8-10% so với cùng kỳ năm 2008 chủ yếu do giai đoạn cuối năm là thời điểm bán tháo của các quỹ trên thị trường. Cùng chung xu hướng, giá khô đậu tương Ấn Độ cũng có thể giảm xuống dưới 400 USD/tấn.

Trong khi đó, tại thị trường ngoại hối trong nước, nếu đến quý 4 mà ngoại tệ vẫn khan hiếm, doanh nghiệp buộc phải nhập hàng khi dự trữ cạn, chi phí đầu vào bị đẩy lên cao sẽ khiến giá trong nước không cùng nhịp với giá thế giới, mà sẽ bật tăng mạnh một cách đáng lo ngại.

Biểu: Dự báo giá thức ăn công nghiệp 6 tháng cuối năm 2009 (VNĐ/kg)

Nguồn: Báo cáo Ngành Thức ăn Chăn nuôi Q2, Trung tâm Thông tin PTNNNT (AGROINFO)

Thị trường thế giới biến động bất thường trong khi khó khăn tài chính vẫn đè nặng lên các doanh nghiệp TACN Việt Nam, liệu giá TACN trong nước sẽ trải qua 1 cơn bão mới? Hay kịch bản suy giảm hồi cuối năm 2008 sẽ lặp lại? Theo nhận định của Agroinfo, rất có thể cả 2 kịch bản trên đều sẽ không xảy ra, thay vào đó là sự ổn định của thị trường khi giá thế giới bắt đầu giảm.